Τα συμπτώματα-SΟS για καρκίνο στις ωοθήκες

Παρασκευή 3 Σεπτεμβρίου 2010

Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία

Μην παραμελείτε συμπτώματα στην περιοχή της κοιλιάς - όπως φούσκωμα ή αίσθημα πίεσης- και μην ξεχνάτε το ετήσιο κολπικό υπερηχογράφημα στον γυναικολόγο σας. Η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών σώζει τις εννέα στις δέκα ασθενείς.

Ο καρκίνος των ωοθηκών, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ (ΝCΙ), είναι αυτός που εμφανίζεται στη μία ή και στις δύο ωοθήκες (το ζευγάρι των γυναικείων αναπαραγωγικών αδένων, στους οποίους δημιουργούνται τα ωάρια). Οι περισσότεροι από αυτούς είναι είτε επιθηλιακά καρκινώματα (που αρχίζουν στα κύτταρα της επιφάνειας της ωοθήκης) είτε κακοήθεις όγκοι των κυττάρων (που αρχίζουν στα γεννητικά κύτταρα των ωαρίων).

 «Ο επιθηλιακός καρκίνος των ωοθηκών αποτελεί το συνηθέστερο αίτιο κακοήθους όγκου και πρακτικά είναι συνώνυμο με την έννοια του καρκίνου των ωοθηκών», λέει ο ογκολόγος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος.

Ο καρκίνος των ωοθηκών είναι αρκετά συχνή νεοπλασία, λιγότερο όμως συχνός από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και τον καρκίνο του ενδομητρίου- αν και περισσότερο φονικός.

Στις γυναίκες αποτελείσύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας- την τέταρτη συχνότερη αιτία θνητότητας από καρκίνο (μετά τους καρκίνους του μαστού, του παχέος εντέρου και του πνεύμονα), ενώ είναι συχνότερος στις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου και σπανιότερος στη Νοτιοανατολική Ασία.

Τα σημάδια

Ο καρκίνος των ωοθηκών σε αρχικό στάδιο μπορεί να μην προκαλεί εμφανή συμπτώματα. «Στο 75% των περιπτώσεων, όταν υπάρχει συμπτωματολογία, έχουν γίνει ήδη μεταστατικές εστίες στην κοιλιά», λέει ο κ. Δημόπουλος. «Η αρχόμενη νόσος εμφανίζεται ως διόγκωση στην πύελο (στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς), η οποία ψηλαφάται στην κλινική εξέταση ή διαπιστώνεται σε τυχαίο υπερηχογράφημα. Στην προχωρημένη νόσο, το νεόπλασμα έχει συνήθως μεγάλο μέγεθος, μπορεί να προκαλεί διάταση της κοιλιάς λόγω συλλογής υγρού στην περιτοναϊκή κοιλότητα (ασκίτης), διαταραχές στις κενώσεις (δυσκοιλιότητα) ή στην ούρηση (συχνοουρία) και ανορεξία».

Εντούτοις, οι επιστήμονες της Κλινικής Μάγιο αναφέρουν ότι ο καρκίνος των ωοθηκών έχει γίνει γνωστός ως «σιωπηλός δολοφόνος», γιατί συνήθως δεν διαγιγνώσκεται έως ότου έχει εξαπλωθεί σε άλλες περιοχές του οργανισμού. «Νέα δεδομένα», τονίζουν, «δείχνουν ότι οι περισσότερες γυναίκες έχουν συμπτώματα ακόμα και στα πρώιμα στάδια της νόσου και η ενημέρωση και επαγρύπνηση για τα συμπτώματα αυτά μπορεί να οδηγήσει σε πιο έγκαιρη διάγνωση».

Η έγκαιρη διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς- σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία για τον Καρκίνο (ΑCS)- οι γυναίκες που διαγιγνώσκονται στα αρχικά στάδια της νόσου έχουν πενταετή επιβίωση σχεδόν κατά 93%. Μόνο, όμως, στο 20% των περιπτώσεων καρκίνου των ωοθηκών σήμερα γίνεται έγκαιρη διάγνωση. Εάν έχετε, λοιπόν, οποιοδήποτε ύποπτο σύμπτωμα, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε αμέσως με τον γιατρό σας.

Εάν εντοπισθεί κάποια κύστη, ο διακολπικός υπέρηχος σε συνδυασμό με το Ντόπλερ- όπως συνιστά το Εθνικό Ινστιτούτο Κρακίνου των ΗΠΑ- βοηθά στη διερεύνηση της πυελικής μάζας- κύστης σε συνδυασμό με τα επίπεδα του καρκινικού δείκτη Ca125. Οι εξετάσεις αυτές έχουν ειδικότητα κατά 99% στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου των ωοθηκών και θέτουν την πρώτη υποψία για καρκίνο. Ακολουθούν πιο ειδικές απεικονιστικές μέθοδοι (αξονική- μαγνητική τομογραφία) πριν από το χειρουργείο ή τη λαπαροσκόπηση.

Οι σύγχρονες θεραπείες

Η αρχική θεραπεία του καρκίνου των ωοθηκών είναι χειρουργική. Η χειρουργική επέμβαση πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο γυναικολόγο στη γυναικολογική ογκολογία. Η έκτασή της εξαρτάται από το στάδιο της νόσου. Συνήθως γίνεται αφαίρεση της μήτρας, των σαλπίγγων, των ωοθηκών, του επιπλόου (της μεμβράνης του περιτοναίου της κοιλιάς), καθώς και κάθε ύποπτης εστίας στην κοιλιά, όπως και των διογκωμένων λεμφαδένων.

 «Εχει αποδειχτεί ότι όσο πιο ριζική είναι η αρχική χειρουργική επέμβαση και όσο λιγότερη νόσος παραμένει μετά την ολοκλήρωσή της, τόσο μεγαλύτερη είναι η επιβίωση της ασθενούς», τονίζει ο κ. Δημόπουλος.

 «Μετά τη χειρουργική αποκατάσταση, τη σταδιοποίηση και την ιστολογική τυποποίηση του όγκου, συνήθως χρειάζεται να χορηγούμε χημειοθεραπεία. Ο πλέον αποτελεσματικός συνδυασμός είναι η χορήγηση πακλιταξέλης με καρβοπλατίνη για χρονική περίοδο τεσσάρων έως έξι μηνών».

Το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, με κυριότερο το στάδιο της νόσου.

Η πενταετής επιβίωση σε αρχικό στάδιο είναι πάνω από 70% (φθάνει το 93%, κατά την ΑCS), ενώ σε προχωρημένο στάδιο είναι γύρω στο 30%.

«Συνήθως, επιβίωση χωρίς υποτροπή της νόσου για περίοδο άνω των πέντε ετών σημαίνει και ίαση», εξηγεί ο κ. Δημόπουλος.

«Η πρόγνωση του καρκίνου των ωοθηκών φαίνεται να βελτιώνεται κατά την τελευταία δεκαετία, λόγω καλύτερης χειρουργικής αντιμετώπισης και πιο αποτελεσματικής χημειοθεραπείας».

Πρόσφατα δεδομένα στο φετινό Αμερικανικό Ογκολογικό Συνέδριο έδειξαν ότι ενδεχομένως η προσθήκη του μονοκλωνικού αντισώματος μπεβασισουμάβης στη χημειοθεραπεία να βελτιώνει περισσότερο την επιβίωση των ασθενών που διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο. Οπως αναφέρουν οι ειδικοί του ΝCΙ, οι ερευνητές δοκιμάζουν νέα φάρμακα και νέες θεραπείες για τον καρκίνο των ωοθηκών.

Μελετούν βιολογικές θεραπείες, όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα, που εμπλέκονται στην ανάπτυξη του καρκίνου και την εξάπλωσή του και μπορούν να δεσμεύουν τα καρκινικά κύτταρα.

Οι ομάδες υψηλού κινδύνου

Δυστυχώς, δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης του καρκίνου των ωοθηκών. «Στον ετήσιo γυναικολογικό τους έλεγχο, οι γυναίκες θα πρέπει να περιλαμβάνουν και το διακολπικό υπερηχογράφημα» συμβουλεύει ο αναπληρωτής καθηγητής Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης κ. Βασίλης Κοντόπουλος. «Η εξέταση αυτή σώζει ζωές».

Η συστηματική (ανά εξάμηνο) εξέταση με υπερηχογράφημα και εξέταση δείκτη Ca125 σε γυναίκες με κληρονομική επιβάρυνση θεωρείται χρήσιμη. Οι γυναίκες που έχουν πολύ υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών- ιδίως εάν οι συγγενείς τους παρουσίασαν τη νόσο σε νεαρή ηλικίαμπορεί να σκεφθούν να κάνουν γενετικό τεστ για να διαπιστώσουν εάν φέρουν τις μεταλλάξεις των υπεύθυνων γονιδίων. Εχουν, επίσης, την επιλογή της λεγόμενης προφυλακτικής ωοθηκεκτομής.

Οι μελέτες δείχνουν- σύμφωνα με τους επιστήμονες της Κλινικής Μάγιο- ότι η επέμβαση αυτή μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο των ωοθηκών κατά 95% (και μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού έως 50%, εάν οι ωοθήκες έχουν αφαιρεθεί πριν από την εμμηνόπαυση). Ο κίνδυνος δεν εξαλείφεται εντελώς, γιατί ο καρκίνος των ωοθηκών αναπτύσσεται συνήθως στο λεπτό τοίχωμα της κοιλιακής κοιλότητας που καλύπτει τις ωοθήκες και έτσι οι γυναίκες που έχουν αφαιρέσει τις ωοθήκες τους μπορεί ακόμα να εμφανίσουν έναν παρόμοιο τύπο καρκίνου (πρωτογενή καρκίνο περιτοναίου).

Οι γυναίκες που θα επιλέξουν την προφυλακτική ωοθηκεκτομή όμως, θα πρέπει να υποστούν τις δυσάρεστες συνέπειες μιας πρόωρης εμμηνόπαυσης.

Οι παράγοντες κινδύνου

Οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο των ωοθηκών είναι:

* Η καθυστερημένη εμμηνόπαυση

* Η στειρότητα

* Η ενδομητρίωση

* Η ορμονοθεραπεία υποκατάστασης (οιστρογόνα χωρίς προγεστερόνη, επί 10 ή περισσότερα χρόνια)

* Ηλικία άνω των 55 ετών

* Η παχυσαρκία (συνδέεται μάλιστα με τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου των ωοθηκών)

* Ηδη διαγνωσμένος καρκίνος μαστού, μήτρας, παχέος εντέρου ή ορθού

* Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών (μητέρα, αδελφή ή κόρη με τη νόσο), αλλά και καρκίνου μαστού, μήτρας, παχέος εντέρου ή ορθού

«Στο 5%- 10% των περιπτώσεων, ο καρκίνος είναι κληρονομικής αιτιολογίας», εξηγεί ο κ. Δημόπουλος. «Οι περισσότερες από τις περιπτώσεις κληρονομικού καρκίνου των ωοθηκών αποδίδονται σε μεταλλάξεις των ογκογονιδίων ΒRCΑ1 και ΒRCΑ2. Γυναίκες με μετάλλαξη σε ένα από αυτά τα γονίδια έχουν διά βίου κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου ωοθηκών έως και 60%». Ερευνητές, σύμφωνα με το ΝCΙ, μελέτησαν εάν ορισμένα φάρμακα γονιμότητας ή η χρήση ταλκ αποτελούν παράγοντες κινδύνου για καρκίνο των ωοθηκών, αλλά αυτό δεν αποδείχθηκε σαφώς.

Παράγοντες που συνδυάζονται με ελαττωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ωοθηκών είναι:

* Η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών για περίοδο τουλάχιστον 5 ετών (μειώνει τον κίνδυνο κατά 50%, σύμφωνα με την ΑCS).

* Η τεκνοποίηση (τουλάχιστον ενός παιδιού)

* Ο θηλασμός

* Η απολίνωση των σαλπίγγων.