Εισαγωγή

Η σχέση εκπαίδευσης και τοπικής αυτοδιοίκησης αναφέρεται συνήθως στην κλασική παραδοσιακή σχέση ενός δήμου με τις τυπικές μορφές εκπαίδευσης. Τη σχέση δηλαδή όπου ο Δήμος φροντίζει να εξασφαλίσει και να διαθέσει πόρους ούτως ώστε και με τη βοήθεια των τεχνικών υπηρεσιών του τα νηπιαγωγεία, τα δημοτικά σχολεία, τα γυμνάσια και τα λύκεια να λειτουργούν εύρυθμα και αποτελεσματικά από την άποψη της υλικοτεχνικής και της κτιριακής υποδομής. Αυτό είναι αλήθεια και είναι πράγματι μια από τις πιο σημαντικές λειτουργίες που έχουν ανατεθεί στην τοπική αυτοδιοίκηση είτε στην περίοδο 1985-2010 όπου  με την ψήφιση του νόμου 1566 δόθηκαν συγκεκριμένες αρμοδιότητες στους θεσμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης  είτε στη σημερινή  περίοδο, κυρίως τώρα που αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος Καλλικράτης. Υπάρχουν όμως και άλλοι τομείς και χώροι όπου η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί να δραστηριοποιηθεί ώστε ακόμη και με το υφιστάμενο καθεστώς  (με το περιορισμένο πεδίο αρμοδιοτήτων σε θέματα παιδείας) προκειμένου να αναπτυχθεί μια θετική δυναμική και δημιουργική σχέση εκπαίδευσης και τοπικής αυτοδιοίκησης με πολλά οφέλη τόσο για την εκπαιδευτική όσο και για την τοπική κοινότητα.

Η παράταξή μας με αφετηρία τη θέση ότι ο κύριος στόχος και προσανατολισμός μιας προοδευτικής στρατηγικής για την εκπαίδευση είναι το ανοιχτό στην κοινωνία σχολείο που προάγει και υποστηρίζει με ποιοτικό τρόπο τη δημιουργικότητα, την πρωτοβουλία, το διάλογο, τη συμμετοχή  την καινοτομία και την παιδαγωγική ελευθερία παρουσιάζει στους πολίτες της Θεσσαλονίκης τις βασικές προγραμματικές προτάσεις και θέσεις για το ζήτημα παιδεία και σχολικές υποδομές.

Στη διαμόρφωση των προτάσεων της Επιτροπής θέσεων συμμετείχαν πολίτες και κοινωνικά στελέχη του εκπαιδευτικού, γονεϊκού και αυτοδιοικητικού κινήματος της πόλης μας. Συγκεκριμένα, συμμετείχαν οι: Ανθόπουλος Κώστας, Δάρδας Χάρης, Καρούμπης Αντώνης, Κεραμέως Άννα, Κουράκη Αργυρώ, Νόνας Ηλίας, Τριανταφυλλίδου Έλενα, Χασιώτη Αγγελική.

Προτάσεις

1. Αντιμετώπιση-εξάλειψη διπλής βάρδιας

Πρώτη προτεραιότητα η αντιμετώπιση- εξάλειψη της διπλής βάρδιας λειτουργίας των σχολείων. Παρόλο που το ποσοστό της διπλής βάρδιας στις δυο βαθμίδες της εκπαίδευσης στα σχολεία του δήμου Θεσσαλονίκης είναι σχετικά περιορισμένο, δεν είναι δυνατόν στα επόμενα χρόνια να μην δρομολογηθούν διαδικασίες ριζικής υπέρβασης του προβλήματος αυτού. Οι διαδικασίες- τρόποι  αντιμετώπισης του προβλήματος αυτού συνδέονται άμεσα και προσδιορίζονται ως ακολούθως:

Α. Νέα χωροταξική κατανομή μαθητών, αφού προηγηθεί μελέτη-έκθεση του οργανισμού ρυθμιστικού της Θεσσαλονίκης σχετικά με τις προοπτικές πληθυσμιακής ανάπτυξης του πολεοδομικού συγκροτήματος και των επιμέρους τοπικών διαμερισμάτων.

Β. Αξιοποίηση των οικοπέδων και των κτιρίων του Δήμου

Γ. Προσθήκη αιθουσών, όπου υπάρχει χώρος.

2. Ανέγερση νέων διδακτηρίων που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες παιδαγωγικές περιβαλλοντικές απαιτήσεις.

Η κοινωνική και παιδαγωγική διάσταση της σχολικής αρχιτεκτονικής έχει ως στόχο την κατασκευή σύγχρονων διδακτηρίων πολλαπλών χρήσεων τα οποία πέρα από την πολύπλευρη κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών των μαθητών της κάθε περιοχής θέλουμε να διατίθεται για την κάλυψη των αναγκών των τοπικών κοινωνιών. Τα σχολικά διδακτήρια αποτελούν κατά τη γνώμη μας πολυδύναμο κέντρο γνώσης και για αυτό πρέπει να είναι εφοδιασμένα με εργαστήρια, βιβλιοθήκες, αθλητικές υποδομές, αίθουσες πολιτιστικών δραστηριοτήτων καθώς επίσης χώρους εστίασης, προβολών, κλπ. Σε τελική ανάλυση απαιτείται ένας συνολικός επανασχεδιασμός των κτιριολογικών προτύπων του Ο.Σ.Κ,  με τα οποία κτίζονται οι σχολικές μονάδες κυρίως αυτών της προσχολικής εκπαίδευσης και της τεχνικής επαγγελματικής που θεωρούνται παραμελημένες και με αισθητά μειωμένη μέριμνα και χρηματοδότηση σήμερα από πλευράς  Πολιτείας.

3. Οι σχολικές αυλές- ένα πάρκο στην αυλή του σχολείου

Οι σχολικές αυλές, οι τελευταίοι ελεύθεροι χώροι των πόλεων, μπορούν να μεταβληθούν  σε πάρκα και - το διάστημα που δε λειτουργούν τα σχολεία να αποδοθούν στην τοπική κοινωνία.

Οι σχολικές αυλές στην Ελλάδα, για κάποιον ανεξήγητο λόγο, μοιάζουν περισσότερο με άδεια παρκινγκ  παρά με χώρους δημιουργίας, ανάπαυσης και παιχνιδιού. Μονότονες, ισοπεδωμένες αλάνες, συνήθως ασφαλτοστρωμένες, χωρίς ίχνος πρασίνου, όπου στην καλύτερη περίπτωση υπάρχουν ένα ή δύο γηπεδάκια μπάσκετ, μπορούν να αναμορφωθούν και  να αποδοθούν σε κοινωφελή  χρήση, σε επίπεδο πάρκου γειτονιάς.

Η αυλή, ο μόνος υπαίθριος  χώρος του σχολείου, αλλά και ο πιο αγαπημένος και οικείος στους μαθητές μπορεί εκτός από χώρο αγωγής που αποτελεί μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, εύκολα και με σχετικά χαμηλό κόστος να εξοπλισθεί με όλα εκείνα τα φυσικά και τεχνικά  στοιχεία που καθιστούν  ελκυστικό και ευχάριστο έναν ελεύθερο χώρο.

Με τη διαμόρφωση νησίδων πρασίνου, τη φύτευση δέντρων και θάμνων, την κατασκευή ελαφρών στεγασμένων και προστατευόμενων υπαίθριων χώρων, την τοποθέτηση αστικού εξοπλισμού, καθιστικών και εικαστικών κατασκευών, μπορούν να αναμορφωθούν ριζικά οι προαύλιοι χώροι  και να αποκατασταθεί η χαμένη αποστολή τους, να επενεργούν δηλαδή θετικά στη συνείδηση, στην αίσθηση και την καθημερινότητα των μαθητών. Και το κυριότερο: να φωτισθούν. Γιατί σε μια φωτισμένη περιοχή δεν μπορούν να αναπτυχθούν δραστηριότητες ξένες προς κοινωφελή χρήση. Επιπλέον, μια αυλή γεμάτη πράσινο μπορεί να συμβάλει στην αλλαγή του μικροκλίματος της γειτονιάς.

4. Δημιουργία εξειδικευμένου τμήματος τεχνικής υποστήριξης σχολικής μονάδας για την άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων συντήρησης των σχολικών κτιρίων .

Ίδρυση και λειτουργία στα πλαίσια της τεχνικής υπηρεσίας του δήμου, ξεχωριστού τμήματος συντήρησης σχολείων που θα επανδρώνεται από εξειδικευμένα τεχνικά στελέχη με αποκλειστική απασχόληση τα θέματα συντήρησης σχολείων. Το τμήμα αυτό θα λειτουργεί σε κάθε διαμέρισμα με επιμέρους τομείς και αντικείμενα.

5. Άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία και αξιοποίηση των υποδομών του για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων πολιτισμού-άθλησης-επιμόρφωσης.

Πολλές σημαντικές και ενδιαφέρουσες δράσεις συνεργασίας σχολείων και τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και έξω από αυτόν που αφορούν α) Περιβαλλοντική εκπαίδευση, β)καταναλωτική συνείδηση, γ) επιμόρφωση γονέων, δ) τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας των παιδιών των μεταναστών, ε) την εκμάθηση των ελληνικών στους μετανάστες, στ) την αγωγή στα μέσα επικοινωνίας, την ίδια την αγωγή-δικαιώματα του πολίτη.

6. Οργάνωση γωνίας πρώτων βοηθειών (σχολικό ιατρείο) σε κάθε σχολική μονάδα. Πρώτες βοήθειες-προληπτική ιατρική-συνεργασία με νοσοκομεία, δημοτικά ιατρεία και το τμήμα νοσηλευτικής του Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης-αξιοποίηση πρακτικών ασκήσεων-συνεργασία με το ΕΚΑΒ-οδοντιατρική μέριμνα.

Ο μαζικός χαρακτήρας του μαθητικού πληθυσμού σε αρκετά σχολεία επιβάλλει τη διαμόρφωση συνθηκών ασφάλειας και παροχή ιατρικής φροντίδας και πρόληψης για μαθητές/-τριες (έστω και στο επίπεδο των πρώτων βοηθειών)

7. Αναμόρφωση κανονισμού λειτουργίας σχολικών κυλικείων με στόχο τη δημιουργία διατροφικής συνείδησης των μαθητών υγιεινής μεσογειακής διατροφής για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας και άλλων ασθενειών που συνδέονται με τη διατροφή τους.

Στα πλαίσια αυτού του στόχου είναι δυνατόν σε συνεργασία με αγροτικούς συνεταιρισμούς του νομού , την κεντρική αγορά και άλλους φορείς να εφοδιάζονται τα κυλικεία με αγροτικά προϊόντα υψηλής ποιότητας.  Συνάμα με την υποστήριξη και τη συνεργασία ειδικών επιστημόνων διατροφολόγων να οργανώνονται σε συνεργασία με τα σχολεία και τους συλλόγους γονέων σεμινάρια και εκδηλώσεις ενημερωτικές για θέματα υγιεινής μεσογειακής διατροφής.

8. Ενεργοποίηση  και ουσιαστική λειτουργία της Υπηρεσίας του Δήμου Ψυχολογικής και Κοινωνικής στήριξης παιδιών και γονέων (κυρίως μονογονεϊκές οικογένειες)

Η στήριξη προς τους γονείς θα παρέχεται μέσω του ενεργητικού και εποικοδομητικού διαλόγου και της συμβουλευτικής διαδικασίας ώστε οι γονείς εφοδιαζόμενοι με εργαλεία και γνώσεις να αισθάνονται και να είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τις  ανάγκες που προκύπτουν μέσα και έξω από την οικογένεια. Στην υπηρεσία αυτή θα προσληφθούν καταρτισμένοι ψυχολόγοι επιστήμονες και άλλα εξειδικευμένα στελέχη προκειμένου να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους.

9.Με την ψήφιση του νόμου Ανάπτυξη της δια βίου μάθησης και λοιπές διατάξεις έχουν δοθεί αρμοδιότητες για θέματα δια βίου μάθησης και εκπαίδευσης ενηλίκων.

Για αυτό το λόγο προκύπτει ανάγκη ίδρυσης κέντρου δια βίου μάθησης το οποίο θα έχει τη ευθύνη υλοποίησης των σχετικών προγραμμάτων που θα οργανώνονται σε τοπικό επίπεδο. Το τοπικό πρόγραμμα δια βίου μάθησης περιλαμβάνει επιμέρους δράσεις γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων και γενικότερα δράσεις εφαρμογής της δημόσιας πολιτικής δια βίου μάθησης σε τοπικό επίπεδο, όπως είναι:

α) οι δραστηριότητες σύνδεσης των σχολικών μονάδων με την κοινωνία

β) οι δράσεις επιμόρφωσης ενηλίκων ιδίως σε τομείς της δημόσιας υγείας του πολιτισμού, του αθλητισμού, του περιβάλλοντος, της κοινωνικής ένταξης των μεταναστών και οι δράσεις επιμόρφωσης της νέας γενιάς και της τρίτης ηλικίας καθώς και η δημιουργία σχολών γονέων.

γ) οι δράσεις προώθησης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας μέσω της σύνδεσης με την τοπική οικονομία.