Αφιέρωμα στην αποφράδα μέρα της 21ης Απριλίου 1967

Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος, Πρόεδρος Συλλόγου Εκπ/κών «Ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ»

Τρίτη 20 Απριλίου 2010

Συμπληρώθηκαν σαράντα τρία χρόνια από την 21η Απριλίου 1967. Από την αποφράδα εκείνη ημέρα που οι Απριλιανοί πραξικοπηματίες αλυσόδεσαν τη χώρα και τη Δημοκρατία.

Τα δεινά που προκάλεσε η δικτατορία του ΄67, παραμένουν έντονα χαραγμένα στην ιστορική μνήμη του ελληνικού λαού και αποτελούν πηγή φρονηματισμού για την πολιτική ηγεσία και για τις νεότερες γενιές ένα παράδειγμα προς αποφυγήν.

Η κατάργηση των στοιχειωδών ελευθεριών, οι φυλακές, οι εξορίες και τα βασανιστήρια, οι δολοφονίες των αντιπάλων του καθεστώτος, ο πνευματικός και πολιτιστικός μεσαίωνας, αλλά και η τραγωδία που προκάλεσε το εγκληματικό πραξικόπημα στην Κύπρο, καταγράφουν το επτάχρονο δικτατορικό καθεστώς, ως μια από τις μελανότερες στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.

Η πτώση της χούντας, καρπός του αντιδικτατορικούαγώνακαι της προδοσίας της Κύπρου, τροφοδότησε

ελπίδες και αγώνες για τη δημοκρατική αναγέννηση της χώρας και τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό της κοινωνίας.

Η Δημοκρατία στις μέρες μας είναι πιο ισχυρή και πιο ασφαλής θα γίνεται ακόμη περισσότερο όταν θα εμβαθύνεται και θα αναπτύσσεται με πολιτικές που θα ενισχύουν το κοινωνικό της περιεχόμενο και την αποκέντρωση των εξουσιών και των πόρων.

Το μεγάλο δίδαγμα από την επέτειο του πραξικοπήματος, είναι πιστεύουμε, ότι τα εθνικά μας συμφέροντα προασπίζονται αποτελεσματικότερα, όχι με τον στραγγαλισμό των λαϊκών ελευθεριών, τον ανέξοδο υπερπατριωτισμό και τον απομονωτισμό, αλλά με σχεδιασμένες πρωτοβουλίες διαλόγου και ειρηνικής συνύπαρξης και συνεργασίας, στο έδαφος της διεθνούς νομιμότητας.   

Πως φθάσαμε στη δικτατορία;

Το σοβαρότερο ρήγμα στις τάξεις της Ένωσης Κέντρου σημειώθηκε τον Ιούλιο του 1965. Αφορμή υπήρξε η απόφαση του Γ. Παπανδρέου να αντικαταστήσει τον Πέτρο Γαρουφαλιά από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης και η άρνηση του βασιλιά να υπογράψει το σχετικό διάταγμα, αν ο διάδοχος του Γαρουφαλιά δεν απολάμβανε της απόλυτης εμπιστοσύνης του.

Ο Παπανδρέου υπέβαλε την παραίτησή του. Από εκείνη την ημέρα και μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 1966, ο τ. βασιλιάς Κωνσταντίνος προσπάθησε να σχηματίσει κυβερνήσεις - φαντάσματα με τη συμμετοχή κατά διαστήματα 48 βουλευτών της Ένωσης Κέντρου που εγκατέλειψαν τον Γεώργιο Παπανδρέου, οι λεγόμενοι αποστάτες. Οι κυβερνήσεις αυτές που στηρίζονταν στη Βουλή από την ΕΡΕ και τους αποστάτες της Ένωσης Κέντρου, αποδείχθηκαν θνησιγενείς.

Με εντολή του Κωνσταντίνου και τη σύμφωνη γνώμη της Ε.Κ. στις 3 Απριλίου την πρωθυπουργία ανέλαβε ο Παναγιώτης Κανελόπουλος για να διεξάγει βουλευτικές εκλογές στις 28 Μαΐου 1967.

Οι εκλογές αυτές δεν έγιναν ποτέ, γιατί η κυβέρνηση Κανελόπουλου και η νομιμότητα καταλύθηκαν από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου. Οι πραξικοπηματίες ήταν οι συνταγματάρχες Γεώργιος Παπαδόπουλος, Στυλιανός Παττακός και Νικόλαος Μακαρέζος.

Οι πρωτεργάτες της δικτατορίας

Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται όλοι οι επίορκοι αξιωματικοί που διαδραμάτισαν κυρίαρχο ρόλο στην πειβολή της 7χρονης στρατιωτικής δικτατορίας.

1: Είναι οι πρωτεργάτες της απριλιανής χούντας.

2: Η Ομάδα Διαταγών, την νύχτα της 20/21 Απριλίου

3: Οι "πρωταίτιοι" Οι 24 αυτοί Αξιωματικοί αποτέλεσαν τον πυρήνα του χουντικού μηχανισμού.

4 & 5: Αξιωματικοί που διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στην επιβολή της δικτατορίας.

Το Χρονικό της 21ης Απριλίου 1967

Οι συνωμότες διστάζουν

Ο Συνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο Ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός και ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Μακαρέζος συναντήθηκαν στο αρχηγείο των Τεθωρακισμένων στο Γουδί, στις 11.30΄ της 20ης Απριλίου. Ο Παπαδόπουλος δεν είχε πάρει ακόμα κάποιες πληροφορίες που χρειάζεται και πρότεινε να αναβληθεί το πραξικόπημα κατά είκοσι τέσσερις ώρες. Ο Παττακός αρνείται πεισματικά και η διαφωνία τους κρατά για αρκετή ώρα. Τελικά ο Παττακός ανακοινώνει στους άλλους πραξικοπηματίες ότι θα ξεκινούσε το κίνημα είτε τον ακολουθούσαν, είτε όχι και τότε συμφώνησαν κι οι υπόλοιποι. Εξ αιτίας αυτής της διαφωνίας το πραξικόπημα καθυστέρησε κατά μία ώρα και οι πρώτες μονάδες του στρατού άρχισαν να κινούνται μετά τις 1μ.μ.

Έλεγχος τηλεπικοινωνιών

Πρώτα κινήθηκαν τα τμήματα των καταδρομέων (ΛΟΚ). Αυτά αποτελούσαν τη λυδία λίθο επιτυχίας του Κινήματος, που θα είχε πιθανότητες επικράτησης μόνο αν οι μονάδες αυτές κατόρθωναν να καταλάβουν όλα τα τηλεπικοινωνιακά κέντρα χωρίς να δοθεί το σήμα συναγερμού. Δεν έπρεπε να ειδοποιηθούν και να κινητοποιηθούν ο Βασιλιάς, οι Στρατηγοί, η Κυβέρνηση πριν ολοκληρωθούν οι βασικοί στόχοι του κινήματος. Οι τηλεπικοινωνίες - κτίριο της ΕΡΤ (τότε ΕΙΡΤ), τηλεόραση, ραδιοφωνικοί σταθμοί, τηλεφωνικό κέντρο και στρατιωτικές εγκαταστάσεις ασυρμάτου - καταλήφθησαν μεταξύ 1 και 1.30΄ π.μ. χωρίς να δοθεί το σήμα του συναγερμού. Στους δρόμους επικρατούσε ησυχία, αφού δεν είχαν ακόμα κινηθεί τα τανκς και δεν κυκλοφορούσαν ομαδικά διάφορα στρατιωτικά καμιόνια. Μέσα σε ελάχιστα λεπτά οι στρατιώτες της Χούντας είχαν θέσει υπό το λειτουργικό έλεγχό τους όλα τα τηλεπικοινωνιακά κέντρα

Το Σχέδιο Προμηθεύς και η πλαστογράφησή του

Ο Παπαδόπουλος είχε ετοιμάσει μια γραπτή Διαταγή, που όριζε τις μετακινήσεις των αναγκαίων στρατιωτικών μονάδων, πλαστογραφώντας το όνομα του Βασιλιά. Οι συνωμότες απευθύνθηκαν στους αγουροξυπνημένους στρατιώτες και τους διάβασαν τη δήθεν υπογεγραμμένη από το Βασιλιά, διαταγή και τους ανέπτυξαν το σχέδιο μάχης, στο όνομα του Βασιλιά. Στη συνέχεια ο Παπαδόπουλος έστειλε το κωδικό σήμα για την ενεργοποίηση του Σχεδίου Προμηθεύς. Το συγκεκριμένο σχέδιο ήταν σχέδιο έκτατης ανάγκης του ΝΑΤΟ και προορίζονταν για την αναγκαστική ανάληψη εξουσίας από το στρατό με σκοπό την εξουδετέρωση κομμουνιστικής εξέγερσης, σε περίπτωση που εισέβαλαν στην Ελλάδα δυνάμεις του Σοβιετικού Στρατού. Βασικό στοιχείο του σχεδίου ήταν ότι έθετε όλες τις στρατιωτικές μονάδες υπό την άμεση ηγεσία του Υπουργού Άμυνας ή του Αρχηγού ΓΕΣ στρατηγού Σπαντιδάκη ή του Βασιλιά, απαγορεύοντας ρητά την υπακοή τους σε οποιαδήποτε άλλη διαταγή.

Όμως για να μπορέσει να εφαρμοστεί τα παραπάνω σχέδιο άμεσα και χωρίς προβλήματα αντικαταστάθηκε ο έμπιστος του βασιλιά αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Γ. Σπαντιδάκης, από τον πιστό στους πραξικοπηματίες Οδυσσέα Αγγελή. Ο Αγγελής κάνοντας χρήση του νέου του αξιώματος έδωσε εντολή στο Γ' Σώμα Στρατού στη Θεσσαλονίκη να εφαρμόσει το Σχέδιο Προμηθεύς σε όλη τη χώρα.

Οι Συλλήψεις - Η ενημέρωση του τ. βασιλιά Κωνσταντίνου - Οι πρώτοι νεκροί

Έχοντας πια στη διάθεσή τους τηλέφωνα και ασυρμάτους, οι κινηματίες ήταν έτοιμοι να προχωρήσουν στην επόμενη φάση του σχεδίου τους, στις συλλήψεις.

Είχαν αναθέσει σε ειδικές ομάδες τη σύλληψη κορυφαίων πολιτικών. Μόλις άρχισαν ταυτόχρονα τις συλλήψεις, άρχισαν να κινούνται τα τανκς και οι μονάδες Λοκατζήδων. Ο Παπαδόπουλος έφτασε στο Πεντάγωνο, όπου τον περίμεναν ο Συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς και ο Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Ασλανίδης. Οι στασιαστές όρμησαν μέσα και κατέλαβαν το κτίριο, χωρίς πάλι να δοθεί το σήμα του συναγερμού. Δώδεκα τανκς κι οκτώ θωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού κύκλωσαν το Πεντάγωνο, ενώ άλλα τανκς βρέθηκαν μπροστά στα κτίρια της τηλεόρασης, των ραδιοφωνικών σταθμών και των τηλεφωνικών κέντρων, ώστε να αποκρουστεί κάθε απόπειρα ανακατάληψής τους. Κι αφού είχαν δρομολογηθεί οι συλλήψεις, άλλα τανκς άρχισαν να καταλαμβάνουν θέσεις στη πλατεία Συντάγματος, μπροστά από μεγάλα ξενοδοχεία (Χίλτον) και άλλα σφράγιζαν τους δρόμους που οδηγούσαν από την επαρχία στην Αθήνα. Επίσης αποκλείστηκε και το αεροδρόμιο του Ελληνικού.

Η πρώτη ειδοποίηση που πήρε ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος για όσα συνέβαιναν ήταν από τον υπασπιστή του, Ταγματάρχη ΜιχάληΑρναούτη, όταν είδε ομάδα στρατιωτών να εισβάλει στην κατοικία του στο Παλαιό Ψυχικό. Το τηλέφωνό του όμως νεκρώθηκε και τελικώς συνελήφθη και οδηγήθηκε στο Πεντάγωνο. Από τις βροντές των πυροβολισμών, ξύπνησε και η Μαργαρίτα Παπανδρέου. Η κατοικία του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν γειτονική του Μιχάλη Αρναούτη. Ένας Λοχαγός και τέσσερις κομάντος εισέβαλαν στην οικία και μετά από επεισοδιακή καταδίωξη συνέλαβαν τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Κωνσταντίνος αμέσως τηλεφώνησε στον Πρωθυπουργό Παναγιώτη Κανελλόπουλο όπου ο τελευταίος τον πληροφορούσε ότι τον συνελάμβαναν εκείνη ακριβώς τη στιγμή, στις 2.23' το πρωί.

Η δεύτερη ειδοποίηση ότι βρισκόταν σε εξέλιξη πραξικόπημα ήρθε στις 2.10΄ το πρωί, όταν ο αστυνομικός διευθυντής της Αθήνας Τασιγιώργος άκουσε τις κινήσεις των στρατιωτικών μονάδων και τηλεφώνησε στον Υπουργό Δημοσίας Τάξης Γεώργιο Ράλλη. Ο Ράλλης προσπάθησε να τηλεφωνήσει στο Τατόι, αλλά το τηλέφωνό του είχε νεκρωθεί. Κατευθύνθηκε στο γειτονικό αστυνομικό τμήμα, από όπου κατόρθωσε μέσω ασυρμάτου Motorola να συνδεθεί με το Βασιλιά. Ο Βασιλιάς έδωσε εντολή στον Ράλλη να επικοινωνήσει με τους αξιωματικούς υπηρεσίας των Σωμάτων Στρατού στην Θεσσαλονίκη, τη Καβάλα, και σε άλλες πόλεις και να τους θέσει σε κατάσταση συναγερμού και να κινηθούν προς την Αθήνα. O Γεώργιος Ράλλης προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον Επιτελάρχη του Γ΄ Σώματος Στρατού, Ταξίαρχο Ορέστη Βιδάλη, για να κινητοποιήσει τις δυνάμεις στη Θεσσαλονίκη. Δεν πρόλαβε, αφού το σχέδιο Προμηθεύς είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή με αποτέλεσμα ο Ταξίαρχος Βιδάλης να αγνοήσει το σήμα του Ράλλη. Μόλις έλαβε το σήμα, ο Βιδάλης βρέθηκε σε μεγάλη αμηχανία. Έσπευσε να ζητήσει οδηγίες από το ΓΕΣ και ο Στρατηγός Σπαντιδάκης τον διαβεβαίωσε, ψευδώς, στο τηλέφωνο ότι ο Βασιλιάς ήταν σύμφωνος με ό,τι είχε γίνει και ότι έπρεπε να ανγνοήσει τη διαταγή Ράλλη.

Ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Μανώλης Γλέζος, ήταν από τα πρώτα μέλη της Αριστεράς που συνελήφθησαν. Ο Γεώργιος Παπανδρέου συνελήφθη από αξιωματικούς στις 2.45΄. Τη στιγμή της σύλληψής του, μάλιστα, είπε προς τους στρατιωτικούς που τον απειλούσαν με προτεταμένα τα όπλα τους: «είναι η πέμπτη φορά που μου συμβαίνει!».

Πριν η ώρα πάει 3.00 π.μ. οι πραξικοπηματίες είχαν θέσει υπό τον απόλυτο έλεγχό τους την Αθήνα. Είχαν εγκλείσει τους σημαντικότερους κρατούμενούς τους στους θαλάμους των Υποψηφίων Εφέδρων Αξιωματικών, στο δεύτερο όροφο της Σχολής Τεθωρακισμένων, στο Γουδί. Χιλιάδες πολίτες τους είχαν μαντρώσει στον Ιππόδρομο, στο Φαληρικό Δέλτα, στο γήπεδο Καραϊσκάκη στο Νέο Φάληρο και στο γήπεδο του Παναθηναϊκού στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Δέκα ημέρες αργότερα η Χούντα ανακοίνωσε ότι οι συλληφθέντες ανέρχονταν σε 6509 άτομα, αλλά ανεπίσημες πληροφορίες ανέβαζαν τον αριθμό των συλληφθέντων σε αρκετές χιλιάδες άτομα.

Την πρώτη κιόλας μέρα του πραξικοπήματος, τα όργανα της Χούντας δολοφονούν στον Ιππόδρομο της Αθήνας, όπου κρατούνταν όμηροι της δικτατορίας, το στέλεχος της ΕΔΑ Παναγιώτη Ελή, ενώ στις 22 Μαΐου δολοφονείται ο γνωστός από την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ δικηγόρος Νικηφόρος Μανδηλαράς.

Η ανακοίνωση του πραξικοπήματος και οι διαπραγματεύσεις των χουντικών με το βασιλιά

Στις 6.00΄ το πρωί οι Συνταγματάρχες βγήκαν στο ραδιόφωνο για να αναγγείλουν την ανάληψη της εξουσίας από το στρατό στο όνομα του Βασιλιά. Ανάγγειλαν την αναστολή ορισμένων άρθρων του Συντάγματος: επρόκειτο για τα άρθρα 5,6,8,10,11,12,14,18,20,95 και 97. Αυτό σήμαινε ότι δεν ίσχυαν πια οι διατάξεις που προέβλεπαν:

• ότι κανένας δε συλλαμβάνεται χωρίς δικαστικό ένταλμα,
• το δικαίωμα της ελεύθερης συγκέντρωσης προσώπων,
• το δικαίωμα της ίδρυσης και συμμετοχής σε σωματεία,
• το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου,
• το απαραβίαστο της αλληλογραφίας.
• Με την κατάργηση του άρθρου 18 που απαγόρευε την επιβολή θανατικής ποινής σε πολιτικά εγκλήματα θα μπορούσαν πλέον να συσταθούν και να λειτουργήσουν, χωρίς ειδικό νόμο, τα έκτακτα στρατοδικεία.

Στις 8.00΄ το πρωί οι κινηματίες ζήτησαν συνάντηση με τον Βασιλιά στο περικυκλωμένο από τανκς Τατόι. Αφού παρέδωσαν τα όπλα τους στο φυλάκιο εισόδου. Τότε χάθηκε μια θαυμάσια ευκαιρία να συλληφθούν. Γιατί άραγε δεν έγινε αυτό; Στη συνέχεια συνάντησαν τον Κωνσταντίνο από τον οποίο και ζήτησαν να υπογράψει διακηρύξεις, οι οποίες θα επέτρεπαν το σχηματισμό κυβέρνησης. Επικαλέσθηκαν τον κομμουνιστικό κίνδυνο και την προστασία του Θρόνου Στις αρνήσεις του Κωνσταντίνου, ο Παττακός του δήλωσε: «οι Επαναστάτες δεν συζητούν, απαιτούν!».

Τελικά, ο Κωνσταντίνος δέχθηκε να μεταβεί στο Πεντάγωνο για μια τελική συνάντηση. Εκεί είχαν μεταφερθεί και κορυφαίοι πολιτικοί ηγέτες καθώς και ο Πρωθυπουργός Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Πριν μεταβεί στο Πεντάγωνο, ο Κωνσταντίνος πέρασε από τη κατοικία της μητέρας του Φρειδερίκης στο Παλαιό Ψυχικό, μάλλον για να την συμβουλευτεί. Στο Πεντάγωνο επικρατούσε χαώδης κατάσταση. Καθώς οι ώρες περνούσαν και δεν διαφαινόταν κάποια λύση, κατώτεροι αξιωματικοί απειλούσαν ανοιχτά, κραυγάζοντας, τους ανωτέρους τους. Ο Κωνσταντίνος μπόρεσε και συνάντησε τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο για λίγα λεπτά. Ο Π. Κανελλόπουλος εισηγήθηκε στον Βασιλιά να διατάξει τους αξιωματικούς να καταθέσουν τα όπλα. Ο Βασιλιάς, όμως, δεν έλεγχε κανέναν από αυτούς που οπλοφορούσαν και δεν το έκανε. Είχε πλέον χάσει οριστικά τον έλεγχο και λειτουργούσε ως άβουλο ον.

Ο Βασιλιάς υποχωρεί, η Χούντα νομιμοποιείται

Αργά το μεσημέρι οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία. Ο Βασιλιάς δέχτηκε να αναλάβουν υπουργεία στρατιωτικοί και οι πραξικοπηματίες δέχτηκαν να γίνει Πρωθυπουργός μη στρατιωτικός. Ο Κωνσταντίνος πρότεινε τον Κωνσταντίνο Κόλλια, εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Η επιλογή προκάλεσε γενική έκπληξη. Ο Παπαδόπουλος αναγκάστηκε να ρωτήσει ποιος ήταν αυτός ο Κόλλιας! Ο Γρηγόριος Σπαντιδάκης ανέλαβε Υπουργός Άμυνας με υφυπουργό τον Στρατηγό Γεώργιο Ζωιτάκη και οι συνωμότες Γ. Παπαδόπουλος Υπουργός Προεδρίας, Στυλ. Παττακός Υπουργός Εσωτερικών και Νικ. Μακαρέζος Υπουργός Συντονισμού.

Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρεσβευτή Φίλιπ Τάλμποτ, ο οποίος επισκέφθηκε τον Βασιλιά Κωνσταντίνο στα Ανάκτορα της οδού Ηρώδου Αττικού λίγο μετά την ορκωμοσία, ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος του αποκάλυψε ότι δεν έλεγχε πλέον το στράτευμα και πως «ορισμένοι απίστευτα βλάκες ακροδεξιοί μπάσταρδοι, που είχαν τον έλεγχο των τάνκς, οδήγησαν την Ελλάδα στην καταστροφή». Ο Βασιλιάς ισχυρίστηκε ότι σκέφθηκε προς στιγμή να εκτελέσει τους πραξικοπηματίες, όταν έφτασαν στα Ανάκτορα για να ορκιστούν. Σκέφθηκε, όμως, ότι η κίνησή του δεν θα είχε καμία αξία, μια και τα Ανάκτορα ήταν περικυκλωμένα από τάνκς επανδρωμένα από αξιωματικούς που τους ήταν πιστοί. Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος δεν ήταν καθόλου βέβαιος για τις επόμενες κινήσεις. Το μόνο που σκεπτόταν σοβαρά ήταν πως θα μπορέσει να φύγει από τη χώρα. Γι' αυτό ρώτησε τον Τάλμποτ πόσος χρόνος θα χρειαζόταν για φτάσουν στο Τατόι αμερικανικά ελικόπτερα, προκειμένου να μεταφέρουν τον ίδιο και την οικογένειά του εκτός Ελλάδος.

Σχέσεις Χούντας-ΗΠΑ

Οι χουντικοί ενεπλάκησαν και στα πολιτικά των ΗΠΑ. Ο Μακάριος Δρουσιώτης, γράφει στο βιβλίο του: "Ένας εξόριστος δημοσιογράφος, ο Ηλίας Δημητρακόπουλος εξασφάλισε στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία η ελληνική χούντα είχε χρηματοδοτήσει μέσω του Τομ Πάπας την προεκλογική εκστρατεία του Νίξον, με 594.000 δολάρια σε μετρητά. Το ποσό, εξαιρετικά ψηλό για την εποχή εκείνη, προερχόταν από τα κονδύλια που η CIA διέθετε στην ελληνική ΚΥΠ για τις αντικομμουνιστικές της δραστηριότητες. Η χρηματοδότηση γινόταν με εντολή του Παπαδόπουλου, μέσω του διοικητή της ΚΥΠ Μιχάλη Ρουφογάλη....

Η χρηματοδότηση της εκστρατείας του Νίξον από τη χούντα τεκμηριώθηκε το 1975, όταν συστάθηκε μια επιτροπή από το αμερικάνικο Κονγκρέσο, που ερεύνησε τις δραστηριότητες της CIA...».

Το κίνημα του Ναυτικού

Η αλλαγή του καθεστώτος έφερε ανησυχία στο Πολεμικό Ναυτικό, στις τάξεις του οποίου δεν υπήρχαν οργανωμένοι πυρήνες των πραξικοπηματιών. Η πρώτη αντίδραση του Ναυτικού ήταν να στηρίξουν το Αντικίνημα του Βασιλιά, δηλαδή τον φυσικό τους αρχηγό, στις 13 Δεκεμβρίου του 1967. Ακολούθησαν και άλλες δύο απόπειρες απαγωγής του Παπαδόπουλου, οι οποίες όμως απέτυχαν εξαιτίας εξωγενών παραγόντων.

Από το 1969 και μετά αρχίζει η προετοιμασία και η οργάνωση του κινήματος με κύριο πυρήνα Αξιωματικούς του Ναυτικού, λιγότερους της Αεροπορίας, μα κάποιους του Στρατού. Σκοπός του κινήματος ήταν η εξέγερση του λαού η οποία θα οδηγούσε στην απαλλαγή από τη Χούντα.

Την άνοιξη του 1973 όλα ήταν έτοιμα. Το κίνημα θα εκδηλωνόταν στις πρώτες ώρες της 23ης Μαΐου. Τις βραδινές ώρες της 21ης Μαΐου υπήρξαν οι πρώτες ενδείξεις ότι το κίνημα είχε προδοθεί. Οι κυβερνήτες των πλοίων διστάζουν να αποπλεύσουν, ακολουθώντας το σχέδιο (το οποίο ήταν περίπου γνωστό στη Χούντα). Στις 23 Μαΐου οι αξιωματικοί τίθενται υπό περιορισμό, ενώ οι πρώτες συλλήψεις δεν αργούν να γίνουν. Στις 25 Μαΐου το πολεμικό πλοίο "Βέλος" παίρνει την απόφαση να αποχωρήσει από την άσκηση του Ν.Α.Τ.Ο. και να καταπλεύσει στο Φιουμιτσίνο της Ιταλίας, όπου ζήτησε πολιτικό άσυλο.

Το Κίνημα του Ναυτικού, η σημαντικότερη ίσως αντίσταση μέχρι τότε, οργανώθηκε με σκοπό μόνο την απελευθέρωση του κράτους και όχι μιας απλής αντικατάστασης των δικτατόρων. Ουσιαστικά εξέφραζε τον λαό, αφού ήταν μια επανάσταση του στόλου και δεν ήταν καθοδηγούμενη από κανένα πολιτικό πρόσωπο ή συμφέρον.

Το σημαντικότερο αποτέλεσμα ήταν η ανανέωση της αντίστασης, αφού από το 1971 η Χούντα είχε δώσει την αίσθηση ότι είχε εδραιωθεί και ότι όλες οι ένοπλες δυνάμεις ήταν με το μέρος της. Αυτός όμως ο μύθος καταρρίφθηκε με την εκδήλωση του κινήματος του ναυτικού. Έτσι φτάνουμε στα γεγονότα του Πολυτεχνείου που όλοι μας γνωρίζουμε

Τα γεγονότα του Πολυτεχνείου

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν συνέβη έτσι ξαφνικά. Ουσιαστικά ήταν η κορυφή του παγόβουνου. Την χρονική περίοδο 1967-1972 η Χούντα με συντονισμένα χτυπήματα είχε καταφέρει να καταστήσει ανίκανους τους φοιτητές να αντιδράσουν μπροστά στις αυθαιρεσίες του κράτους.

Στις αρχές όμως του 1973 το χάσμα μεταξύ κράτους και φοιτητών μεγαλώνει ενώ η κόντρα μεταξύ τους εντείνεται. Η Χούντα των Συνταγματαρχών στην προσπάθεια της να περιορίσει τους φοιτητές βάζει σε εφαρμογή το διάταγμα 1347 για τις επιστρατεύσεις. Η φοιτητική ανησυχία αρχίζει να μεγαλώνει με αποτέλεσμα το Φεβρουάριο του 1973 να γίνει η πρώτη κατάληψη της Νομικής ενώ στις 14 Μαρτίου ακολουθεί και δεύτερη. Σημαντικό ρόλο στην κλιμάκωση της κατάστασης είχε και το μνημόσυνο του "Γέρου της Δημοκρατίας", Γεωργίου Παπανδρέου. Όλα έδειχναν ότι κάτι θα συνέβαινε και τελικά αποδείχτηκε αληθές.

14 Νοεμβρίου 1973

Χιλιάδες φοιτητές έχουν συγκεντρωθεί από το πρωί στο κτίριο της Νομικής Σχολής και ετοιμάζονται να κάνουν συνέλευση. Στο τέλος της συνέλευσης πραγματοποιούν πορεία στην οδό Σόλωνος και Πατησίων. Το απόγευμα και ενώ οι φοιτητές παραμένουν στο Πολυτεχνείο, ο αστυνομικός διευθυντής Δασκαλόπουλος και ο εισαγγελέας Σαμήτας διατάζουν τους φοιτητές να διαλυθούν. Οι φοιτητές βρίσκονται σε δίλημμα. Δημιουργείται συντονιστική επιτροπή η οποία και αποφασίζει στις 8.30 μ.μ. την κατάληψη του Πολυτεχνείου.

15 Νοεμβρίου 1973

Από τις πρώτες πρωινές ώρες φάνηκε η στήριξη του Ελληνικού Λαού προς τους αγωνιζόμενους φοιτητές. Τρόφιμα, γραφική ύλη και φάρμακα είναι μερικά απο τα εφόδια τα οποία παρείχε ο λαός στους φοιτητές. Το βράδυ μπαίνει σε λειτουργία για πρώτη φορά ο σταθμός των "Ελεύθερων Πολιορκημένων"

16 Νοεμβρίου 1973

Ο κόσμος παραμένει στο πλευρό των φοιτητών ενώ οδοφράγματα αρχίζουν να στήνονται στους δρόμους. Οι ασφαλίτες και τα τεθωρακισμένα αρχίζουν να κάνουν την εμφάνιση τους. Οι πρώτες συγκρούσεις με την αστυνομία δεν αργούν να γίνουν ενώ στις 7 μ.μ. ανακοινώνεται και ο πρώτος νεκρός των συγκρούσεων.

17 Νοεμβρίου 1973

Τα μεσάνυχτα και ενώ οι φοιτητές επιμένουν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου κάνουν την εμφάνιση τους τα πρώτα τανκ. Ο κόσμος έχει διαλυθεί βίαια ενώ ο καπνός από τα δακρυγόνα κάνει την ατμόσφαιρα αποπνικτική. Στη 1.30 μ.μ. ο επικεφάλης του Τάγματος Στρατού δίνει διορία να εγκαταλείψουν το κτίριο . Παρ' όλες τις απειλές οι φοιτητές παραμένουν φωνάζοντας συνθήματα: "Κάτω η Χούντα και οι Αμερικάνοι". Στις 2.50 π.μ. ο επικεφαλής διατάζει το τανκ να γκρεμίσει την πύλη του Πολυτεχνείου. Ταυτόχρονα εισβάλλουν άντρες των ΛΟΚ στο χώρο του πολυτεχνείου χτυπώντας αλύπητα όποιον βρουν. Σε μερικά σημεία οι φαντάροι αφήνουν τους φοιτητές να ξεφύγουν. Μέσα σε λίγη ώρα το κτίριο έχει αδειάσει.

Το Κίνημα του Δημήτρη Ιωαννίδη

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου προκάλεσε μια σειρά γεγονότων, που έβαλαν ένα απότομο τέλος στις προσπάθειες του Παπαδόπουλου για τη «φιλελευθεροποίηση» του Καθεστώτος. Ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης, ένας δυσαρεστημένος αδιάλλακτος χουντικός, χρησιμοποίησε την εξέγερση ως πρόφαση για να αποκαταστήσει τη δημόσια τάξη, και οργάνωσε ένα Κίνημα για την ανατροπή του Γ. Παπαδόπουλου και του Σ. Μαρκεζίνη στις 25 Νοεμβρίου 1973.

Επιβλήθηκε ο στρατιωτικός νόμος, και η νέα χούντα διόρισε το στρατηγό Φαίδωνα Γκιζίκη Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον οικονομολόγο Α. Ανδρουτσόπουλο ως Πρωθυπουργό, αν και Ιωαννίδης παρέμεινε ο ισχυρός άνδρας στο παρασκήνιο. Η βαριά και καιροσκοπική επέμβαση του Ιωαννίδη είχε αποτέλεσμα την καταστροφή του μύθου ότι η χούντα ήταν ιδεαλιστική ομάδα ανώτερων στελεχών του στρατού.

Το νέο Καθεστώς κατηγόρησε τη προηγούμενη φατρία για παρέκκλιση από τις αρχές της «Επανάστασης της 21ης Απριλίου» και διακήρυξε ότι έσωσε την Επανάσταση από τη φατρία Παπαδόπουλου.

Την ημέρα του Κινήματος αναπτύχθηκαν τεθωρακισμένα σε κεντρικά σημεία των πόλεων ενώ μέσω ραδιοφώνου, με μουσική υπόκρουση τα κλασικά στρατιωτικά εμβατήρια, γινόντουσαν ανακοινώσεις απαγόρευσης της κυκλοφορίας, και ότι ο στρατός έπαιρνε πίσω τα ηνία της εξουσίας προκειμένου να σωθούν οι αρχές της επανάστασης.

Ο Ιωαννίδης προτιμούσε να εργάζεται παρασκηνιακά και δεν κράτησε ποτέ οποιοδήποτε επίσημη θέση στη χούντα ενώ προσπαθούσε πάντα να αποφύγει την περιττή δημοσιότητα. Ήταν ο de facto ηγέτης ενός καθεστώτος μαριονετών. Η νέα χούντα, παρά τη μάλλον ατυχή προέλευσή της, ακολούθησε μια επιθετική εσωτερική καταστολή και μια επεκτατική εξωτερική πολιτική και οδήγησε τη Χώρα στη τραγωδία της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974. 

Τα τρελά και τα κιτς της Χούντας

Αποσπάσματα από ομιλίες του Δικτάτορα Παπαδόπουλου

Η παρανοϊκότητα

«Είναι μεγάλη δι' εμέ η συγκίνησις και η χαρά να ευρίσκωμαι αυτήν την στιγμήν ανάμεσά σας και να υφίσταμαι τον αιφνιδιασμόν, όχι του τόνου των εκδηλώσεών σας, που αποτελούν δι' εμέ δύναμιν μη δυναμένην να ανευρεθή εις άλλην κατεύθυνσιν (!), αλλά και του πάθους της συγκεντρώσεως, η οποία είναι, ομολογώ, κατά παρέκκλισιν των οδηγιών μου, έξω των μέτρων που έδωσα εις τους υπευθύνους» (!)

(Ομιλία στις πολιτικές αρχές των Σερρών, στις 7 Μαρτίου 1969)

Ο... χειρουργός:

«Μην ξεχνάτε όμως, κύριοι, ότι ευρισκόμεθα προ ενός ασθενούς, τον οποίον έχομεν επί της χειρουργικής κλίνης, και τον οποίον εάν ο χειρουργός δεν προσδέση κατά την διάρκειαν της εγχειρήσεως διά της ναρκώσεως επί της χειρουργικής κλίνης, υπάρχει πιθανότης αντί της εγχειρήσεως να του χαρίσει την αποκατάστασιν της υγείας, να τον οδηγήση εις θάνατον».

Ο χρόνος ανάρρωσης:

«Είναι κάτι το οποίον εξαρτάται από την βαρύτητα του ασθενούς, την οποίαν αυτήν την στιγμή δεν θα ημπορούσα να είπω ότι γνωρίζω».

(πρώτη συνέντευξη προς τους δημοσιογράφους του ελληνικού και ξένου Τύπου, στην αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, στις 27 Απριλίου 1967)

Απροκάλυπτη απειλή προς δημοσιογράφους, στις 14 Φεβρουαρίου 1969:

«Θα περάσετε κι εσείς από ένα κόσκινο, ποιοι θα έχετε το δικαίωμα να είσθε δημοσιογράφοι, βάσει προσόντων».

Παραινέσεις και εντολές

Προς τα μέλη της Ιεράς Συνόδου:

«Προς Θεού, απαλλάξατε τα νέα παιδιά από την κρίσιν που διέρχονται μεταφερόμενα από την διδασκαλίαν της φυσικής εις την διδασκαλίαν των θρησκευτικών» (!)

Στους επιστήμονες του «Δημόκριτου»:

«Δυστυχώς, κύριοι, δεν επιτρέπεται εξ ανθρωπισμού να λύσωμεν το πρόβλημα διά προσευχής προς τον Υψιστον, ίνα παρέμβη να απαλλάξη τους νεώτερους ημών των πρεσβυτέρων. Θα ήτο απάνθρωπον να αναθέσωμεν και αυτήν την ευθύνην της λύσεως του προβλήματος εις τον Υψιστον» (!)  

Σε στρατιωτικούς της Λέσχης Αξιωματικών Καβάλας:

«Θα αναμορφώσωμεν και τον καταστατικόν χάρτην της ανωτάτης παιδείας, διά να αντιμετωπίσωμεν τας λειτουργίας της περισσότερον προσηρμοσμένας προς τας ανάγκας της στιγμής, και πιστεύομεν ότι το ακαδημαϊκόν έτος 1969-1970 θα είναι έτος φωτός, εις τοιούτον σημείον, ώστε η προς τα οπίσω στροφή να φοβίση τον οιονδήποτε, διά να μη ομοιάσει προς τη γυναίκα του Λωτ που έστρεψε την κεφαλήν προς τα οπίσω και έγινε στήλη άλατος» (!)  

Και για όσους δεν είχαν πάρει χαμπάρι περί τίνος πρόκειται - σε ομιλία του προς τα μέλη του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων:

«Δεν ημπορείτε, κύριοι, έστω και αν δεν σας αρέσει, να μας ανατρέψετε».  

Και πιο κάτω, προς τους ίδιους, τους οποίους παροτρύνει να δραστηριοποιηθούν, όπως ένας ιππέας ιππεύει ένα άλογο, διότι «από το άλογον πέφτει ο καβαλάρης. Πεζός δεν έπεσε κανείς ποτέ από το άλογον» (!)

Και κάτι άκρως επίκαιρο, που, φαίνεται, προβλημάτιζε και τη δικτατορία:

«...δεν θα υπάρξει η σημερινή διασπορά των Ταμείων. Θα οργανώσωμεν τους φορείς κατά τρόπον που να καλύπτη κατηγορίας ησφαλισμένων όχι εξ επόψεως μορφής εργασίας, αλλά εξ επόψεως εισοδήματος».

Οι χοροί, το μυστρί, το πουλί και η πολεμική αρετή των Ελλήνων

Καλαματιανό με... φράκο

Το κιτς αυτή την εποχή αναδεικνύεται κυρίαρχο με τις «πολεμικές αρετές των Ελλήνων», το «πουλί της επταετίας», το μυστρί του Παττακού, τα τσάμικα του Παπαδόπουλου και βοήθησε να ανακοπεί πολιτισμική εξέλιξη ενός ολόκληρου λαού.

Είναι γνωστή η εμμονή των απριλιανών στις γιορτές και τα πανηγύρια. Τα δύο πρωτοπαλίκαρα έσερναν τον χορό με μεγάλη ζέση φορώντας συχνά μαύρα γυαλιά και καλογυαλισμένα παπούτσια.

Θέλησαν να ακολουθήσουν τη δοκιμασμένη συνταγή του «άρτος και θεάματα», μιμούμενοι ίσως τις φασιστοειδείς καρικατούρες του παρελθόντος. Με φράκα και ημίψηλα καπέλα παραβρίσκονταν από τις λειτουργίες στις εκκλησίες μέχρι τις επετείους, τις δεξιώσεις και τις παρελάσεις.

Ο Παττακός σχεδόν σε καθημερινή βάση με το μυστρί στο χέρι εγκαινίαζε τα νέα μεγαλόπνοα έργα της επταετίας και πάντα με μια ντελικάτη κίνηση του χεριού έριχνε ο ίδιος πρώτος τη λάσπη...

Έβαζαν παντού το πουλί

Παντού, μα παντού, σε αρχαία μνημεία, σε αρχιτεκτονικά κτίρια που χτίζονταν εκείνη την εποχή μέχρι τα νομίσματα, τα σπιρτόκουτα, την τηλεόραση, το αεροδρόμιο, τα σχολεία αλλά και τον Λυκαβηττό, έβαζαν το περίφημο πουλί της χούντας.

Γελοιότητες με περικεφαλαία «Πολεμική αρετή των Ελλήνων»

Η γελοιωδέστερη όλων καλλιτεχνική έκφραση των συνταγματαρχών ήταν οι εκδηλώσεις που ελάμβαναν χώρα στο Παναθηναϊκό Στάδιο προς τιμήν της «πολεμικής αρετής των Ελλήνων»... Εν μέσω χειροκροτημάτων και μπροστά σε μια λύρα, που για χορδές είχε πυρσούς, η Κλειώ Δενάρδου τραγουδούσε το «Που να 'ναι ο ίσκιος σου Θεέ, να ρθω να προσκυνήσω». Αρχαίες τριήρεις και το πολεμικό «Αβέρωφ», φτιαγμένα από φελιζόλ σύρθηκαν μέσα στο Στάδιο πάνω σε στρατιωτικά οχήματα, ενώ στον λόφο του Αρδηττού αξιωματικοί από όλα τα σώματα καθώς και εύζωνοι περιέβαλλαν μεγαλοπρεπώς το ομοίωμα του πτηνού. Εκατοντάδες νεαροί και νεαρές πάνω σε άλογα και άρματα ντυμένοι αρχαίοι Ελληνες, Ρωμαίοι, Καρχηδόνιοι, Αραβες, Βυζαντινοί, Πέρσες, μακεδονομάχοι με μουστάκια. Δεν έλλειπαν και οι μεταμφιεσμένοι σε κομμουνιστές, Κορεάτες, Ιταλούς, Γερμανούς, οι οποίοι ήταν οι εχθροί της Ελλάδας, που έδωσαν μάχες μπροστά στις κατάμεστες κερκίδες του Σταδίου για να επικρατήσει στο τέλος και να στεφανωθεί η... «πολεμική αρετή των Ελλήνων».

Το απαράμιλλο θέαμα ολοκληρωνόταν με τους πεζοναύτες που έπεφταν από ελικόπτερα με σχοινιά στο κέντρο του Σταδίου και τον συγκινημένο Γεώργιο Παπαδόπουλο, ο οποίος έσπευδε να χαιρετήσει και να συγχαρεί τα πλήθη. Ένα εθνικοπατριωτικό κιτς σε όλο του το μεγαλείο...

Τα τραγούδια και τα ποιήματα της χούντας

«Υμνοι» στη χούντα με εμβατήρια και κλαρίνα

Τραγούδι που όφειλαν όλοι οι μαθητές να ψάλλουν:

«Μέσα στ Απρίλη τη γιορτή,

το μέλλον χτίζει η νιότη

αγκαλιασμένη, δυνατή,

μ εργάτη, αγρότη, φοιτητή

και πρώτο τον στρατιώτη. (δις)

Τραγούδι αγάπης αντηχεί,

γελούν όλα τα χείλη

και σμίγουν μέσα στην ψυχή,

του Εικοσιένα η εποχή

κι η Εικοσιμιά τ Απρίλη. (δις)

Μες στις καρδιές μπαίνει ζεστή

του Απριλιού η λιακάδα

κι έχουν στα στήθια τους κλεισθεί

θρησκεία, οικογένεια

και πάνω απ όλα Ελλάδα (δις)».

Ειδικό εμβατήριο που ηχογραφήθηκε και για τις ανάγκες της προπαγάνδας υπέρ του χουντικού Συντάγματος:

«Ναι στο Σύνταγμα για μια Ελλάδα αιώνια.

Ναι στο Σύνταγμα γι αγάπη και ομόνοια.

Θα γεμίσεις μ ένα ναι,

Γαλανέ μας ουρανέ».

Παραλλαγές δημοτικών τραγουδιών για να χορεύουν οι δικτάτορες

Τσάμικο

«Ωρέ η εθνική κυβέρνηση

εθνική κυβέρνηση του έθνους μας σωτήρας

Ωρέ με Γιώργο Παπαδόπουλο με Γιώργο Παπαδόπουλο και Παττακό λεβέντη

Ωρέ εικοσιμιά του Απριλιού εικοσιμιά του Απριλιού εστήσανε το γλέντι».

Καλαματιανό

«Στις εικοσιμιά τ Απρίλη

σηκωθήκανε έξι φίλοι

του στρατού μας οι φωστήρες

και του έθνους οι σωτήρες.

Να μας ζήσει ο στρατός,

Σπαντιδάκης, Παττακός,

Παπαδόπουλος ο Γιώργος,

Κόλλιας ο πρωθυπουργός.

Μακαρέζος, Αγγελής

κι όλοι οι επιτελείς.

Οι εργάτες και αγρότες

που με αίμα και ιδρώτες

Στη σκληρή δουλειά μοχθούνε,

τώρα τη στοργή θα βρούνε.

Να μας ζήσει ο στρατός,

Σπαντιδάκης, Παττακός,

Παπαδόπουλος ο Γιώργος,

Κόλλιας ο πρωθυπουργός.

Μακαρέζος, Αγγελής

κι όλοι οι επιτελείς.

Μας ζηλεύουν κι εχθροί μας

για τη δόξα τη δική μας

και το μέλλον το λαμπρό μας

θα χρωστάμε στον στρατό μας.

Να μας ζήσει ο στρατός,

Σπαντιδάκης, Παττακός,

Παπαδόπουλος ο Γιώργος,

Κόλλιας ο πρωθυπουργός.

Μακαρέζος, Αγγελής

κι όλοι οι επιτελείς.

Στιχάκια αφιερωμένα στα πρωτοπαλίκαρα της χούντας

Μαντινάδα από το Βραχάσι Μεραμβέλλου:

«Χειρουργική επέμβασις επιτυχώς εδόθη

και εκ βεβαίου θάνατου ο ασθενής εσώθη.

Συγχαίρουμε τους χειρουργούς και αισιοδοξούμε

πως τελική ανάρρωση στον ασθενή θα δούμε».

Η λατρεία των ποιητών στρέφεται κυρίως προς τον Παπαδόπουλο...

«Κύριε Παπαδόπουλε να ζήσης χίλια χρόνια

γιατί προσφέρεις στον λαό αγάπη και συμπόνια».

Να αναστηθούν παλιοί καιροί και δοξασμένοι χρόνοι».

«Λεβέντη Παπαδόπουλε, αετέ μου Μακαρέζο

και παλικάρι Παττακέ με δάφνες φορτωμένο».

Χριστουγεννιάτικη έμπνευση:

«Μες στον Απρίλη έφθασαν τρεις μάγοι με τα δώρα.

Ο Γιώργος Παπαδόπουλος κι ο Παττακός στην ώρα.

Ακόλουθα στέκει πιστός ο Νίκος Μακαρέζος

που στάθηκε στο ραντεβού και τώρα σαν Εγγλέζος».

Υπάρχουν πολλά ποιήματα με ειδική μνεία στον Παττακό:

«Δυο τρανοί συνταγματάρχες

κι ο γενναίος Παττακός

ώρμησαν σαν καταρράχτες,

όπως ένας κεραυνός».

«Τρανός αϊτός ο Παττακός

ψηλά κρατά τη δόξα

τον αγκαλιάζει ο λαός

απ όλη την Ελλάδα».

«Μέσα εις την κυβέρνηση

έχομε ένα κλωνάρι

το λένε Στέλιο Παττακό,

της Κρήτης το καμάρι».

Αλλά και ο Μακαρέζος έχει τους δικούς του πιστούς:

«Γεια σου αϊτέ της Ρούμελης

Νικόλα Μακαρέζο,

γεια σου σαϊνι της Γραβιάς

κι ελάφι της Λαμίας.

Εσύ και οι συνάδελφοί σου

οι τρεις ανδρειωμένοι

κανείς δεν σας παρέσυρε

για να σας βάλη χέρι».

Απρίλης 1969

«Στα μέσα της ανοίξεως στην τόση ωραιότη

ανέτειλε περήφανη τ Απρίλη εικοστή πρώτη.

Και γελαστός ο ήλιος με ξέχωρη λαμπράδα

απ άκρη σ' άκρη φώτισε τη δόλια την Ελλάδα.

Τα στρατευμένα της παιδιά τα τίμια βλαστάρια

με αρχηγούς περήφανους αληθινά καμάρια,

βάλαν το στήθος τους μπροστά αγνοί συνταγματάρχες

και εφώναξαν μ αντρειά στην πάντα οι κομματάρχες

και τα ρουσφέτια κι οι ψευτιές η κατηφόρα φθάνει

καθίσετε στην άκρη σας όλοι οι λαοπλάνοι».

Δεκέμβρης 1968

«Δεν πέρασε πολύς καιρός μου φαίνεται σαν τώρα

που εκινήθη ο στρατός και έσωσε τη χώρα.

Τώρα ο Παπαδόπουλος και ο στρατός επίσης,

θα επιτύχουν θαύματα ώστε η Ελλάς να ζήση».

Βιβλιογραφία:

• Κάτρης Γιάννης, "Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα 1960-1970", Εκδόσεις Παπαζήσης, 1974
• Λώρενς Στερν, Λάθος Άλογο, Εκδόσεις ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ, 1978
• Μελετόπουλος Μελέτης Η δικτατορία των συνταγματαρχών Κοινωνία, ιδεολογία, οικονομία, Εκδόσεις Παπαζήσης, 1996
• Μελετόπουλος Μελέτης Η δικτατορία των συνταγματαρχών, Εκδόσεις Παπαζήσης, 1996
• Παπαχελάς Αλέξης, "Ο βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας", Εκδόσεις Εστία, 1997
• Β.Ι. Φίλιας, Τα αξέχαστα και τα λησμονημένα, Εκδόσεις Παπαζήσης, 1997
• Γεώργιος Ι. Ράλλης, Το ημερολόγιό μου, τον καιρό της δικτατορίας Αθήνα 1997
• Παπακωνσταντίνου Μιχάλης, H ταραγμένη εξαετία (1961-1967), Εκδόσεις Προσκήνιο, 1997-98
• Σπύρος Σακελλαρόπουλος, Τα αίτια του απριλιανού πραξικοπήματος, Εκδόσεις Νέα Σύνορα, 1998
• Ζαούσης Αλέξανδρος, Ο εμπαιγμός - 21 Απριλίου 1967 - 24 Ιουλίου 1974, Εκδόσεις Παπαζήσης, 1998
• Ριζάς Σωτήρης, Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η δικτατορία των συνταγματαρχών και το κυπριακό ζήτημα 1967-1974, Εκδόσεις Πατάκη, 2002
• Μακάριος Δρουσιώτης, Το άγνωστο παρασκήνιο της τούρκικης εισβολής, Εκδόσεις Αλφάδι, Λευκωσία 2002
• Καράγιωργας Γιώργος, Από τον ΙΔΕΑ στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, Εκδόσεις Ιωλκός, Β' Έκδοση 2003
• Α.Γ. Παπανδρέου, Η Δημοκρατία στο απόσπασμα, Εκδόσεις Λιβάνη, 2006