του Αλέξανδρου Χαρκιολάκη* από την kathimerini.gr

Τετάρτη 27 Αυγούστου 2014

Το φετινό καλοκαίρι στην Πόλη χρωματίζεται αναπόφευκτα από τον θρίαμβο Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές.
Ένας χρόνος και κάτι συμπληρώθηκε από εκείνες τις ημέρες όπου πολίτες διαφορετικών θρησκευτικών, πολιτικών ακόμη και οπαδικών πεποιθήσεων αποφάσισαν να υπερασπιστούν το δικαίωμά τους στον ελεύθερο χώρο. Άνθρωποι διαφορετικοί που όμως επέλεξαν να συνασπιστούν για να ξεπεράσουν την αυθαιρεσία και την εμμονική λογική κυβερνώντων που θεωρούν ότι βρίσκονται στο απυρόβλητο.
Κατά τη διάρκεια του χρόνου που μεσολάβησε από τα γεγονότα στο Πάρκο Γκεζί μέχρι και τις μέρες μας έγιναν πολλά: διακοπή πρόσβασης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης με απόφαση δικαστηρίου, επεισόδια με θύματα, μεγαλειώδεις πορείες διαμαρτυρίας, ξεκαθάρισμα με την επίφαση του νόμου και πολλά ακόμη που συνεχίζονται.
Το ερώτημα λοιπόν είναι τι έμεινε, αν έμεινε κάτι. Ζώντας τον τελευταίο ενάμιση χρόνο στην Κωνσταντινούπολη διαπιστώνω ότι οι άνθρωποι έγιναν πιο ανεκτικοί στη διαφορετικότητα. Φυσικά κανείς δεν πρέπει να παραγνωρίζει το γεγονός ότι η Τουρκία εν γένει, ακόμη και η Κωνσταντινούπολη παρόλο που είναι η πλέον «ευρωπαϊκή» πόλη της χώρας, είναι μια βαθύτατα συντηρητική κοινωνία. Όμως το γεγονός ότι το Istanbul Pride πέρυσι αλλά και φέτος κατάφερε και συγκέντρωσε ένα πλήθος εκατό και πλέον χιλιάδων ανθρώπων δείχνει ότι κάτι αλλάζει, έστω και αργά.
Ταυτόχρονα, η εξοικείωση με την τεχνολογία έγινε ένα όπλο στα χέρια όλων, ο κόσμος έπρεπε να μάθει και να ενημερωθεί. Οι νέοι έμαθαν να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες VPN για να συνεχίσουν να είναι συνδεδεμένοι στο Twitter και στο Youtube, οι μεγαλύτεροι έμαθαν κι αυτοί τη σημασία και τη δύναμη των κοινωνικών δικτύων. Άλλωστε υπήρξαν πολλές αφορμές κατά το τελευταίο έτος όπου η παγκόσμια κοινή γνώμη είχε στραμμένη την προσοχή της στην Τουρκία.
Ένα από τα μεγαλύτερα «συν» στη μετά Γκεζί εποχή είναι η αυξημένη πλέον ευαισθητοποίηση στα ζητήματα περιβαλλοντικής καταστροφής. Οι άνθρωποι δείχνουν να αγαπούν περισσότερο την πόλη τους, να την προστατεύουν (ή έστω να προσπαθούν) από καταστροφές και αλλοιώσεις του φυσικού τοπίου.
Αν μιλούσαμε για «κληρονομιά του Γκεζί» σίγουρα τα παραπάνω δεν αρκούν. Πολλοί, κυρίως στη Δύση, θεωρούν αδιανόητο το γεγονός ένας πρωθυπουργός που το όνομά του έχει εμπλακεί σε σκάνδαλα διαφθοράς, χρηματισμό, άσκηση αναίτιας βίας με την επίφαση της διασφάλισης της τάξης και έχει κατηγορηθεί για τόσο πολλά να παραμένει ακλόνητος, και σε κάποιες περιπτώσεις ενισχυμένος, στη θέση του και ανέβηκε στον προεδρικό θώκο. Όμως υπάρχει εξήγηση και γι’ αυτό: δεν βρέθηκε ένας στόχος στον οποίο να συμφωνούν όλοι. Οι πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις μπορεί πλέον να γίνονται σχετικά ανεκτές, αλλά δεν βρίσκονται ακόμη στο ώριμο εκείνο επίπεδο ώστε να υπάρξουν συνεργασίες με άλλο πρόσημο.
Η Κωνσταντινούπολη άλλαξε, όπως συμβαίνει διαρκώς εδώ και αιώνες. Ο κάθε ένας κάτοικος επηρεάστηκε με κάποιον τρόπο από όλη αυτή τη διαρκή αναταραχή, η μικροϊστορία του καθενός –τουλάχιστον γι’ αυτό το διάστημα της ζωής τους– καθορίστηκε από τα γεγονότα στο Πάρκο Γκεζί. Ο αντίκτυπος στην πόλη είναι εμφανής, αρκεί κάποιος να θέλει να τον δει. Νέοι χώροι τέχνης με τολμηρούς νέους καλλιτέχνες να παρουσιάζουν το φορτισμένο συναισθηματικά έργο τους, νέες δράσεις αλληλεγγύης για εκείνους που βρίσκονται στο περιθώριο με κορυφαία την κίνηση των οπαδών της Μπεσίκτας που πήγαν στη Σόμα, την πόλη που επλήγη από το εργατικό ατύχημα με εκατοντάδες νεκρούς, για να κάνουν δώρα (το παραδοσιακό ποδήλατο) για το τέλος της σχολικής χρονιάς στα 450 παιδιά που έμειναν ορφανά, όπως θα έκαναν οι χαμένοι πατεράδες τους.
Η Κωνσταντινούπολη παραμένει μία από τις γοητευτικότερες πόλεις στον κόσμο, ο τουρισμός δεν σταμάτησε στιγμή να γεμίζει τα ξενοδοχεία της, ίσως επειδή ενδόμυχα θα ήθελε να ζήσει από κοντά αυτή την απρόβλεπτη πόλη με τις χιλιάδες αντιθέσεις, οι οποίες επιτείνονται και γίνονται περισσότερο εμφανείς όχι πλέον σε ένα ιστορικό πλαίσιο ώσμωσης πολιτισμών αλλά σε ένα σύγχρονο πλαίσιο όπου το παλιό και το νέο συγκρούονται. Η συνέχεια, όπως συμβαίνει πάντα σε τέτοιες καταστάσεις, αναμένεται συναρπαστική.
Ο κ. Αλέξανδρος Χαρκιολάκης είναι διευθυντής της μουσικής βιβλιοθήκης Erol Ucer και λέκτωρ στο ερευνητικό κέντρο για τη μουσική ΜΙΑΜ του Istanbul Technical University.