Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Σάββατο 2 Αυγούστου 2014

Η νέα χρεοκοπία της Αργεντινής μπορεί να ισοδυναμεί με μια μικρή καταστροφή για την οικονομία της χώρας, όμως προσφέρει δωρεάν μαθήματα σε άλλους, όπως είναι και η Ελλάδα.
Για να δούμε τι είχε γίνει στη χώρα μας και τι έγινε στην Αργεντινή.
Τον Μάιο του 2012, δηλαδή λίγους μόλις μήνες από την ολοκλήρωση του PSI Plus, ένα μεγάλο ελληνικό ομόλογο σε δολάρια έληγε. Η εκταμίευση για το δημόσιο ξεπερνούσε τα 400 εκατ. ευρώ, αν πληρωνόταν στο 100% της ονομαστικής του αξίας. Επίσης ένα άλλο παρόμοιο ομόλογο ονομαστικής αξίας 200 εκατ. ευρώ έληγε τον Σεπτέμβριο του 2012 και ακολουθούσε ένα ακόμη αξίας 300 εκατ. ευρώ τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς. Τότε λοιπόν τέθηκε το δίλημα αν θα έπρεπε η χώρα να πληρώσει το 100% της ονομαστικής αξίας του ομολόγου του Μαΐου του 2012 στους κατόχους του ή θα έπρεπε να τους επιφυλάξει την ίδια μεταχείριση με το PSI Plus., δηλαδή να κανει ένα κούρεμα της τάξης του 79%.
Η απόφαση που πάρθηκε τότε ήταν να πληρωθεί το ομόλογο καθώς και τα υπόλοιπα που διακρατούσαν όσοι απείχαν από το PSI. Ήταν μια απόφαση που αφορούσε ομόλογα ονομαστικής αξίας 5 με 6 δισ. ευρώ, τα οποία έληγαν το 2012 και τα επόμενα χρόνια και τα οποία διακρατούσαν κάποια funds. Σαφέστατα αυτή η απόφαση ήταν άδικη αφού το κράτος δεν συμπεριφέρθηκε με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ομολογιούχους.
Όμως, η σημερινή δυσάρεστη εμπειρία της Αργεντινής με τους «γύπες» των hedge funds δείχνει πόσο μεγάλα νομικά προβλήματα θα μπορούσε να είχε δημιουργήσει στην Ελλάδα μια διαφορετική απόφαση. Κι αυτό γιατί τα αρπακτικά είχαν ήδη λάβει θέσεις σε ορισμένα ελληνικά ομόλογα που υπάγονταν σε διεθνές δίκαιο, αποκτώντας ισχυρές μειοψηφίες που απέτρεπαν την ενεργοποίηση της ρήτρας συλλογικής ευθύνης (CACs).
Nα θυμίσουμε ότι η CAC είναι νομικά δεσμευτική για όλους τους ομολογιούχους σε περίπτωση που η αυξημένη πλειοψηφία των ομολογιούχων ψηφίσει υπέρ ή κατά της συμμετοχής στην αναδιάρθρωση του χρέους.
Επομένως, η νέα περιπέτεια της Αργεντινής μας διδάσκει ήδη κάποια πράγματα.
Η νέα χρεοκοπία της χώρας του τανγκό δείχνει τι μπορεί να συμβεί αν ένα κράτος αποφασίσει να πορευτεί την οδό της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας. Κι αυτό γιατί τα σημερινά προβλήματα της Αργεντινής έχουν τη ρίζα τους στη παλιά χρεοκοπία του 2001-2002.
Ο συμβιβασμός-αναδιάρθρωση που πέτυχε η Αργεντινή με αρκετούς ομολογιούχους το 2005 οδήγησε σε «κούρεμα» των παλαιών ομολόγων της τάξης του 76,30%. Όμως, το 24% των ομολογιούχων επέλεξε να μη συμμετάσχει στη διαδικασία. Η μεγάλη αποχή ανέδειξε τα διαφορετικά συμφέροντα και τον μεγάλο κατακερματισμό των ομολογιούχων της Αργεντινής αφού πολλοί ήταν ιδιώτες λιανικής και απομονωμένοι θεσμικοί. Σημειώνεται ότι η αποχή (holdouts) από την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους το 2012 ανήλθε μόλις στο 3%, αντικατοπτρίζοντας τη μεγάλη συγκέντρωση των ελληνικών ομολόγων στα χέρια τραπεζών, θεσμικών κ.ά.
Η πρόσφατη συμφωνία του 2010 κάλυπτε πάνω από το 90% των κατόχων παλιών αργεντίνικων ομολόγων, αλλά δεν τελεσφόρησε. Ως γνωστόν, οι ενέργειες του κ. Paul Singer, το hedge fund του οποίου φρόντισε να αγοράσει έναν ικανό αριθμό αργεντίνικων ομολόγων με μεγάλη έκπτωση και απαίτησε να πληρωθεί το 100% της ονομαστικής τους αξίας με τη σύμφωνη γνώμη Αμερικανού δικαστή, αποδείχθηκαν καταλυτικές.
Πέρα από τον ρόλο των «αρπακτικών», τον σχετικό αμερικανικό νόμο και την καθοριστική απόφαση της Αργεντινής το 2001-2002 για ανεξέλεγκτη χρεοκοπία που άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, η χώρα του τανγκό των 42 εκατ. ανθρώπων δεν θα αντιμετώπιζε πιθανόν τον σημερινό εκβιασμό αν τα ομόλογά της εμπεριείχαν ρήτρα συλλογικής ευθύνης (CACs).
Να υπενθυμίσουμε ότι η Ελλάδα επέβαλε αναδρομικά ρήτρα συλλογικής ευθύνης στα ομόλογα που υπάγονταν στο ελληνικό δίκαιο πριν από το PSI. Το όριο για την αυξημένη πλειοψηφία ορίσθηκε στο 75%. Αναμφισβήτητα, τα CACs δεν είναι πανάκεια για την αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων που προκύπτουν σε αναδιαρθρώσεις χρέους. Όμως, θέτουν κάποιους φραγμούς στα distress funds που δεν λογαριάζουν ούτε κράτη ούτε λαούς μπροστά στο κυνήγι του κέρδους.