Πηγή: Σύγχρονη Ρωσία

Τρίτη 8 Ιουλίου 2014

Τι άλλαξε στην καθημερινότητα της Κριμαίας τρεις μήνες μετά την επανένωσή της με τη Ρωσία; Αύξηση τιμών, αλλά και μισθών, προβλήματα προσαρμογής στο νέο φορολογικό σύστημα, και θετικές προοπτικές για τον τουρισμό στη χερσόνησο – θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας.

Λίγο περισσότερο από τρεις μήνες έχουν περάσει, από τη στιγμή που η Κριμαία εντάχθηκε στη Ρωσική Ομοσπονδία. Η RBTH σας παρουσιάζει τη ζωή στη χερσόνησο, μέσα από ιστορίες συνηθισμένων ανθρώπων που διηγούνται, πως το ρούβλι και η εισαγωγή της ρωσικής νομοθεσίας έχουν αλλάξει την οικονομική πραγματικότητα και την καθημερινότητα τους στη Δημοκρατία της Κριμαίας.  

Είναι μέσα Ιουνίου. Ο ήλιος καίει, θερμοκρασία 25°C υπό σκιά. Έχω σταματήσει σε ένα βενζινάδικο ενός από τους βασικούς αυτοκινητοδρόμους της Κριμαίας, της κεντρικής οδικής αρτηρίας που συνδέει τις μεγάλες πόλεις της χερσονήσου. Ο ιδιοκτήτης ενός ξεχαρβαλωμένου ρωσικού «Lada Priora», γεμίζει το ρεζερβουάρ και απολαμβάνει τον ήλιο. Τα πίσω καθίσματα είναι γεμάτα με τελάρα από μεγάλες κόκκινες φρεσκοκομμένες φράουλες. «Φέτος, η σοδειά ήταν πολύ καλή. Έχουμε τόσο πολύ φράουλα, που η τιμή της έχει πέσει αρκετά χαμηλά. Εγώ τη δίνω κατά μέσο όρο 1,5 δολάριο, αντί για 2,5-3,5 που είναι η συνηθισμένη τιμή στο χονδρεμπόριο τέτοια εποχή», λέει κάπως στεναχωρημένος ο ιδιοκτήτης του «Λάντα».

Ο Ρασίντ, όπως μας συστήθηκε ο ίδιος, είναι Τάταρος και κατάγεται από την ενδοχώρα της χερσονήσου. Η επιχείρησή του με τα φρούτα, είναι μια οικογενειακή δραστηριότητα τουλάχιστον είκοσι ετών. Ο Ρασίντ ξεκινάει από τα χαράματα και ακολουθεί ένα συγκεκριμένο δρομολόγιο. Περνάει με το αμάξι του μέσα από τα χωριά γύρω στις 5-6 το πρωΐ, αφήνει στους μικροκαλλιεργητές άδεια τελάρα σε προκαθορισμένα σημεία και μετά από μια-δυο ώρες, γυρίζει και φορτώνει τα γεμάτα τελάρα με φρούτα της εποχής. Έτσι, μέσα σε ένα πρωϊνό,  μπορεί να συγκεντρώσει μέχρι και ένα τόνο φράουλας.

Η αριθμητική του εμπορίου που διεξάγει, είναι απλή. Αγοράζει για περίπου 50-80 σεντς το κιλό και πουλάει στους χονδρεμπόρους στις μεγάλες πόλεις της Κριμαίας 3-5 φορές πιο ακριβά. «Οι συναλλαγές στο παζάρι γίνονται μόνο σε ρούβλια, η τιμή από συνήθεια αναφέρεται σε ουκρανικές γκρίβνες και εγώ, για σιγουριά, κρατάω τα χρήματα μου σε ευρώ», λέει. Με την ένταξη της Κριμαίας στη Ρωσία, ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει για το Ρασίντ. Ο ίδιος είναι έμπορος φρούτων και το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί στη δουλειά του είναι μια φτωχή σοδειά. Η οικογένεια του Ρασίντ, όπως και πολλοί άλλοι κάτοικοι της ενδοχώρας της Κριμαίας τρέφονται, κυριολεκτικά, από τη γη. Ο ίδιος, αν και με κάπως ελαστικά κριτήρια, μπορεί να τοποθετηθεί στην κατηγορία του μικρομεσαίου επιχειρηματία, που αποτελεί την ραχοκοκαλιά της οικονομίας της Κριμαίας.  

Αναβάθμιση του τουριστικού τομέα

Είναι σαφές ότι κάθε επιχείρηση που λειτουργεί στην Κριμαία, έχει πλέον εισέλθει σε μια περίοδο «αναταραχής». Οι νομικές οντότητες πρέπει να καταχωρηθούν εκ νέου, οι επιχειρηματίες θα πρέπει να μάθουν το καινούργιο φορολογικό σύστημα και να ανοίξουν εταιρικούς λογαριασμούς σε ρωσικές Τράπεζες. Με όλα αυτά, δύο μήνες πριν υπήρχαν προβλήματα. Αλλά τώρα, στη χερσόνησο έχουν ήδη ανοίξει 300 υποκαταστήματα Τραπεζών. Για σύγκριση, μέχρι το δημοψήφισμα στη χερσόνησο (16.03.14), λειτουργούσαν 900 καταστήματα τραπεζών.

«Πριν, δουλεύαμε μέσω του γραφείου μας στο Κίεβο. Είχαμε φτιάξει εταιρεία στην Ουκρανία και με αυτήν κλείναμε τις συμφωνίες για τις πληρωμές μας στα ξενοδοχεία της Κριμαίας», λέει ο πρόεδρος της εταιρείας «Multitour» που ειδικεύεται σε οργανωμένες εκδρομές στις χώρες της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών (ΚΑΚ), Αλεξέι Βισόκανοφ. Η εταιρεία του δραστηριοποιείται στην Κριμαία από το 1997. «Τώρα, εργαζόμαστε απ’ ευθείας στη χερσόνησο. Σε σχέση με την ουκρανική νομοθεσία, ορισμένα πράγματα έχουν αλλάξει. Για παράδειγμα, τα έγγραφα που απαιτούνταν για το κλείσιμο της συμφωνίας ήταν λιγότερα, απ’ ό,τι σήμερα που εργαζόμαστε με το ρωσικό Δίκαιο. Δηλαδή, ήταν πιο απλά. Όταν αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε απευθείας, κανείς από την κριμαϊκή πλευρά δεν ήξερε με υπευθυνότητα να μας πει επακριβώς τις είδους συμφωνητικά έπρεπε να συνομολογήσουμε. Έτσι, τελικά, τα ξενοδοχεία συμφώνησαν με τους όρους μας».

Ναι, ο Τουρισμός ήταν η δραστηριότητα που έφερνε πάντα τη χερσόνησο το βασικό της εισόδημα. Και τώρα, οι διευθυντές των εταιρειών που θέλουν να προσφέρουν ποιοτικές διακοπές στην οικονομική κατηγορία, «μυρίστηκαν» την προοπτική και τις νέες ευκαιρίες. Γίνεται μάχη για τον τουρίστα αυτής της κατηγορίας και οι ιδιοκτήτες των ιδιωτικών – «μαύρων» καταλυμάτων (μικρών ξενοδοχείων), που δεν έχουν καταχωρήσει την επιχείρηση τους στον σχετικό κατάλογο του Οργανισμού Τουρισμού και προσφέρουν το ελάχιστο των υπηρεσιών, θα είναι οι χαμένοι της νέας τουριστικής πραγματικότητας στην Κριμαία.

Ο ντόπιος «ξενοδόχος» Νικολάι, για παράδειγμα, έχει ένα μικρό ξενοδοχείο με 6 δωμάτια στα νοτιοδυτικά της χερσονήσου, κοντά στη Σεβαστούπολη στο χωριό Ουγκλοβόγιε. Μέχρι σήμερα, δούλευε «μαύρα». Δεν δήλωνε την επιχείρησή του για να αποφύγει την πληρωμή φόρων. «Τώρα, το παραμύθι ότι στα έξι δωμάτια φιλοξενούνται «φίλοι», δεν περνάει», λέει, προετοιμαζόμενος ο ίδιος να δεχθεί την επίσκεψη των ελεγκτών της Εφορίας. Επίσης, κοντά στο «φιλόξενο» συγκρότημα διαμερισμάτων άνοιξε μια πανσιόν με πισίνα και με όλες τις σύγχρονες ανέσεις για τους τουρίστες των οικογενειακών διακοπών. Ο ανταγωνισμός και η προοπτική της αναγκαστικής νομιμοποίησης της επιχείρησης –με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε κόστος– τον κάνει να σκέφτεται πλέον την πώληση του μικρού ξενοδοχείου.

Η συνέχιση της λειτουργίας του «μικρομάγαζου» τους όπως παλιά, εκτός από τον Τουρισμό, ανησυχεί και επιχειρηματίες σε άλλους κλάδους. Για παράδειγμα, τους ιδιοκτήτες των μικρών γενικών καταστημάτων που λειτουργούν σαν ολοήμερα μίνι-μάρκετ. «Το κύριο πρόβλημα, είναι το θέμα των αδειών πώλησης αλκοόλ. Μέχρι το τέλος του 2014 ισχύει η παλιά ουκρανική άδεια. Αλλά, τι γίνεται με αυτές που έληξαν, όπως με τη δικιά μου, που έληξε τον Απρίλιο. Κανείς δεν πρόκειται να την ανανεώσει», λέει ο Σεργκέι, ιδιοκτήτης πολλών καταστημάτων «μίνι μάρκετ – 24 ώρες».

«Αναφορικά με τους φόρους και τις εμπορικές συναλλαγές, η ρωσική νομοθεσία είναι πιο τυπική και ξεκάθαρη, αλλά έχει πιο αυστηρές απαιτήσεις για τους όρους λειτουργίας της επιχείρησης. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να πουλήσουμε αλκοολούχα ποτά μετά τις 11 μ.μ. Έτσι, δεν ξέρω πλέον τι να κάνω». Την ίδια στιγμή, η μετάβαση από τη γκρίβνα στο ρούβλι, έδωσε στο Σεργκέι και τους συναδέλφους του μικρομεσαίους επιχειρηματίες, ένα απρόσμενο οικονομικό πλεονέκτημα. Στη χερσόνησο εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα με τα χαρτονομίσματα μικρής αξίας και τα μικρά νομίσματα (ισοδύναμης αξίας των 15-30 σεντς). Έτσι, τα εμπορικά δίκτυα και οι αλυσίδες καταστημάτων έλυσαν το πρόβλημα δια της απλούστερης οδού: Στρογγυλοποίησαν τις τιμές προς τα πάνω. Ακόμα και η αγορά της καθημερινής εφημερίδας δυσκόλεψε. Όλοι οι εφημεριδοπώλες στα κιόσκια και στις πολυσύχναστες διαβάσεις τώρα πουλάνε τον Τύπο μόνο «χωρίς ρέστα».

Αύξηση μισθών, αλλά και … τιμών

Τα τσιγάρα, επίσης, εξακολουθούν να πωλούνται με την παλιά ειδική σήμανση φορολογίας καπνού, αλλά την ίδια στιγμή είναι φθηνότερα κατά 15%-20%, απ’ ό,τι στη γειτονική περιφέρεια του Κρασνοντάρ. Την Ανοιξη, αυτή η διαφορά στην τιμή των τσιγάρων δημιούργησε ένα νέο φαινόμενο. «Το Φεβρουάριο και το Μάρτιο, έρχονταν σε μονοήμερη «εκδρομή» από την Σταυρούπολη (πόλη στη νότια Ρωσία, δίπλα στην περιφέρεια Κρασνοντάρ), ειδικά για να φορτώσουν τα πορτ μπαγκάζ των αυτοκινήτων τους με καφάσια μπύρες και κούτες με πακέτα τσιγάρων», θυμάται ο Αλεξέι Βισόκανοφ.

Η ποικιλία των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ παρέμεινε σχεδόν η ίδια. Τα μόνα που άρχισαν να εξαφανίζονται, είναι τα ουκρανικά σοκολατάκια! Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι, περιμένοντας την άφιξη της ρωσικής λιανικής, άρχισαν να αγοράζουν και να αποθηκεύουν τρόφιμα μακράς διάρκειας, όπως ζάχαρη, ζυμαρικά, αλεύρια και δημητριακά. «Φαίνεται, ότι όλα είναι όπως πριν, μόνο που λιγόστεψαν οι επιλογές μάρκας στα μακαρόνια», λέει πελάτης του τοπικού σούπερ μάρκετ «Σιλπό». Αν μας έρθει εδώ η αλυσίδα «Άζμπουκα βκούσα» (αλυσίδα καταστημάτων τροφίμων κατηγορίας premium), τότε, φυσικά, θα υπάρχουν περισσότερες μάρκες ζυμαρικών, αλλά θα κοστίζουν 4,5 δολάρια το πακέτο. Τιμή που δεν μπορώ να πληρώσω. Νομίζω, ότι απ’ το Φθινόπωρο όλα θα κοστίζουν ακριβότερα», καταλήγει με μια απαισιόδοξη νότα ο ντόπιος καταναλωτής.

Οι τιμές στο κρέας «πέταξαν» επίσης στα ύψη. Το φιλέτο κοστίζει περίπου 10,4 δολάρια το κιλό. «Αλλά αυτό οφείλεται στο ότι το κρέας το προμηθευόμαστε από τα ανατολικά της Ουκρανίας, την περιφέρεια Λουγκάνσκ και τη φάρμα ζώων δυστυχώς την βομβάρδισαν. Έτσι, η επιχείρηση έκλεισε», λέει ο συνομιλητής μας.

Οι τιμές για τα φρούτα, όπως και το βασικό καλάθι του καταναλωτή στην Κριμαία πριν από την ένταξη της στη Ρωσική Ομοσπονδία, ήταν φθηνότερα κατά 15%-20%, αλλά και οι μισθοί ήταν πιο χαμηλοί. Για παράδειγμα, το μηνιαίο εισόδημα του ουκρανού ένστολου στα Σώματα Ασφαλείας  ήταν περίπου 356 δολάρια. Αυτή ήταν η τελευταία «ουκρανική» μισθοδοσία του αστυνομικού Μιχαήλ στα τέλη Φεβρουαρίου. Μέχρι τη σύνταξη του είχαν μείνει μόνο τρεις μήνες. Τον Απρίλιο που πήρε του ανετέθη υπηρεσία, αυτή τη φορά στη ρωσική Αστυνομία, πήρε και τον αντίστοιχο μισθό, 1.760 δολάρια. Φυσικά με την προϋπόθεση να περάσει την αξιολόγηση.

Ο Μιχαήλ, πήρε τα πάνω του: «Σκέφτηκα, η σύνταξη είναι καλή. Αλλά είμαι ακόμα νέος και μπορώ να δουλέψω ξανά!». Και δεν είναι ο μόνος που βρέθηκε σε καλύτερη θέση στη χερσόνησο. Μαζί του, και όλοι όσοι ήταν υπάλληλοι σε κρατικές υπηρεσίες. Οι νέες απολαβές τους ξεπερνούν τους παλιούς μισθούς κατά τρεις και τέσσερεις φορές. Για σύγκριση, μέχρι την αλλαγή καθεστώτος στην Κριμαία, ένας μισθός της τάξης των 590 δολαρίων αφορούσε σε απολαβές μιας μικρής ελίτ των εργαζομένων, όπως για παράδειγμα οι επικεφαλής τμημάτων των μεγάλων Τραπεζών.

Οι «κριμτσάνιε» (όπως αποκαλούνται οι ντόπιοι κάτοικοι της χερσονήσου) αρέσκονται να λένε: «Για να χαρείς τη ζωή πρέπει να τη ζήσεις στην Κριμαία». Ούτως ή άλλως, το Μάρτιο του 2014 η ζωή των κατοίκων της Κριμαίας άλλαξε. Το κατά πόσο άλλαξε πραγματικά, θα το δείξει σύντομα η ίδια η ζωή.