Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Δευτέρα 9 Ιουνίου 2014

Ένα από τα πιο ωραία παραδοσιακά πανηγύρια της πατρίδας μας είναι το μοναδικό και ανεπανάληπτο πανηγύρι του Άη-Συμιού, που γιορτάζεται στο Μεσολόγγι δύο φορές το χρόνο.

Το χειμωνιάτικο πανηγύρι γιορτάζεται στις 2 και 3 Φεβρουαρίου, γιορτή της Υπαπαντής και του Αγίου Συμεών καθώς και στο τετραήμερο του Αγίου πνεύματος και αποτελεί συνέχεια του πανηγυριού των Μεσολογγιτών στα χρόνια της σκλαβιάς.

Στον Αη-Συμιό, μοναστήρι που χτίστηκε στα 1740 στην πλαγιά του Αράκυνθου ή Ζυγού, αντάμωναν οι κάτοικοι της περιοχής με τους ονομαστούς Κλέφτες. Εκεί με το πρόσχημα του γλεντιού έπαιρναν τις μεγάλες αποφάσεις.

Το ίδιο μοναστήρι καθόρισαν ως τόπο συνάντησης οι Εξοδίτες, που θα κατάφερναν να σωθούν την ηρωική νύχτα της Εξόδου, την νύχτα του χαλασμού (10 Απριλίου 1826). Από το μοναστήρι του Αη-Συμιού πήρε το όνομά του το πανηγύρι, που δέθηκε με την ιστορία της πόλης και τιμά τα ηρωικά αυτά γεγονότα.

Κάθε χρόνο το τετραήμερο της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος, γιορτάζεται στο Μεσολόγγι το πανηγύρι του Άη – Συμιού, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το έπος της Εξόδου.

Για το πανηγύρι αυτό γράφε ο Ανδρέας Καρκαβίτσας: «Ούτω κατά τα πολυστένακτα έτη τη δουλείας ο ιερός λόφος εκείνος κατήντα το εντευκτήριον και των τριών μερίδων του έθνους των κληρικών, των αρματολών και των ραγιάδων, όπου συνηυθύμουν και ηδελφούντο και ωνειροπόλουν την ελευθερίν της πατρίδος μακράν της θέας του βάρβαρου δυνάστου» και συνεχίζει: «οι καταδιωκόμεμοι κλέφτες του Ζυγού κατέβαιναν απ’ το βουνό στο Μοναστήρι όπου με παπά από το Μεσολόγγι ελειτουργούντο και πανηγύριζαν μαζί με τους χωριάτες της περιοχής».

Οι Μεσολογγίτες που παίρνουν μέρος στο πανηγύρι είναι χωρισμένοι σε δύο τάξεις: τους αρματωμένους και τους καβαλαραίους. Οι αρματωμένοι άντρες και νέοι ντύνονται όπως οι παλιοί Κλέφτες και αγωνιστές. Είναι το πανηγύρι των αρματωμένων, μια μεγάλη γιορτή στην οποία συμμετέχει όλος ο κόσμος πλάι στις παρέες των αρματωμένων και των καβαλαραίων.

Τα κύρια στοιχεία του πανηγυριού που παρέμειναν απόλυτα ανόθευτα μέχρι σήμερα είναι η ενδυμασία, τα όργανα και τα τραγούδια του.

Το χαρακτηριστικότερο στοιχείο του πανηγυριού είναι οι «αρματωμένοι», Μεσολογγίτες ντυμένοι με την παλιά λαϊκή ενδυμασία, με πολλά άρματα, χρυσοποίκιλτα δηλαδή κοσμήματα και άλλα εξαρτήματα της ανδρικής φορεσιάς. Αυτόι λοιπόν οι αρματωμένοι, με την απαραίτητη συνοδεία «ζυγιάς» (δυο ζουρνάδες και ένα νταούλι) σχηματίζουν από το πρωί της Πεντηκοστής παρέες με ορισμένη οργάνωση και καθιερωμένο εθιμικό τυπικό.

Οι οργανοπαίχτες που αποτελούν τη ζυγιά, όπως προαναφέραμε, είναι τσιγγάνοι που μαθαίνουν ζουρνά και νταούλι από γενιά σε γενιά πρακτικά και τα τραγούδια είναι γνήσια δημοτικά και ατόφια στο χρόνο, πολλά έχουν τοπικό χατακτήρα, είναι μεσολογγίτικα και τραγουδιούνται για πολλές γενιές με τον ίδιο «Αη-Συμιώτικο» τρόπο.

Την Κυριακή της Πεντηκοστής, ο καπετάνιος κάθε παρέας με τη συνοδεία της ζυγιάς περνάει από τα σπίτια των μελών. Κερνιέται ούζο, ραβανί και χαιρετά «γεια σου αδέρφι, χρόνια πολλά και πάλες καλές αντάμωσες». Το απόγευμα όλες οι παρέες συγκεντρώνονται στο Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, παίρνουν τις σημαίες τους, το Αη- Συμιώτικο μπαϊράκι που το κρατάει καβαλάρης και το δίσκο με τα κόλλυβα. Στα Ηρώα σταματούν για επιμνημόσυνη δέηση. 

Όταν η δέηση τελειώσει οι πανηγυριστές παίρνουν το δρόμο για το μοναστήρι κι αρχίζουν οι ζουρνάδες και οι μπαταρίες. Φτάνοντας στον Αη – Συμιό προσκυνούν, ανάβουν τα τάματα (λαμπάδες), αφήνουν τα κόλλυβα στην εκκλησία, κάθε παρέα αφήνει τη σημαία της στον πλάτανό της, όπου είναι και η έδρα της κάθε παρέας. Ξαρματώνονται, ξεσελώναν και ξεκινούν ολονύκτιο γλέντι.

Το πρωί του Αγίου Πνεύματος, μετά τη λειτουργία ανταμώνουν γλεντοκόποι από τις γύρω περιοχές, ξενιτεμένοι Μεσολογγίτες και βογκούν οι ρεματιές από το ζουρνά και το νταούλι. Γύρω από το μοναστήρι υπάρχουν υπαίθρια ψητοπωλεία και πλανόδιοι μικροπωλητές. Οι παρέες ψήνουν αρνιά και κοκορέτσια αλλά και χέλια πετάλια. Τ’ απόγευμα κατά τις 5 αρχίζει η επιστροφή στην πόλη με τους ήχους των ζουρνάδων και χορό. Καταλήγουν στον Άγιο Σπυρίδωνα όπου παραδίνουν τις σημαίες και το μπαϊράκι στον παπά. 

Το γλέντι τώρα συνεχίζεται στην πόλη. Παλιότερα την Τρίτη, το πανηγύρι μεταφέρονταν στο νησάκι της Κλείσοβας. Κάπου εκεί τελειώνει το μοναδικό και ωραίο εθνικό-θρησκευτικό πανηγύρι του Αη-Συμιού, με τους πανηγυριστές να αποχαιρετίζονται με το τραγούδι:

"Πάλε καλές αντάμωσες,

πάλε ν' ανταμωθούμε

στον Αη - Συμιό, στον πλάτανο

και στην κρύα βρυσούλα..."

Φέτος με την πολύτιμη συνδρομή του καλού συναδέλφου Κ. Σαρδέλη και του φίλου δικηγόρου Γιάννη Ατσαλλάκη μπορέσαμε και βρεθήκαμε κοντά σε δύο από αυτές τις παρέες. Την παρέα του Σακελαρόπουλου και την παρέα του Θεοφιλάτου.

Και στις δυο μας καλοδέχτηκαν και μας κέρασαν διάφορα καλούδια και φυσικά μοσχομυριστό κρασί. Γλεντήσαμε μαζί τους και ζήσαμε κι εμείς τη χαρά που νιώθουν και αυτοί. Τους ευχαριστούμε πολύ και τους ευχόμαστε και του χρόνου.

Δείτε φωτογραφικό υλικό από το φετινό πανηγύρι