Η εμπειρία του «ΜΙΚΡΟΥ ΕΥΚΛΕΙΔΗ» |
|
---|---|
Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος – εισήγηση στην ημερίδα για τον Πολιτισμό και την Εκπαίδευση με θέμα: Μια πόλη, ένα Σχολείο |
Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2013 |
Θα ήθελα εκ μέρους της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας να σας ευχαριστήσω για την τιμή που μας κάνατε να μας προσκαλέσετε στην ημερίδα σας, για να παρουσιάσουμε την εμπειρία μας σε σχέση με τις δραστηριότητες της Εταιρείας, που αφορούν τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου.
Α. Σύντομη ιστορική αναφορά στην Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία (ΕΜΕ) Η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία (ΕΜΕ), από τα ιστορικότερα επιστημονικά σωματεία, με ιστορία 95 ετών, ιδρύθηκε το 1918 στην Αθήνα και σήμερα έχει 37 παραρτήματα στους περισσότερους νομούς της χώρας, αναπτύσσοντας πολύπλευρη δραστηριότητα. Η λειτουργία της βασίζεται στην εθελοντική προσφορά των μελών της, της διοίκησής της και των δεκάδων άλλων ατόμων που στελεχώνουν τις επιτροπές εργασίας στην Αθήνα και τις άλλες πόλεις, αλλά και όλων των υπολοίπων που συνεισφέρουν κατά περίπτωση. Σκοπός της ΕΜΕ είναι η προαγωγή και η διάδοση των διαφόρων κλάδων της Μαθηματικής Επιστήμης, και αυτός ο σκοπός επιτυγχάνεται μέσα από σειρά στόχων που έχουν τεθεί και που είναι σε γενικές γραμμές οι εξής:
Όλοι στην Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία (ΕΜΕ) από την ίδρυσή της και μέχρι σήμερα γνωρίζουμε ότι για να επιτελέσουμε το έργο μας, χωρίς ασυνέχειες και κλυδωνισμούς, και για να κερδίσουν από αυτό οι μαθητές, πρέπει να στηριζόμαστε σε γερά θεμέλια. Και τα γερά θεμέλια είναι η σωστή διδασκαλία των Μαθηματικών σε όλα τα επίπεδα της Εκπαίδευσης από το Νηπιαγωγείο μέχρι την Γ΄ τάξη του Λυκείου αλλά και μέχρι το τελευταίο έτος των τμημάτων της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στη χώρας μας. Στις δραστηριότητες που επιλέγονται από την Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία (ΕΜΕ) για την επίτευξη των στόχων της, ανήκουν: α) Η έκδοση περιοδικών και επιστημονικών συγγραμμάτων, η ανταλλαγή εκδόσεων μεταξύ της Μαθηματικής Εταιρείας και άλλων Επιστημονικών Εταιρειών, Σωματείων ή Ιδρυμάτων της Χώρας ή του εξωτερικού που επιδιώκουν τους ίδιους ή παραπλήσιους σκοπούς. β) Η οργάνωση και λειτουργία κλασικής και ψηφιακής βιβλιοθήκης. γ) Η πραγματοποίηση διαλέξεων και συζητήσεων, η διεξαγωγή Σεμιναρίων, η οργάνωση Συνεδρίων και δ) Η συνεχής βελτίωση των διαφόρων προγραμμάτων της Εταιρείας καθώς και η υλοποίηση κάθε άλλης δραστηριότητας που φέρνει πιο κοντά τα Μαθηματικά στην ελληνική κοινωνία.
Εκτός από τα παραπάνω, η ΕΜΕ και στο παρελθόν και τώρα καταβάλλει συνεχώς σημαντικές προσπάθειες για τη βελτίωση της διδασκαλίας των μαθηματικών στο Δημοτικό Σχολείο μέσω:
Β. Το περιοδικό «Ο ΜΙΚΡΟΣ ΕΥΚΛΕΙΔΗΣ» Ας αφήσουμε την ιστορία της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας και ας περάσουμε στο «ΜΙΚΡΟ ΕΥΚΛΕΙΔΗ». Σήμερα πραγματικά βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση, να υλοποιούμε ένα παλαιό «όνειρο» της ΕΜΕ, την έκδοση ενός Μαθηματικού περιοδικού που να απευθύνεται στους μαθητές του Δημοτικού σχολείου.
Το εγχείρημα πολύ δύσκολο, γιατί:
Τελικά, μετά από αρκετή προσπάθεια όλα πήγαν καλά, και έχουν πια και οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου αλλά και οι εκπαιδευτικοί τους το δικό τους περιοδικό, το «Μικρό Ευκλείδη». Ένα περιοδικό που εμείς θεωρούμε ότι είναι από τα πιο αγαπημένα των μικρών μαθητών, αν λάβουμε υπ’ όψιν την αποδοχή που έχει στα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου. Τυπώνονται για κάθε τεύχος 10.000 αντίτυπα, και όλα εξαντλούνται. Ο «Μικρός Ευκλείδης» είναι το εργαλείο που θα μας δίνει ιδέες, για να μπορέσουμε να απαλλάξουμε αρκετά παιδιά από το φόβο που έχουν για τα μαθηματικά. Για την υλοποίηση των στόχων του περιοδικού έχουν ληφθεί υπόψη τόσο οι αρχές μάθησης που αφορούν τη διαδικασία απόκτησης γνώσης γενικά, και ειδικά της μαθηματικής γνώσης, όσο και οι γενικές αρχές της διδασκαλίας των Μαθηματικών, σύμφωνα με τις οποίες η διαδικασία μάθησης στα Μαθηματικά είναι μια κατασκευαστική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, η γνώση γενικά και ιδιαίτερα η μαθηματική γνώση αναπτύσσεται μέσα από την αναζήτηση λύσεων σε προβλήματα της καθημερινότητας, η τεκμηρίωση των οποίων γίνεται κατ’ αρχήν σε ένα διαισθητικό και εμπειρικό επίπεδο και στη συνέχεια στη βάση μιας αποδεικτικής διαδικασίας. Τα θέματά του επιλέγονται μετά από προτάσεις συναδέλφων εκπαιδευτικών, μαθητών και μελών της συντακτικής επιτροπής, ώστε να ασκούνται τα παιδιά:
Τέλος πρέπει να πούμε ότι, τα θέματα της μαθηματικής εκπαίδευσης που παρουσιάζονται στο περιοδικό, μπορούν να αναλυθούν ως προς:
Όπως προανέφερα κανένας από εμάς δεν είχε προηγούμενη εμπειρία σε τέτοιου είδους περιοδικό, και γι’ αυτό ζητήσαμε τη συνδρομή κάποιων ειδικών. Εκείνο που μας δυσκόλευε περισσότερο ήταν τα γραφιστικό περιβάλλον. Αναθέσαμε τα σκίτσα αλλά και το εξώφυλλο στον καταξιωμένο σκιτσογράφο κ. Μαρουλάκη και του ζητήσαμε η εικόνα να έχει σχέση με τα μαθηματικά. Το αποτέλεσμα ήταν η διαφάνεια που βλέπετε. Τα παιδιά που παίζουν κουτσό, όπου ως γνωστό υπάρχουν αριθμοί στα τετραγωνάκια του. Στο δεύτερο τεύχος μας έφτιαξε εικόνα με το κρυφτό, που και εκεί το παιδί που τα φυλάει, μετράει, επομένως υπάρχουν μαθηματικά. Για το τρίτο τεύχος έφτιαξε μια εικόνα που βλέπετε με τα παιδιά να παίζουν βόλεϊ όπου και εκεί μετράνε τους πόντους. Η έκπληξη όμως ήρθε στο τέταρτο τεύχος, που λάβαμε μια εικόνα για το εξώφυλλο ζωγραφισμένη από παιδί. Τότε αντιληφθήκαμε ότι δεν χρειαζόμασταν τη συνεισφορά του φίλου σκιτσογράφου. Τη θέση του την πήραν τα παιδιά. Στα πανιά του καραβιού, της εικόνας που σας έστειλε, υπάρχουν αριθμοί που συμβολίζουν τη δύναμη του ανέμου. Το ίδιο συμβαίνει και στο πέμπτ
Γ. Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός «Παιχνίδι και Μαθηματικά» του Μικρού Ευκλείδη
Διεξάγεται κάθε χρόνο μια Παρασκευή του Μαρτίου ή του Απριλίου κατά τις δυο πρώτες ώρες του σχολικού προγράμματος, μετά από άδεια που χορηγείται από το Υπουργείο Παιδείας, με κοινά θέματα γι όλα τα σχολεία, που διατυπώνει η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία. Επιτηρητές και διορθωτές των γραπτών είναι οι εκπαιδευτικοί των οποίων τα τμήματα συμμετέχουν στο διαγωνισμό. Ασφαλώς γίνεται αντιληπτό ότι λόγω του μεγέθους του ο διαγωνισμός αυτός δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί αν δεν τον είχαν αγκαλιάσει οι μαχόμενοι εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, στους οποίους η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία εκφράζει τις ευχαριστίες της. Με τις διαστάσεις που έχει πάρει σήμερα ο διαγωνισμός, είναι αδύνατο, χωρίς τη συνδρομή των εκπαιδευτικών των σχολείων, η Εταιρεία να μπορέσει να σηκώσει όλο αυτό το βάρος. Να αναφέρω ενδεικτικά ότι στον 7ο Διαγωνισμό, τον περσινό, συμμετείχαν πάνω από 2.500 σχολικές μονάδες απ’ όλη την Ελλάδα, και ο αριθμός των διαγωνισθέντων πλησίασε τις 70.000. Επίσης θα πρέπει να αναφέρουμε την ουσιαστική συμβολή που έχει στο διαγωνισμό, σχετικά με την ενημέρωση των σχολείων και στη διεξαγωγή του, η άψογη συνεργασία της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας με το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής ΙΕΠ. Βασικός σκοπός του διαγωνισμού είναι να έρθουν οι μαθητές σε επαφή με ασκήσεις – δραστηριότητες, μέσα από τις οποίες: Ø Θα αντιληφθούν ότι τα μαθηματικά κρύβουν ομορφιά και προσφέρουν πολλές δυνατότητες στη ζωή μας. Ø Θα εκτιμήσουν τη χρήση των μαθηματικών σε πολλές εφαρμογές. Ø Θα χρησιμοποιήσουν τη μαθηματική τους σκέψη σε ευχάριστα και έξυπνα προβλήματα. Ο συγκεκριμένος διαγωνισμός είναι διαφορετικός από τους υπόλοιπους διαγωνισμούς της εταιρείας. Είναι θα έλεγα καθαρά συμμετοχικός, έχει περισσότερο την έννοια του παιχνιδιού. Σε όλους τους μαθητές που παίρνουν μέρος απονέμουμε βεβαίωση συμμετοχής, θέλοντας να τονίσουμε ότι η συμμετοχή, αυτή καθ’ εαυτή, έχει πολύ μεγάλη σημασία. Απονέμουμε έπαινο στο πρώτο ή τους πρώτους σε βαθμολογία μαθητές κάθε τμήματος, και αυτό σημαίνει ότι θα βραβευτεί από κάθε σχολείο αριθμός μαθητών ίσος ή μεγαλύτερος από τον αριθμό των συμμετεχόντων τμημάτων. Το αποτέλεσμα είναι οι μέρες που γίνεται η απονομή επαίνων του διαγωνισμού του ΜΙΚΡΟΥ ΕΥΚΛΕΙΔΗ να είναι κυριολεκτικά ένα πανηγύρι. Γι’ αυτό είμαστε αναγκασμένοι στο λεκανοπέδιο να χρησιμοποιούμε τα μεγάλα αμφιθέατρα των Πανεπιστημίων Αθήνας και Πειραιά. Μάλιστα, λόγω των προβλημάτων που προέκυψαν στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, δεν έχουμε κατορθώσει να βραβεύσουμε ακόμη τους μαθητές της Α’ Διεύθυνσης Αττικής, που είναι πάνω από 1.300 παιδιά.
Δ. Καλοκαιρινή Μαθηματική Κατασκήνωση - Σοφικό Κορινθίας Η Τρίτη και τελευταία δραστηριότητα που γίνεται στα πλαίσια τους περιοδικού είναι η Μαθηματική Κατασκήνωση. Αυτή ξεκίνησε πριν από 5 χρόνια. Η κατασκήνωση απευθύνεται σε μαθητές ηλικίας 10 και 12 ετών, δηλαδή μαθητές Δ΄, Ε΄ και της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού. Με τη μαθηματική κατασκήνωση επιχειρούμε μιαν ακόμη ουσιαστική παρέμβαση στη διαμόρφωση μιας διαφορετικής αντίληψης για τη μαθηματική παιδεία στη χώρα μας.
Σκοπός μας είναι να καθοδηγήσουμε και να παρακινήσουμε τα παιδιά αυτής της ιδιαίτερα ευαίσθητης ηλικίας, όπως αυτή των 10 – 12 ετών, ώστε να προσεγγίσουν τις βασικές έννοιες των μαθηματικών μέσα στη ξεγνοιασιά που προσφέρουν οι διακοπές του καλοκαιριού, συνδυάζοντας γνώση με ψυχαγωγία. Τα μαθήματα γίνονται από δασκάλους και καθηγητές μαθηματικών με εμπειρία και παιδαγωγική κατάρτιση. Τις άλλες παράλληλες δραστηριότητες τις συντονίζουν άτομα της κατασκήνωσης με ειδική γνώση στην ομαδική ψυχολογία, με σκοπό την άριστη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Τόπος διεξαγωγής του προγράμματος είναι οι εγκαταστάσεις της κατασκήνωσης RANCH στην περιοχή Σοφικό Κορινθίας. Οι θεματικές ενότητες που διδάσκονται στη μαθηματική κατασκήνωση αφορούν την ύλη του Δημοτικού σχολείου. Επίσης εκτός από τη διδασκαλία των μαθηματικών γίνονται στα παιδιά της ΕΜΕ διάφορες διαλέξεις. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι φέτος έδωσαν διαλέξεις για τους μικρούς μαθητές οι σχολικοί σύμβουλοι Μ. Σταματοπούλου και Χ. Σκαλκώτος με θέμα «Τα γλυπτά του Παρθενώνα» καθώς και ο Μ. Χρυσοβέργης με θέμα: «Ανακαλύπτω τη μαγεία του σύμπαντος» .
Δ. Επίλογος Κλείνοντας την εισήγησή μου θα ήθελα να τονίσω για μια ακόμα φορά πως η καλλιέργεια της μαθηματικής σκέψης αποτελεί θεμέλιο λίθο για όλες τις επιστήμες, θετικές αλλά και ανθρωπιστικές και θα πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο της εκπαίδευσης. Τα Μαθηματικά ως γλώσσα της επιστήμης βρίσκονται σε μια αμφίδρομη σχέση με την τεχνολογία και την κοινωνία, γιατί προάγουν την κατανόηση και τη μελέτη των άλλων επιστημονικών περιοχών. Οφείλουμε να καταπολεμήσουμε το φόβο των παιδιών για τα Μαθηματικά, να τα παρουσιάσουμε ως ανθρώπινο δημιούργημα και την καθημερινή ζωή τους ως πεδίο έμπνευσης και εφαρμογής των Μαθηματικών του σχολείου. Να επισημάνουμε τη χρησιμότητά τους για την κατανόηση και την επίλυση των προβλημάτων της σύγχρονης καθημερινότητας. Σας ευχαριστώ πολύ Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων «Αμφιθέατρο Αντώνης Τρίτσης» Ακαδημίας 50, Αθήνα Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ
Μαριάννα Μόσχου, Γραμματέας ΔΣ Ιδρύματος Ωνάση
Λίνα Μενδώνη, Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού
Ευάγγελος Ζαχαράκης, Ειδικός Γραμματέας Διαχείρισης Ευρωπαϊκών Πόρων του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων
Θωμάς Σφηκόπουλος, Αντιπρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών
Νέλλη Παπαχελά, Αντιδήμαρχος Αθηναίων και Πρόεδρος του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων
Χρήστος Καρράς, Εκτελεστικός Διευθυντής της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση
Παντερμαλής Δημήτρης, Πρόεδρος Μουσείου Ακρόπολης, Καθηγητής Αρχαιολογίας
Παντερμαλής Δημήτρης, Πρόεδρος Μουσείου Ακρόπολης, Καθηγητής Αρχαιολογίας
Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Εκτελεστική Υποδιευθύντρια & Διευθύντρια Τμήματος Επικοινωνίας & Μάρκετινγκ της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση
Λάζαρος Μεράκος, Καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής ΕΚΠΑ και Πρόεδρος του Ελληνικού Ακαδημαϊκού Δικτύου GUnet
Έφη Τσιότσιου, Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση
Έφη Τσιότσιου, Διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση
Φουρτούνης Βασίλης, Δάσκαλος 5ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου, μέλος Σ.Ε. του Περιοδικού της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας «Ο Μικρός Ευκλείδης»
Φουρτούνης Βασίλης, Δάσκαλος 5ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου, μέλος Σ.Ε. του Περιοδικού της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας «Ο Μικρός Ευκλείδης»
Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, ομ. Καθηγήτρια Σχολής Καλών Τεχνών, Διευθύντρια Εθνικής Πινακοθήκης- Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου |