Μυστικά αρχεία: Ο «Ψυχρός Πόλεμος» ξεκίνησε στα Βαλκάνια

Μυστικά αρχεία: Ο «Ψυχρός Πόλεμος» ξεκίνησε στα Βαλκάνια
του Αλεξάντρ Σιροκόπαντ, από το rbth.gr	Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013
Σχέδια για τη δημιουργία Συνομοσπονδίας Κρατών της Βαλκανικής, όπου θα μετείχε και η Ελλάδα, καθώς και της Παραδουνάβιας λεκάνης, εκπονούσε ήδη το 1943 η Βρετανία και άλλες Δυτικές δυνάμεις, προκειμένου να σταματήσουν την κάθοδο της Σοβιετικής Ενωσης στο Νότο. Το 2013, η Ρωσία γιορτάζει την 70η επέτειο από τις νίκες του Σοβιετικού Στρατού στο Κουρσκ, στο Ορέλ και στο Σμολένσκ. Σε ανάμνηση της πορείας του Κόκκινου Στρατού προς τη Μεγάλη Νίκη, σαν από παράδοση, θυμόμαστε και το ρόλο που διαδραμάτισαν στην έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Β’ ΠΠ) οι Σύμμαχοι της ΕΣΣΔ στον αντιχιτλερικό συνασπισμό. Στα υπουργικά γραφεία όμως, εκεί που επεξεργάζονταν τα σχέδια και συντόνιζαν τον πολιτικο-στρατιωτικό σχεδιασμό του πολέμου, οι παρασκηνιακές κινήσεις των Συμμάχων προκαλούσαν έντονες ενοχλήσεις. Ο Winston Churchill (Ουίνστον Τσώρτσιλ), εξάλλου, είχε πει πολλές φορές: «Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στα Σοβιέτ να περάσουν στην κοιλάδα του Δούναβη και στα Βαλκάνια». «Κάθε φορά που εύρισκε την κατάλληλη ευκαιρία, ο Βρετανός πρωθυπουργός επέμενε στην ανάγκη εισβολής των Δυτικών Συμμάχων της ΕΣΣΔ εναντίον του Γερμανικού Γ’ Ράϊχ, μέσω των Βαλκανίων», είχε πει ο αμερικανός πρόεδρος Franklin Roosevelt (Φρανκλίνος Ρούζβελτ) στο γιο του Elliot (Έλιοτ). «Σε όλους, όσοι ήταν παρόντες σε αυτές τις συζητήσεις, ήταν απολύτως σαφές τι θέλει να πετύχει. Θέλει να χτυπήσει σαν σφήνα στην Κεντρική Ευρώπη για να κρατήσει τον Κόκκινο Στρατό μακριά από την Αυστρία και τη Ρουμανία και, αν είναι δυνατόν, μακριά και από την Ουγγαρία. Η Ελλάδα στην Ομοσπονδία Το 1940, ο Τσώρτσιλ με την υποστήριξη των ΗΠΑ, διατύπωσε την ιδέα της δημιουργίας της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας. Ενός «μπλοκ» κρατών της Βαλκανικής και των παραδουνάβιων χωρών που θα στρέφεται ενάντια στη Σοβιετική Ένωση. Στην Ομοσπονδία, θα έπρεπε να ενταχθούν η Βουλγαρία, η Γιουγκοσλαβία, η Τουρκία, η Ελλάδα, η Αλβανία και η «Μακεδονία». Η Ομοσπονδία θα ήταν μια ανεξάρτητη κρατική οντότητα, υπό την εποπτεία της Μεγάλης Βρετανίας. Ένα από τα πρώτα βήματα στην οργάνωση του αντισοβιετικού μπλοκ, ήταν η δημιουργία της προσωρινής «Ομοσπονδίας Πολωνίας – Τσεχοσλοβακίας», το Νοέμβριο του 1940 από τις εξόριστες κυβερνήσεις των χωρών αυτών στο Λονδίνο. Μετά τον πόλεμο, η Αγγλία προγραμμάτιζε να συμπεριλάβει στην Ομοσπονδία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, ίσως, ακόμα και την Αυστρία. Το δεύτερο βήμα για το σχηματισμό του αντισοβιετικού μπλοκ, ήταν το Σύμφωνο πολιτικής συμμαχίας, που υπεγράφη τον Ιανουάριο του 1942, μεταξύ των κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας στο εξωτερικό. Την ίδια στιγμή στο Λονδίνο, υπεγράφη η πολωνο –τσεχοσλοβακική συνθήκη για τη δημιουργία μιας άλλης Ομοσπονδίας, της Κεντρο-Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βήματα για την παγκόσμια κυριαρχία Αμέσως μετά την έναρξη του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου (22 Ιουνίου 1941 – «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα»), η σοβιετική κυβέρνηση στράφηκε προς τον Τσώρτσιλ με την πρόταση για διεξαγωγή επιθετικών επιχειρήσεων κατά της Γερμανίας στη Δυτική Ευρώπη. Το επονομαζόμενο «Δεύτερο» Μέτωπο. Ο καλύτερος τρόπος για την αποχώρηση μέρους των μεραρχιών της Βέρμαχτ από το Ανατολικό Μέτωπο θα ήταν μια απόβαση στη Γαλλία. Οι Βρετανοί θα μπορούσαν να βοηθήσουν και με τη ρήψη αλεξιπτωτιστών στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Νορβηγία. Με δεδομένη τη βρετανική κυριαρχία στη θάλασσα και τη γεωγραφική θέση της Νορβηγίας, το Λονδίνο είχε μεγάλες πιθανότητες για την επιτυχή επίτευξη του στόχου. Οι Εγγλέζοι το 1942 άρχισαν να επεξεργάζονται την «Επιχείρηση Δίας» (Operation Jupiter), την εισβολή στη Νορβηγία. Ο Τσώρτσιλ, υπολόγιζε να παραπλανήσει τόσο τον Χίτλερ, όσο και τον Στάλιν. Ωστόσο, ο Στάλιν εύστοχα, αρνήθηκε επιδεικτικά να συζητήσει το σχέδιο. Ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν, σε αντίθεση με τον Χίτλερ, γνώριζε για μια άλλη επιχείρηση που προετοιμαζόταν. Την εκστρατεία των αγγλο-αμερικανικών δυνάμεων στη βορειοδυτική Αφρική (Αλγερία - Μαρόκο), την «Επιχείρηση Πυρσός» (Operation Torch). Στη Νορβηγία τελικά, εστάλησαν σχεδόν όλα τα μεγάλα πλοία επιφανείας του γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού (Kriegsmarine) και εκατοντάδες βαρέα παράκτια πυροβόλα, αλλά οι συμμαχικές δυνάμεις εισέβαλαν στις βόρειες ακτές της Αφρικής. Η συγκεκριμένη κίνηση, δεν ήταν στρατηγικό λάθος. Αντίθετα, ήταν το πρώτο βήμα μιας Επιχείρησης πολλών σταδίων: Της Επιχείρησης για την παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας. Μετά την κατάληψη της Βόρειας Αφρικής, θα έπρεπε να ακολουθήσει η απόβαση στη Σικελία και στη συνέχεια, η συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Αυτό θα δημιουργούσε την τέλεια βάση για την εισβολή στα Βαλκάνια. Σε αυτό, θα συνέβαλαν επίσης τα παλατιανά πραξικοπήματα στην Ιταλία, την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Στο «κόλπο» Βατικανό και Τουρκία Τεράστιο ρόλο στα σχέδια για τη δημιουργία της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, έπαιξε το Βατικανό. Ο Πάπας Πίος ΧΙΙ, ήταν ένθερμος αντικομμουνιστής και ρωσοφοβικός. Ο ίδιος υποστήριξε ανοιχτά τη γερμανική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση. Την ιδέα του Τσώρτσιλ για τη δημιουργία Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, ο Πίος ΧΙΙ την έκανε δεκτή με ενθουσιασμό. Σύμφωνα με τον Ποντίφηκα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θα έπρεπε να κυριαρχεί στη διοίκηση αυτής της Συνομοσπονδίας. Επίσης, ο ηγεμόνας της Ουγγαρίας, Miklos Horthy (Μικλός Χόρτι), αντιβασιλέας με ουσιαστικά απεριόριστη εξουσία στη χώρα, ήδη από τα τέλη του 1942, είχε αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ για την έξοδο της χώρας του από τον πόλεμο. Στις 30 - 31 Ιανουαρίου 1943 στην πόλη Άδανα στην Τουρκία, ο Ουίστον Τσώρτσιλ συναντήθηκε με τον Τούρκο πρωθυπουργό Ινονού, ο οποίος, σύμφωνα με τον πρέσβη της Ουγγαρίας στην Άγκυρα Ινός Βέρνλε, επανέλαβε την ιδέα του Τσώρτσιλ για τη δημιουργία μιας «Βαλκανικής Ομοσπονδίας». Μοίρασμα της μεταπολεμικής Ευρώπης Ο Τσώρτσιλ, σε γενικές γραμμές μιλούσε για τον πιθανό σχηματισμό τριών ομάδων κρατών μετά το τέλος του πολέμου: Της Βαλτικής, της Κεντρικής Ευρώπης και της Νότιας Ευρώπης (Σχέδιο Μπένες). Τις αστυνομικές λειτουργίες σε αυτές τις περιοχές, θα τις αναλάμβανε ένας γιγάντιος αγγλο–αμερικανικός αεροπορικός στόλος. Η τελευταία σκέψη, άρεσε επίσης στους Τούρκους, επειδή ο Τσώρτσιλ μίλησε για την επιχειρησιακή – αμυντική λειτουργία της Συμμαχικής Αεροπορίας σε περίπτωση ρωσικής προέλασης στα Βαλκάνια. Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1943, το σχέδιο βρίσκονταν πολύ κοντά στην πραγματοποίηση του. Η κατάληψη του μεγαλύτερου μέρους της Ιταλίας, θα μπορούσε να προκαλέσει τη μεταστροφή προς την πλευρά των Δυτικών συμμάχων, των κυβερνήσεων της Ουγγαρίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Αλβανίας και, ενδεχομένως, της Γιουγκοσλαβίας. Είναι σαφές, ότι η δημιουργία του νέου «φράγματος», μιας ιδιόμορφης «ουδέτερης ζώνης» (buffer zone) στην Κεντρική Ευρώπη, θα εμπόδιζε την προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς τη Δυτική Ευρώπη. Δεν είχε αποκλειστεί βέβαια το ενδεχόμενο μιας δυναμικής αντίδρασης – «σπασίματος» του φράγματος με στρατιωτικά μέσα, που με τη σειρά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύγκρουση μεταξύ των χωρών του αντιχιτλερικού συνασπισμού. Γιατί τελικά δεν αποδείχθηκε λειτουργικό το σχέδιο αυτό των πολλών σταδίων των Τσώρτσιλ και Πίου ΧΙΙ; Διότι στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, ανακοινώθηκε η άνευ όρων συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Ο βασιλιάς παρέδωσε τη χώρα στους Συμμάχους. Ταυτόχρονα, ένα τάγμα γερμανών αλεξιπτωτιστών κατέλαβε το Επιτελείο της Ιταλικής Ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης. Τρεις ημέρες αργότερα, απελευθερώθηκε ο δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος μέχρι τότε κρατείτο φυλακισμένος. Τα γερμανικά στρατεύματα, μέσα σε λίγες ημέρες, κατέλαβαν χωρίς μάχη, σχεδόν όλη την Ιταλία. Αν και έμειναν χωρίς καμία βάση στη χερσόνησο των Απεννίνων, οι Τσώρτσιλ και Πίος ΧΙΙ, δεν εγκατέλειψαν την ιδέα της δημιουργίας της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας. Στο σημείο όμως αυτό, παρενέβη ο πανίσχυρος και νικηφόρα προελαύνων στην Ανατολική Ευρώπη Κόκκινος Στρατός. Στις 31 Αυγούστου 1944, τα ρωσικά τανκ εισήλθαν στο Βουκουρέστι, στις 16 Σεπτεμβρίου, στη Σόφια, στις 20 Οκτωβρίου, στο Βελιγράδι, και στις 13 Φεβρουαρίου 1945, στη Βουδαπέστη. Στο τέλος Αυγούστου του 1944, ο σοβιετικός στολίσκος του Δούναβη, «ανέβαινε» μαχόμενος τον ποταμό, απελευθερώνοντας στη σειρά το Βελιγράδι, τη Βουδαπέστη, τη Μπρατισλάβα και τη Βιέννη. Φυσικά, στην οριστική διαγραφή του σχεδίου της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, βοήθησαν όχι μόνο οι σοβιετικοί τανκιστές και ναυτικοί, αλλά και οι διπλωμάτες και οι κατάσκοποι. Σύγκρουση Εκκλησιών Σημαντικός ήταν και ο ρόλος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (ΡΟΕ) στο ζήτημα της δημιουργίας μιας Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας στα ανατολικά της ΕΣΣΔ. Με την έναρξη του πολέμου, η σοβιετική κυβέρνηση σταμάτησε την κριτική του σοβιετικού Τύπου προς την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η Μόσχα έκανε μια σειρά από βήματα στην κατεύθυνση της προσέγγισης με το Βατικανό. Ωστόσο, οι προσπάθειες της Αγίας Έδρας για χωριστή ειρήνη και τη δημιουργία της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας το μόνο που κατάφεραν, ήταν να αλλάξουν τη θέση του Κρεμλίνου. Την πρώτη «βολή» στο Βατικανό, την έριξε η ηγεσία της ΡΟΕ. Στην αρχή του 1944, στην «Εφημερίδα του Πατριαρχείου της Μόσχας» δημοσιεύτηκε ένα αντικαθολικό κείμενο με την υπογραφή του Πατριάρχη Σέργιου. Το άρθρο, με τίτλο: «Υπάρχει τοποτηρητής του Χριστού στην Εκκλησία;» διαβάστηκε με τη δέουσα προσοχή στη Δύση και προκάλεσε σάλο στους θρησκευτικούς και πολιτικούς κύκλους. Στο άρθρο του, ο Πατριάρχης Σέργιος, υποστήριξε ότι η ιδέα περί αρχηγών (πρωτεία) στην Εκκλησία είναι αδιανόητη και εν μέρει βλάσφημη. Στις 6 Φεβρουαρίου 1945, το Συμβούλιο Επισκόπων της ΡΟΕ επέκρινε έντονα την πρόταση του Πίου ΧΙΙ για μια «ήπια» ειρήνη με τη Γερμανία. Κατά τα έτη 1944 και 1945, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία διεξήγαγε πολύ σημαντικές συνομιλίες με την ηγεσία των Ορθοδόξων Εκκλησιών των χωρών της υποτιθέμενης Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, ιδίως με τη Σερβική, τη Ρουμανική και τη Βουλγαρική Ορθόδοξες Εκκλησίες. Στα τέλη του 1944, η ηγεσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας ενός «συστήματος Ορθόδοξης ενότητας», που εξέφραζε τη στενή συνεργασία μεταξύ των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών. Γιάλτα: Εκκλησία και Στάλιν, μαζί Αμέσως μετά τη Διάσκεψη της Γιάλτας (4-11 Φεβρουαρίου 1945), όπου θάφτηκε οριστικά η ιδέα της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, το Πατριαρχείο της Μόσχας κυκλοφόρησε δήλωση του Πατριάρχη Αλέξιου, στην οποία ο επικεφαλής της ΡΟΕ εξέφραζε «τη μέγιστη ικανοποίηση και χαρά» για την έκβαση της διάσκεψης. «Τέθηκε –σημείωσε- ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον της ειρήνης σε όλο τον κόσμο. Αυτό ακριβώς για το οποίο η Εκκλησία προσεύχεται αδιαλείπτως, δηλαδή «για την ειρήνη σε όλο τον κόσμο», φαίνεται να γίνεται πραγματικότητα στο εγγύς μέλλον. Θα σπάσει ολοκληρωτικά και θα συντριφτεί «… αυτή η σφύρα, που εκτυπούσεν ανελέητα όλην την γην…» (Ιερ. 50,23), ο βίαιος και επιθετικός γερμανικός φασισμός. Και όχι μόνο από τη δύναμη των γενναίων στρατιωτών των συμμαχικών κρατών, αλλά και με τη σοφία του Μεγάλου Στάλιν και των Αρχηγών των κυβερνήσεων των Συμμάχων μας. Όλα αυτά με βεβαιότητα, σταθερότητα και σαφήνεια εξάγονται από τις αποφάσεις της Διάσκεψης, η οποία έθεσε σαν στόχο να «εξασφαλίσει μια τέτοια κατάσταση των πραγμάτων, στην οποία οι άνθρωποι σε όλες τις χώρες του κόσμου να μπορούν να ζήσουν όλη τους τη ζωή, χωρίς να γνωρίσουν κανέναν φόβο, καμία ανάγκη».

Μυστικά αρχεία: Ο «Ψυχρός Πόλεμος» ξεκίνησε στα Βαλκάνια

του Αλεξάντρ Σιροκόπαντ, από το rbth.gr

Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013

Μυστικά αρχεία: Ο «Ψυχρός Πόλεμος» ξεκίνησε στα Βαλκάνια Σχέδια για τη δημιουργία Συνομοσπονδίας Κρατών της Βαλκανικής, όπου θα μετείχε και η Ελλάδα, καθώς και της Παραδουνάβιας λεκάνης, εκπονούσε ήδη το 1943 η Βρετανία και άλλες Δυτικές δυνάμεις, προκειμένου να σταματήσουν την κάθοδο της Σοβιετικής Ενωσης στο Νότο.

Το 2013, η Ρωσία γιορτάζει την 70η επέτειο από τις νίκες του Σοβιετικού Στρατού στο Κουρσκ, στο Ορέλ και στο Σμολένσκ. Σε ανάμνηση της πορείας του Κόκκινου Στρατού προς τη Μεγάλη Νίκη, σαν από παράδοση, θυμόμαστε και το ρόλο που διαδραμάτισαν στην έκβαση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Β’ ΠΠ) οι Σύμμαχοι της ΕΣΣΔ στον αντιχιτλερικό συνασπισμό. Στα υπουργικά γραφεία όμως, εκεί που επεξεργάζονταν τα σχέδια και συντόνιζαν τον πολιτικο-στρατιωτικό σχεδιασμό του πολέμου, οι παρασκηνιακές κινήσεις των Συμμάχων προκαλούσαν έντονες ενοχλήσεις. Ο Winston Churchill (Ουίνστον Τσώρτσιλ), εξάλλου, είχε πει πολλές φορές: «Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στα Σοβιέτ να περάσουν στην κοιλάδα του Δούναβη και στα Βαλκάνια».

«Κάθε φορά που εύρισκε την κατάλληλη ευκαιρία, ο Βρετανός πρωθυπουργός επέμενε στην ανάγκη εισβολής των Δυτικών Συμμάχων της ΕΣΣΔ εναντίον του Γερμανικού Γ’ Ράϊχ, μέσω των Βαλκανίων», είχε πει ο αμερικανός πρόεδρος Franklin Roosevelt (Φρανκλίνος Ρούζβελτ) στο γιο του Elliot (Έλιοτ). «Σε όλους, όσοι ήταν παρόντες σε αυτές τις συζητήσεις, ήταν απολύτως σαφές τι θέλει να πετύχει. Θέλει να χτυπήσει σαν σφήνα στην Κεντρική Ευρώπη για να κρατήσει τον Κόκκινο Στρατό μακριά από την Αυστρία και τη Ρουμανία και, αν είναι δυνατόν, μακριά και από την Ουγγαρία.

Η Ελλάδα στην Ομοσπονδία

Το 1940, ο Τσώρτσιλ με την υποστήριξη των ΗΠΑ, διατύπωσε την ιδέα της δημιουργίας της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας. Ενός «μπλοκ» κρατών της Βαλκανικής και των παραδουνάβιων χωρών που θα στρέφεται ενάντια στη Σοβιετική Ένωση. Στην Ομοσπονδία, θα έπρεπε να ενταχθούν η Βουλγαρία, η Γιουγκοσλαβία, η Τουρκία, η Ελλάδα, η Αλβανία και η «Μακεδονία». Η Ομοσπονδία θα ήταν μια ανεξάρτητη κρατική οντότητα, υπό την εποπτεία της Μεγάλης Βρετανίας.

Ένα από τα πρώτα βήματα στην οργάνωση του αντισοβιετικού μπλοκ, ήταν η δημιουργία της προσωρινής «Ομοσπονδίας Πολωνίας – Τσεχοσλοβακίας», το Νοέμβριο του 1940 από τις εξόριστες κυβερνήσεις των χωρών αυτών στο Λονδίνο. Μετά τον πόλεμο, η Αγγλία προγραμμάτιζε να συμπεριλάβει στην Ομοσπονδία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, ίσως, ακόμα και την Αυστρία. Το δεύτερο βήμα για το σχηματισμό του αντισοβιετικού μπλοκ, ήταν το Σύμφωνο πολιτικής συμμαχίας, που υπεγράφη τον Ιανουάριο του 1942, μεταξύ των κυβερνήσεων της Ελλάδας και της Γιουγκοσλαβίας στο εξωτερικό. Την ίδια στιγμή στο Λονδίνο, υπεγράφη η πολωνο –τσεχοσλοβακική συνθήκη για τη δημιουργία μιας άλλης Ομοσπονδίας, της Κεντρο-Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Βήματα για την παγκόσμια κυριαρχία

Απελευθέρωσης της Γιουγκοσλαβίας Αμέσως μετά την έναρξη του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου (22 Ιουνίου 1941 – «Επιχείρηση Μπαρμπαρόσα»), η σοβιετική κυβέρνηση στράφηκε προς τον Τσώρτσιλ με την πρόταση για διεξαγωγή επιθετικών επιχειρήσεων κατά της Γερμανίας στη Δυτική Ευρώπη. Το επονομαζόμενο «Δεύτερο» Μέτωπο. Ο καλύτερος τρόπος για την αποχώρηση μέρους των μεραρχιών της Βέρμαχτ από το Ανατολικό Μέτωπο θα ήταν μια απόβαση στη Γαλλία. Οι Βρετανοί θα μπορούσαν να βοηθήσουν και με τη ρήψη αλεξιπτωτιστών στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Νορβηγία. Με δεδομένη τη βρετανική κυριαρχία στη θάλασσα και τη γεωγραφική θέση της Νορβηγίας, το Λονδίνο είχε μεγάλες πιθανότητες για την επιτυχή επίτευξη του στόχου.

Οι Εγγλέζοι το 1942 άρχισαν να επεξεργάζονται την «Επιχείρηση Δίας» (Operation Jupiter), την εισβολή στη Νορβηγία. Ο Τσώρτσιλ, υπολόγιζε να παραπλανήσει τόσο τον Χίτλερ, όσο και τον Στάλιν. Ωστόσο, ο Στάλιν εύστοχα, αρνήθηκε επιδεικτικά να συζητήσει το σχέδιο. Ο Ιωσήφ Βησσαριόνοβιτς Στάλιν, σε αντίθεση με τον Χίτλερ, γνώριζε για μια άλλη επιχείρηση που προετοιμαζόταν. Την εκστρατεία των αγγλο-αμερικανικών δυνάμεων στη βορειοδυτική Αφρική (Αλγερία - Μαρόκο), την «Επιχείρηση Πυρσός» (Operation Torch). Στη Νορβηγία τελικά, εστάλησαν σχεδόν όλα τα μεγάλα πλοία επιφανείας του γερμανικού Πολεμικού Ναυτικού (Kriegsmarine) και εκατοντάδες βαρέα παράκτια πυροβόλα, αλλά οι συμμαχικές δυνάμεις εισέβαλαν στις βόρειες ακτές της Αφρικής. Η συγκεκριμένη κίνηση, δεν ήταν στρατηγικό λάθος. Αντίθετα, ήταν το πρώτο βήμα μιας Επιχείρησης πολλών σταδίων: Της Επιχείρησης για την παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ και της Μ. Βρετανίας.

Μετά την κατάληψη της Βόρειας Αφρικής, θα έπρεπε να ακολουθήσει η απόβαση στη Σικελία και στη συνέχεια, η συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Αυτό θα δημιουργούσε την τέλεια βάση για την εισβολή στα Βαλκάνια. Σε αυτό, θα συνέβαλαν επίσης τα παλατιανά πραξικοπήματα στην Ιταλία, την Ουγγαρία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία.

Στο «κόλπο» Βατικανό και Τουρκία

Τεράστιο ρόλο στα σχέδια για τη δημιουργία της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, έπαιξε το Βατικανό. Ο Πάπας Πίος ΧΙΙ, ήταν ένθερμος αντικομμουνιστής και ρωσοφοβικός. Ο ίδιος υποστήριξε ανοιχτά τη γερμανική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση. Την ιδέα του Τσώρτσιλ για τη δημιουργία Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, ο Πίος ΧΙΙ την έκανε δεκτή με ενθουσιασμό. Σύμφωνα με τον Ποντίφηκα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θα έπρεπε να κυριαρχεί στη διοίκηση αυτής της Συνομοσπονδίας.

Επίσης, ο ηγεμόνας της Ουγγαρίας, Miklos Horthy (Μικλός Χόρτι), αντιβασιλέας με ουσιαστικά απεριόριστη εξουσία στη χώρα, ήδη από τα τέλη του 1942, είχε αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ για την έξοδο της χώρας του από τον πόλεμο. Στις 30 - 31 Ιανουαρίου 1943 στην πόλη Άδανα στην Τουρκία, ο Ουίστον Τσώρτσιλ συναντήθηκε με τον Τούρκο πρωθυπουργό Ινονού, ο οποίος, σύμφωνα με τον πρέσβη της Ουγγαρίας στην Άγκυρα Ινός Βέρνλε, επανέλαβε την ιδέα του Τσώρτσιλ για τη δημιουργία μιας «Βαλκανικής Ομοσπονδίας».

Μοίρασμα της μεταπολεμικής Ευρώπης

Ο Τσώρτσιλ, σε γενικές γραμμές μιλούσε για τον πιθανό σχηματισμό τριών ομάδων κρατών μετά το τέλος του πολέμου: Της Βαλτικής, της Κεντρικής Ευρώπης και της Νότιας Ευρώπης (Σχέδιο Μπένες). Τις αστυνομικές λειτουργίες σε αυτές τις περιοχές, θα τις αναλάμβανε ένας γιγάντιος αγγλο–αμερικανικός αεροπορικός στόλος. Η τελευταία σκέψη, άρεσε επίσης στους Τούρκους, επειδή ο Τσώρτσιλ μίλησε για την επιχειρησιακή – αμυντική λειτουργία της Συμμαχικής Αεροπορίας σε περίπτωση ρωσικής προέλασης στα Βαλκάνια.

Μέχρι το Σεπτέμβριο του 1943, το σχέδιο βρίσκονταν πολύ κοντά στην πραγματοποίηση του. Η κατάληψη του μεγαλύτερου μέρους της Ιταλίας, θα μπορούσε να προκαλέσει τη μεταστροφή προς την πλευρά των Δυτικών συμμάχων, των κυβερνήσεων της Ουγγαρίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας, της Αλβανίας και, ενδεχομένως, της Γιουγκοσλαβίας. Είναι σαφές, ότι η δημιουργία του νέου «φράγματος», μιας ιδιόμορφης «ουδέτερης ζώνης» (buffer zone) στην Κεντρική Ευρώπη, θα εμπόδιζε την προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς τη Δυτική Ευρώπη. Δεν είχε αποκλειστεί βέβαια το ενδεχόμενο μιας δυναμικής αντίδρασης – «σπασίματος» του φράγματος με στρατιωτικά μέσα, που με τη σειρά του θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύγκρουση μεταξύ των χωρών του αντιχιτλερικού συνασπισμού.

Γιατί τελικά δεν αποδείχθηκε λειτουργικό το σχέδιο αυτό των πολλών σταδίων των Τσώρτσιλ και Πίου ΧΙΙ; Διότι στις 8 Σεπτεμβρίου 1943, ανακοινώθηκε η άνευ όρων συνθηκολόγηση της Ιταλίας. Ο βασιλιάς παρέδωσε τη χώρα στους Συμμάχους. Ταυτόχρονα, ένα τάγμα γερμανών αλεξιπτωτιστών κατέλαβε το Επιτελείο της Ιταλικής Ανώτατης Στρατιωτικής Διοίκησης. Τρεις ημέρες αργότερα, απελευθερώθηκε ο δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι, ο οποίος μέχρι τότε κρατείτο φυλακισμένος. Τα γερμανικά στρατεύματα, μέσα σε λίγες ημέρες, κατέλαβαν χωρίς μάχη, σχεδόν όλη την Ιταλία.

Αν και έμειναν χωρίς καμία βάση στη χερσόνησο των Απεννίνων, οι Τσώρτσιλ και Πίος ΧΙΙ, δεν εγκατέλειψαν την ιδέα της δημιουργίας της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας. Στο σημείο όμως αυτό, παρενέβη ο πανίσχυρος και νικηφόρα προελαύνων στην Ανατολική Ευρώπη Κόκκινος Στρατός. Στις 31 Αυγούστου 1944, τα ρωσικά τανκ εισήλθαν στο Βουκουρέστι, στις 16 Σεπτεμβρίου, στη Σόφια, στις 20 Οκτωβρίου, στο Βελιγράδι, και στις 13 Φεβρουαρίου 1945, στη Βουδαπέστη. Στο τέλος Αυγούστου του 1944, ο σοβιετικός στολίσκος του Δούναβη, «ανέβαινε» μαχόμενος τον ποταμό, απελευθερώνοντας στη σειρά το Βελιγράδι, τη Βουδαπέστη, τη Μπρατισλάβα και τη Βιέννη. Φυσικά, στην οριστική διαγραφή του σχεδίου της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, βοήθησαν όχι μόνο οι σοβιετικοί τανκιστές και ναυτικοί, αλλά και οι διπλωμάτες και οι κατάσκοποι.

Σύγκρουση Εκκλησιών

Σημαντικός ήταν και ο ρόλος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (ΡΟΕ) στο ζήτημα της δημιουργίας μιας Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας στα ανατολικά της ΕΣΣΔ. Με την έναρξη του πολέμου, η σοβιετική κυβέρνηση σταμάτησε την κριτική του σοβιετικού Τύπου προς την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η Μόσχα έκανε μια σειρά από βήματα στην κατεύθυνση της προσέγγισης με το Βατικανό. Ωστόσο, οι προσπάθειες της Αγίας Έδρας για χωριστή ειρήνη και τη δημιουργία της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας το μόνο που κατάφεραν, ήταν να αλλάξουν τη θέση του Κρεμλίνου.

Την πρώτη «βολή» στο Βατικανό, την έριξε η ηγεσία της ΡΟΕ. Στην αρχή του 1944, στην «Εφημερίδα του Πατριαρχείου της Μόσχας» δημοσιεύτηκε ένα αντικαθολικό κείμενο με την υπογραφή του Πατριάρχη Σέργιου. Το άρθρο, με τίτλο: «Υπάρχει τοποτηρητής του Χριστού στην Εκκλησία;» διαβάστηκε με τη δέουσα προσοχή στη Δύση και προκάλεσε σάλο στους θρησκευτικούς και πολιτικούς κύκλους. Στο άρθρο του, ο Πατριάρχης Σέργιος, υποστήριξε ότι η ιδέα περί αρχηγών (πρωτεία) στην Εκκλησία είναι αδιανόητη και εν μέρει βλάσφημη.

Στις 6 Φεβρουαρίου 1945, το Συμβούλιο Επισκόπων της ΡΟΕ επέκρινε έντονα την πρόταση του Πίου ΧΙΙ για μια «ήπια» ειρήνη με τη Γερμανία. Κατά τα έτη 1944 και 1945, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία διεξήγαγε πολύ σημαντικές συνομιλίες με την ηγεσία των Ορθοδόξων Εκκλησιών των χωρών της υποτιθέμενης Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, ιδίως με τη Σερβική, τη Ρουμανική και τη Βουλγαρική Ορθόδοξες Εκκλησίες. Στα τέλη του 1944, η ηγεσία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας ενός «συστήματος Ορθόδοξης ενότητας», που εξέφραζε τη στενή συνεργασία μεταξύ των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Γιάλτα: Εκκλησία και Στάλιν, μαζί

Αμέσως μετά τη Διάσκεψη της Γιάλτας (4-11 Φεβρουαρίου 1945), όπου θάφτηκε οριστικά η ιδέα της Βαλκανικής – Παραδουνάβιας Ομοσπονδίας, το Πατριαρχείο της Μόσχας κυκλοφόρησε δήλωση του Πατριάρχη Αλέξιου, στην οποία ο επικεφαλής της ΡΟΕ εξέφραζε «τη μέγιστη ικανοποίηση και χαρά» για την έκβαση της διάσκεψης. «Τέθηκε –σημείωσε- ένα γερό θεμέλιο για το μέλλον της ειρήνης σε όλο τον κόσμο. Αυτό ακριβώς για το οποίο η Εκκλησία προσεύχεται αδιαλείπτως, δηλαδή «για την ειρήνη σε όλο τον κόσμο», φαίνεται να γίνεται πραγματικότητα στο εγγύς μέλλον. Θα σπάσει ολοκληρωτικά και θα συντριφτεί «… αυτή η σφύρα, που εκτυπούσεν ανελέητα όλην την γην…» (Ιερ. 50,23), ο βίαιος και επιθετικός γερμανικός φασισμός. Και όχι μόνο από τη δύναμη των γενναίων στρατιωτών των συμμαχικών κρατών, αλλά και με τη σοφία του Μεγάλου Στάλιν και των Αρχηγών των κυβερνήσεων των Συμμάχων μας. Όλα αυτά με βεβαιότητα, σταθερότητα και σαφήνεια εξάγονται από τις αποφάσεις της Διάσκεψης, η οποία έθεσε σαν στόχο να «εξασφαλίσει μια τέτοια κατάσταση των πραγμάτων, στην οποία οι άνθρωποι σε όλες τις χώρες του κόσμου να μπορούν να ζήσουν όλη τους τη ζωή, χωρίς να γνωρίσουν κανέναν φόβο, καμία ανάγκη».