Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Τρίτη 5 Νοεμβρίου 2013

Την περασμένη Κυριακή, για πρώτη φορά στη χώρα μας, ήταν ανοιχτά τα καταστήματα και για το λόγο αυτό πολλά γράφτηκαν και πολλά ειπώθηκαν. Με αφορμή όμως αυτό το γεγονός σκεφτήκαμε να ψάξουμε και να βρούμε πότε εφαρμόστηκε για πρώτη φορά και πού το 8ωρο, που με τόση μανία θέλουν κάποιοι σήμερα να καταργήσουν.

Η ιστορία του 8ωρου

Το 1919, λοιπόν, είναι χρόνος επαναστατικής δραστηριότητας σε όλη την Ισπανία. Τότε ήταν που έγιναν απεργίες σε μια σειρά πόλεις όπως Σαραγόσα, Λερίδα, Βαρκελώνη, Μαδρίτη, Βαλέντσια, Σεβίλλη, Μπανταλόνα, Κόρδοβα, Μούρθια και αλλού.

Όλα ξεκίνησαν από έναν χώρο που επρόκειτο να γίνει ένα από τα σύμβολα του ισπανικού εργατικού κινήματος, το καναδικό εργοστάσιο «La Canadiense» που ήταν το «λαϊκό» όνομα της Εταιρίας Ατμοκίνησης, Ηλεκτρικού και Ενέργειας της Βαρκελώνης. Η εταιρία αυτή συγκροτήθηκε από ξένες οικονομικές μονάδες και κεφάλαια και ήταν υπεύθυνη για την ηλεκτρική ενέργεια στη Βαρκελώνη.

Εκεί από στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Βαρκελώνη, το La Canadiense, ανακοινώνεται μείωση μισθών, και μια ομάδα εργατών του τμήματος συντήρησης απολύεται για πολιτικούς λόγους. Έτσι, πυροδοτείται μία από τις πιο επιτυχημένες απεργιακές δράσεις στην ιστορία. Οι απεργοί ζητούν αυξήσεις στους μισθούς, αναπροσαρμογή αμοιβών και 8ωρη εργασία.

Η απεργία εξαπλώνεται με ανάλογα αιτήματα και σε άλλα εργοστάσια. Καθοδηγείται από τη CNT και κατακλύζει ολόκληρη την Βαρκελώνη, με 100.000 εργάτες να παίρνουν μέρος συνολικά. Γίνονται συλλήψεις και φυλακίσεις απεργών.

Ποια είναι η CNT

Η CNT είναι η Αναρχοσυνδικαλιστική οργάνωση της Ισπανίας. Ιδρύθηκε το 1910 στη Βαρκελώνη και η βάση της ήταν από την καταλανική αναρχοσυνδικαλιστική ομάδα Labour Solidarity (Εργατική Αλληλεγγύη) η οποία είχε σχηματισθεί δύο χρόνια νωρίτερα. Στο πρώτο της συνέδριο το 1911 η CNT υιοθέτησε τον ελευθεριακό κομμουνισμό και κύριο όπλο την γενική απεργία, κάτι που είχε συνέπεια να τεθεί εκτός νόμου μέχρι το 1914. Αν και αρχικά ήταν εχθρική απέναντι στο σοσιαλιστικό συνδικάτο της UGT από το 1916 ξεκίνησε μια πολιτική προσέγγισης, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την μεγάλη γενική απεργία του 1917.

Το 1919, ο αριθμός των μελών της CNT ανερχόταν σε 755.000 (όπως ανακοινώθηκε σε ένα συνέδριό της στη Μαδρίτη τον ίδιο χρόνο), ενώ την ίδια στιγμή η σοσιαλιστική εργατική συνομοσπονδία UGT είχε 208.000 μέλη. Δηλαδή σχεδόν το 10% των Ισπανών τότε ήταν μέλη της CNT.

Η εξέλιξη της απεργίας

Μετά τις απολύσεις των 8 εργατών, στις αρχές Φλεβάρη 1919, στις 5 του μήνα 140 εργάτες του τμήματος κατέβηκαν σε απεργία και 3 μέρες αργότερα ενώθηκε μαζί τους η συντριπτική πλειοψηφία των εργατών όλου του εργοστασίου. Την ίδια στιγμή, οι εργάτες ενός άλλου παρόμοιου εργοστασίου σε άλλη τοποθεσία της Βαρκελώνης έκαναν καθιστική διαμαρτυρία, ενώ στις 17 του μήνα, κατέβηκε σε απεργία το 80% των εργατών στη βιομηχανία ιματισμού σε αλληλεγγύη προς τους συναδέλφους τους.

Οι εργάτες του ιματισμού κατέβασαν και άλλα αιτήματα όπως αναγνώριση του συνδικάτου τους και θεσμοθέτηση του 8ωρου. Σε λίγο οι εργάτες όλων των άλλων εργοστασίων ηλεκτρικών ειδών σε όλη την πόλη κατέβηκαν και αυτοί σε απεργία με τα ίδια αιτήματα και επίσης αύξηση μισθών. Στις 2 του μήνα κηρύχτηκα γενική απεργία των εργατών στον ηλεκτρισμό, κάτι που οδήγησε σε πλήρη σχεδόν ακινητοποίηση της πόλης αλλά και μέρους της Καταλονίας.

Η αντίδραση της εξουσίας

Φοβούμενος το αυξανόμενο απεργιακό κίνημα, ο γενικός διοικητής της πόλης κήρυξε στρατιωτικό νόμο, οι αρχές κήρυξαν την πόλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ σε μια προσπάθεια να σπάσουν την απεργία επιστράτευσαν τους απεργούς. Αλλά όλα αυτά αγνοήθηκαν, φυσικά, από την εργατική τάξη, ενώ οι τυπογράφοι αρνήθηκαν να τυπώσουν οποιαδήποτε κυβερνητική ή άλλη διαταγή ή οτιδήποτε αρνητικό για τους απεργούς. Ακολούθησαν και οι εργαζόμενοι των σιδηροδρόμων και των τραμ που κατέβηκαν και αυτοί σε απεργία.

Με βάση τον στρατιωτικό νόμο, συνελήφθησαν περίπου 3.000 απεργοί και ανάμεσά τους σχεδόν ολόκληρη η τοπική ηγεσία της CNT. Αλλά οι αρχές της πόλης είχαν περιέλθει σε κατάσταση πανικού και η οικονομική κατάσταση σε όλη σχεδόν την Καταλονία άρχισε να χειροτερεύει γιατί δεν ικανοποιούνταν τα αιτήματα των απεργών. Στις 15 και 16 Μάρτη 1919, άρχισαν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στη CNT και τις αρχές. Ο Salvador Segui, περιφερειακός γραμματέας της CNT, απαίτησε το 8ωρο, την αναγνώριση των συνδικάτων και την επαναπρόσληψη όλων των απολυμένων και κάλεσε σε γενική απεργία μιας βδομάδας, από τις 24 Μάρτη έως την 1η Απρίλη.

Η καθιέρωση του 8ωρου

Τελικά, στις 20 Μαρτίου 1919, μετά από σκληρό αγώνα, οι απεργοί υποχρεώνουν τη εργοδοσία της «LaCanadiense» να αποδεχθεί τα αιτήματά τους, δηλαδή αυξήσεις μισθών και μείωση της εργάσιμης μέρας στις 8 ώρες. Οι εργαζόμενοι επιστρέφουν στην εργασία τους..

Αλλά όμως, σε άλλα εργοστάσια όπως Bosch και Martinez Anido, η εργοδοσία αρνείται να απελευθερώσει όσους είχαν καταδικαστεί κάτω από το στρατιωτικό νόμο και στις 24 Μαρτίου έγινε νέα απεργία, όχι μόνο στη «LaCanadiense», αλλά και σε άλλα εργοστάσια της Βαρκελώνης.

Κηρύσσεται ξανά στρατιωτικός νόμος και στρατιωτικά σώματα διασχίζουν τους δρόμους της πόλης, ανοίγοντας ακόμα και πυρ σε κάθε ύποπτη κίνηση. Ξεσπούν απεργίες αλληλεγγύης στη Λερίδα, τη Μαδρίτη, την Κορούνια, τη Βαλέντσια, και αλλού. Αλλά και οι στρατιωτικοί δεν υποχωρούν και αναγκάζουν τον κυβερνήτη και τον επικεφαλής της αστυνομίας να φύγουν από τη Βαρκελώνη. Οι απεργοί μένουν αμετακίνητοι στις θέσεις και τα αιτήματά τους μέχρι που στις 3 Απριλίου, η κυβέρνηση δημοσιεύει ένα διάταγμα με το οποίο καθιερώνεται η εργάσιμη ημέρα 8 ωρών σε όλο το κράτος από τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου. Η απεργία τερματίζεται στις 14 Απριλίου 1919 με νίκη των απεργών.