Βασίλης Φουρτούνης, δάσκαλος

Πέμπτη, 6 Δεκεμβρίου 2012

Η οικονομική κρίση στη χώρα μας, όπως ήταν αναμενόμενο, χτύπησε και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που φαίνεται να είναι ένας εκ των αδύναμων κρίκων μιας αλυσίδας έτοιμης να σπάσει.

Την τελευταία τριετία ΜΜΕ κλείνουν, βρίσκονται σε αναστολή, επιδιώκουν να ενταχθούν στο περιβόητο άρθρο 99, απολύουν, επιχειρούν εθελούσιες εξόδους, προχωρούν σε περικοπές αμοιβών ακόμα και με ατομικές συμβάσεις, αφήνουν απλήρωτους εργαζόμενους ακόμα και περισσότερο από ένα χρόνο… Παρ’ όλα αυτά το μέχρι πρότινος ομιχλώδες τοπίο όχι απλώς δεν έχει ξεκαθαρίσει, αλλά δείχνει πλέον να γίνεται ακόμα πιο θολό. Η έλλειψη ρευστότητας έχει πνίξει τα περισσότερα ΜΜΕ, καθώς τα θεμέλια ακόμα και των ισχυρών μιντιακών ομίλων τρίζουν συθέμελα.

Επιχειρώντας μια χαρτογράφηση της κατάστασης γίνεται εμφανές ότι τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης είναι υπερχρεωμένα και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που η μη αναχρηματοδότησή τους δημιουργεί συνθήκες απόλυτης ασφυξίας.

Σύμφωνα με τους ισολογισμούς τους για το 2011 τα χρέη σε τηλεοπτικούς σταθμούς, ραδιόφωνα, εφημερίδες και περιοδικά ξεπερνούν τα 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ (!), εκ των οποίων κάτι λιγότερο από τα μισά είναι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. Δηλαδή υποχρεώσεις που θα πρέπει σύντομα να αναχρηματοδοτηθούν ή να επαναδιακανονιστούν.

Χαρακτηριστικό είναι ότι οι τρεις βασικοί όμιλοι Μ.Μ.Ε (ΔΟΛ, Τηλέτυπος, Πήγασος), οι οποίοι αλληλοσυνδέονται και βρίσκονται στη λίστα με τις 60 μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αξιών, υπολογίζεται ότι έχουν συνολικό δανεισμό που αγγίζει τα 400 εκατ. ευρώ και εξ αυτών τουλάχιστον τα 300 εκατ. ευρώ είναι βραχυπρόθεσμα. Μάλιστα τα ίδια κεφάλαιά τους αθροιστικά φαίνεται να φτάνουν μόλις το 1/10 του συνολικού τους δανεισμού. Δηλαδή θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι πλέον τα πιστωτικά ιδρύματα, οι τράπεζες, είναι ουσιαστικά κύριοι μέτοχοί τους με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.

Οι ελληνικές τράπεζες όμως εξαρτώνται πλέον από τα ευρωπαϊκά κεφάλαια και τη λεγόμενη ανακεφαλαιοποίησή τους, η οποία επίσης εξαρτάται από την τρόικα τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων. Κάτι που επίσης μπορεί να συνεπάγεται μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων…

Την ώρα που όλοι αναμένουν την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, μήπως επιτέλους ανοίξει η στρόφιγγα των δανειοδοτήσεων ή επαναχρηματοδοτήσεων, πολλοί αναρωτιούνται πως και με ποια κριτήρια θα γίνουν όλα αυτά. Με ποιες προϋποθέσεις και ποια κριτήρια ειδικά, καθώς οι ελληνικές τράπεζες θα βρεθούν υπό επιτροπεία η οποία θα ελέγχει εξονυχιστικά τις όποιες δανειοδοτήσεις και ειδικά όταν πρόκειται για ποσά άνω των 8.000.000 ευρώ.

Η κατάσταση στο χώρο των καναλιών

Οι τηλεοπτικοί σταθμοί, κυρίως οι εθνικής εμβέλειας, αλλά και ορισμένα περιφερειακά και τοπικά κανάλια καταγράφουν χρέη που αγγίζουν τα δύο δισ. ευρώ(!).

Ένα εκ των καναλιών πανελλήνιας εμβέλειας, το Alter (εισηγμένο στο Χρηματιστήριο μέσω της «Ελεύθερης Τηλεόρασης»), έχει ήδη κατεβάσει ρολά με τα χρέη του να υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 500 εκατ. ευρώ και, σύμφωνα με πληροφορίες, από αυτά ο τραπεζικός δανεισμός να φτάνει ή μπορεί και να ξεπερνά τα 200 εκατ. ευρώ.

Στη λίστα με τα χρέη των καναλιών ξεχωρίζει και η FORTHNET Media Holdings AE, που διαθέτει και την ψηφιακή συνδρομητική πλατφόρμα NOVA, με 465,9 εκατ. ευρώ εκ των οποίων τα 325 είναι βραχυπρόθεσμa.

Ακολουθούν ο όμιλος ΑΝΤΕΝΝΑ με 270,5 εκατ. ευρώ και βραχυπρόθεσμα χρέη 213,5 εκατ. και ο ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ, δηλαδή το ΜEGA, με 205,4 εκατ. ευρώ συνολικές υποχρεώσεις και σχεδόν 122 εκατ. ευρώ βραχυπρόθεσμες. Χαρακτηριστικό της ασφυκτικής κατάστασης που επικρατεί στα Μ.Μ.Ε είναι ότι το MEGA αναζητεί ομολογιακό δάνειο ύψους 10-12 εκατ. ευρώ για να πάρει βαθιά ανάσα αλλά μέχρι στιγμής οι κάνουλες είναι κλειστές. Κι όμως πρόκειται για το πρώτο σε τηλεθέαση τηλεοπτικό σταθμό με αντίστοιχα διαφημιστικά έσοδα. Την τελευταία τριετία όμως η λεγόμενη διαφημιστική δαπάνη έχει πέσει κατακόρυφα με αποτέλεσμα φέτος να υπολογίζονται έσοδα από διαφημίσεις σε όλα τα ΜΜΕ λιγότερα από το 1/3 του 2008!

Από τη λίστα με τα χρέη βέβαια δεν λείπει και η δημόσια ραδιοτηλεόραση. Οι συνολικές υποχρεώσεις της ΕΡΤ (που έχει βέβαια το πλεονέκτημα του ανταποδοτικού τέλους) φτάνουν τα 188,5 εκατ. ευρώ με τις βραχυπρόθεσμες να αγγίζουν τα 122 εκατ. ευρώ.

Χρέη που ξεπερνούν τα 90 εκατ. ευρώ έχει και ο ALPHA (περίπου 55 εκατ. ευρώ βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις) αλλά και του STAR οι συνολικές υποχρεώσεις φτάνουν περίπου τα 105 εκατ. ευρώ, με τις βραχυπρόθεσμες όμως να μην ξεπερνούν τα 46,6 εκατ. ευρώ.

Για ορισμένα από τα κανάλια και τα ραδιόφωνα οι ισολογισμοί είναι του 2010, καθώς δεν εντοπίστηκαν νεότεροι. Για την τηλεόραση του Σκάι δεν βρέθηκε πρόσφατος ισολογισμός, αλλά σημειώνεται ότι ο συγκεκριμένος όμιλος δεν δημοσιεύει για παράδειγμα και έσοδα από διαφημιστική δαπάνη. Ισολογισμοί της τελευταίας διετίας πάντως δεν έχουν εντοπιστεί και για άλλα ηλεκτρονικά ΜΜΕ.

Πρόκειται γενικώς για χρέη που έχουν συσσωρευτεί επί χρόνια, καθώς οι γνωρίζοντες επισημαίνουν ότι αρκετά μέσα ενημέρωσης για σημαντικά χρονικά διαστήματα κατέγραφαν ζημίες χωρίς οι υπεύθυνοι θεσμοί της πολιτείας να έχουν προχωρήσει σε απαραίτητους ελέγχους όπως γίνεται σε κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Σπεύδουν μάλιστα να επισημάνουν ότι όσο υπήρχε στήριξη, είτε λόγω χρηματιστηρίου είτε μέσω τραπεζικού δανεισμού ή όταν ήταν «παχιές οι αγελάδες» της διαφήμισης -και δη της κρατικής- τα κατάφερναν μια χαρά. Μόλις όμως εξαφανίστηκαν τα «δεκανίκια» και μέσα σε ένα οικονομικό περιβάλλον κρίσης άρχισαν οι ισχυροί κλυδωνισμοί για να αποκαλυφθεί τελικά ότι ο «βασιλιάς είναι γυμνός»…

Τα καταχρεωμένα ερτζιανά

Στους ραδιοφωνικούς σταθμούς οι συνολικές υποχρεώσεις υπολογίζεται ότι αγγίζουν σχεδόν τα 83 εκατ. ευρώ με τα περίπου 78,3 να είναι βραχυπρόθεσμα χρέη.

Τις υψηλότερες συνολικές υποχρεώσεις (10,1 εκατ. ευρώ) φαίνεται να έχει ο Easy FM (πρώην ANTENNA RADIO – Ραδιοτηλεοπτικές Επιχειρήσεις ΑΕ) με τις βραχυπρόθεσμες να φτάνουν τα 9,9 εκατ. ευρώ.

Από κοντά ακολουθεί και ο δημοτικός ραδιοσταθμός «Αθήνα 9,84» με συνολικές υποχρεώσεις που φτάνουν τα 6,87 εκατ. ευρώ και βραχυπρόθεσμες 5,15 εκατ. ευρώ.

Πιο κάτω στη λίστα εντοπίζεται ο «REAL FM», με 8,3 εκατ. ευρώ συνολικά χρέη και περίπου 6,8 βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, ο οποίος όμως έχει καταφέρει να αναρριχηθεί στην κορυφή της ακροαματικότητας (νομός Αττικής), κάτι που του δίνει, όπως είναι αναμενόμενο, άλλα περιθώρια κινήσεων.

Κάτι παραπάνω από 5,2 εκατ. ευρώ είναι οι συνολικές υποχρεώσεις του «BΗΜΑ FM» με τα βραχυπρόθεσμα χρέη να φτάνουν τα 5,16 εκατ. ευρώ.

Στο ίδιο επίπεδο κυμαίνονται και τα χρέη τού LOVE RADIO Broadcasting AE με 5,5 εκατ. ευρώ συνολικά χρέη και 4,85 εκατ. ευρώ βραχυπρόθεσμα.

Ο «Flash FM», που αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, καταγράφει συνολικές υποχρεώσεις 2,97 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,64 εκατ. ευρώ είναι βραχυπρόθεσμες.

Τα 2,8 εκατ. ευρώ αγγίζουν οι συνολικές υποχρεώσεις του «ΜΕΛΩΔΙΑ FM» με τις βραχυπρόθεσμες να φτάνουν τα 2,7 εκατ. ευρώ.

Τα τρία κανάλια που θα επιβιώσουν της κρίσης

Τρεις τηλεοπτικοί σταθμοί εθνικής εμβέλειας θα καταφέρουν να επιβιώσουν από τη… θύελλα της οικονομικής κρίσης, αναφέρουν καλά ενημερωμένες τραπεζικές πηγές. Συγκεκριμένα, από τους έξι ιδιωτικούς σταθμούς που εκπέμπουν αυτή τη στιγμή πανελλαδικά, λέγεται ότι μόνο το Mega, ο ΑΝΤ1 και ο ΣΚΑΙ, θα μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους και να περάσουν στην επόμενη φάση της ελληνικής πραγματικότητας, με την προϋπόθεση ότι θα ακολουθήσουν ένα αυστηρό πρόγραμμα περικοπών, υποστηρίζουν τραπεζικές πηγές που γνωρίζουν με ακρίβεια τα νούμερα, δηλαδή, τον δανεισμό, τα χρέη και τις υποχρεώσεις των καναλιών.

Το κλείσιμο πολλών σταθμών θα υλοποιηθεί λόγω των συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά και λόγω αυτών θα επιβάλλει η τρόικα μετά την ανακεφαλαιοποίηση των πιστωτικών ιδρυμάτων! Η τοποθέτηση Επιτρόπων στις τράπεζες, με την παράλληλη αυστηροποίηση των κριτηρίων για τη δανειοδότηση των ΜΜΕ, αναμένεται να προκαλέσει «ασφυξία» σε μια σειρά Μέσα που οι ιδιοκτήτες τους θα αρνηθούν να τα χρηματοδοτήσουν.

Τέλος, οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι βασική προϋπόθεση πλέον για την δανειοδότηση των ΜΜΕ από τις ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες, θα είναι η εγγύηση με την προσωπική περιουσία του ιδιοκτήτη, ενώ για τις περιπτώσεις των καναλιών δεν θα ισχύει, η μέχρι πρόσφατα βολική τακτική να εγγυώνται με τη συχνότητα!

Ο νέος οικονομικός Αρμαγεδδών που αναμένεται να πλήξει την πλειοψηφία των καναλιών, δεν θα ξεχωρίσει τους τρεις σταθμούς που αναφέραμε ότι θα επιβιώσουν, αν δεν προχωρήσουν άμεσα σε επιπλέον περικοπές και απολύσεις. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του μεγάλου καναλιού – όπως εξηγούσε τραπεζικός παράγοντας, υποστηρίζοντας ότι για να σταθεί στα πόδια του, θα πρέπει να μείνει το μισό, σε επίπεδο εργαζομένων και μισθών, έχοντας εξασφαλίσει παράλληλα το «κούρεμα» ενός μέρους του χρέους του!

Στο -32,3% η δαπάνη στην TV την περίοδο 2008-2010, στο -34,9% η πτώση για τον Alpha

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Media Services, η πτώση της τεκμαρτής διαφημιστικής δαπάνης στην τηλεόραση από το 2008 στο 2009 ήταν -17%, από το 2009 στο 2010 κυμάνθηκε στο -18%, ενώ μεταξύ 2008 και 2010 η πτώση έφτασε στο -32,3%. Στα ίδια περίπου επίπεδα κυμάνθηκε η πτώση της διαφημιστικής δαπάνης του Alpha, η οποία μεταξύ 2008 και 2010 ανήλθε στο -34,9%. Από τα 137.841.325 ευρώ του 2008, δύο χρόνια μετά το κανάλι της Κάντζας απορρόφησε 89.717.021 ευρώ, ακολουθώντας την πτωτική τάση όλων των καναλιών.

Την ίδια περίοδο, τη μεγαλύτερη πτώση από τα τέσσερα μεγάλα κανάλια είχε το Star, -43,4%, ενώ ακολούθησε σε απώλειες το Mega, με πτώση -35,3%. Ο Αnt1 είχε τις μικρότερες απώλειες, -10%. Φυσικά τα νούμερα αυτά αφορούν στην τεκμαρτή δαπάνη, αφού στα πραγματικά ποσά, οι εκτιμήσεις της αγοράς μιλούν για πτώση της διαφημιστικής απορρόφησης σε ποσοστό που φθάνει το -50%.

Οι παραπάνω απώλειες αντιστοιχούν σε πολλά εκατομμύρια ευρώ για τα κανάλια, απώλειες που εν μέρει προσπάθησαν να διαχειριστούν με περιορισμό του κόστους λειτουργίας τους. Ο περιορισμός αυτός όμως έχει κάποια συγκεκριμένα όρια, τα οποία τα κανάλια έχουν ήδη αγγίξει, οπότε οι επόμενες κινήσεις αφορούν σε επιχειρηματικό επίπεδο, δηλαδή εξαγορές, συγχωνεύσεις, στρατηγικές συνεργασίες, κοινή χρήση υποδομών κ.ά.

Marketing Week (T. 1368)

Η βουτιά της διαφημιστικής απορρόφησης και οι συνέπειές της

Η βουτιά της διαφημιστικής τους απορρόφησης έχει επιπτώσεις στο πρόγραμμά τους, που είναι εμφανείς εδώ και δύο χρόνια: δραματικός περιορισμός της μυθοπλασίας, σχεδόν μηδενική ελληνική παραγωγή ψυχαγωγικού προγράμματος, ταινίες δεύτερης διαλογής ή αρχαίες, κόψιμο των δημοσιογραφικών εκπομπών έρευνας, περιορισμός των ανταποκριτών στους απολύτως απαραίτητους, ερασιτεχνικές συνδέσεις μέσω skype.

Η συρρίκνωση της παραγωγής έχει αποτέλεσμα όχι μόνο τη διάλυση των ανεξάρτητων παραγωγών οπτικοακουστικών έργων, ενός ολόκληρου επαγγελματικού χώρου που περιλαμβάνει από ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σεναριογράφους, μέχρι κάμεραμεν και μοντάζ. Έχει αποτέλεσμα επίσης την προβολή τηλεοπτικών σκουπιδιών πάσης φύσεως, με το σκεπτικό ότι κοστίζουν φθηνά (από τα τούρκικα σήριαλ μέχρι εκπομπές για τη ζωή των εγχώριων μπατιρο-σελέμπριτις), αλλά και την άνθηση τηλεπαιχνιδιών τζόγου τις μεταμεσονύκτιες ώρες.

Τι κάνουν τα ΜΜΕ σήμερα;

Τα μεγάλα συγκροτήματα ΜΜΕ. βρίσκονται στη δυσκολότερη θέση από την ίδρυσή τους βλέποντας τα ελλείμματα να πολλαπλασιάζονται, το οι τζίρο τους να συρρικνώνεται και τα χρέη τους είναι πλέον μη εξυπηρετήσιμα.

Η κραυγή αγωνίας της εφημερίδας το Βήμα, η υπαγωγή του Alter στο άρθρο 99, το πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου στην Καθημερινή είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Στην Καθημερινή, πληροφορίες κάνουν λόγο για μείωση κατά 10% του προσωπικού, δηλαδή αποχώρηση περίπου 40 ατόμων.

Τα ελληνικά ΜΜΕ φοβούνται ότι θα χάσουν τις επιχειρήσεις τους όταν βλέπουν ότι το ετήσιο έλλειμμά τους κινείται γύρω στο 30% του ετήσιου τζίρου τους, έχουν δυσθεώρητα χρέη σε τράπεζες (και σε προμηθευτές) και έχουν χάσει τη δυνατότητα δανεισμού.

Ανάλογο πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου επεξεργάζονται εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο στα Νέα, όμως ο ΔΟΛ δεν είχε τη δυνατότητα να το χρηματοδοτήσει. Σύμφωνα με την εφημερίδα Αυγή, το νέο σχέδιο, το οποίο έχει τεθεί σε εφαρμογή από προχθές, είναι στοχευμένες απομακρύνσεις ατόμων που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη, με προϋπηρεσία γύρω στα 30 χρόνια. Όπως ακούγεται, θα ακολουθήσει νέα μείωση μισθών.

Το MEGA, επί παραδείγματι, σύμφωνα με την παραπάνω εφημερίδα, διεκδικεί ομολογιακό δάνειο 10-12 εκατ. ευρώ, όμως δεν φαίνεται να εκταμιεύεται άμεσα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι συζητείται ακόμα και να μπουν ενέχυρο ο τίτλος του καναλιού, και τα δικαιώματα των ταινιών και των τηλεοπτικών σειρών του, προκειμένου να βρεθεί τρόπος να εκταμιευθεί το δάνειο. Δάνειο διεκδικεί και ο ΔΟΛ για άμεσες υποχρεώσεις.