Τρίτη 5 Ιουνίου 2012

Βασίλης Φουρτούνης: δάσκαλος, αναπληρωματικός Αιρετός ΑΠΥΣΠΕ Αττικής

Ο Στέλιος Κυριακίδης γεννήθηκε στις 4 Ιουνίου 1910 και πέθανε στις 10 Δεκεμβρίου 1987 στη Φιλοθέη, όπου κατοικούσε και ήταν αθλητής δρόμων ημιαντοχής και αντοχής, με ιδιαίτερη έφεση στον μαραθώνιο. Έγινε παγκοσμίως γνωστός, όταν κέρδισε τον διάσημο Μαραθώνιο της Βοστόνης, το 1946, χρησιμοποιώντας αυτήν την περιφανή νίκη ως όχημα ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης για την δραματική κατάσταση της Ελλάδος.

Γιος των αγροτών Γιάννη και Ελένης Κυριακίδη από την Πάφο της Κύπρου. Με την παραμικρή αιτία πήγαινε με τα πόδια στο απέναντι χωριό που απείχε 15 με 20 χιλιόμετρα. Έβγαλε το Γυμνάσιο στην Πάφο κι από την εφηβική του ηλικία άρχισε να παίρνει μέρος σε αγροτικούς αγώνες εκπροσωπώντας το χωριό του. Το 1930 γράφτηκε στον Γυμναστικό Σύλλογο Ολύμπια Λεμεσού τον οποίο δεν εγκατέλειψε, μέχρι και το τέλος της αθλητικής του σταδιοδρομίας (παρόλο που αργότερα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα). Για ένα διάστημα εργάστηκε ως υπάλληλος του Δήμου Λεμεσού.

Το 1934 μετακόμισε και εγκαταστάθηκε στο Χαλάνδρι, όπου από το 1936 εργάστηκε ως εισπράκτορας της ΔΕΗ (τότε Ηλεκτρικής Εταιρείας), χωρίς να εγκαταλείψει τον αθλητισμό. Διακρίθηκε αρκετές φορές στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια με την εθνική ομάδα, ενώ κατέρριψε την πανελλήνια επίδοση του Σπύρου Λούη στον Μαραθώνιο (επίδοση τεσσάρων περίπου δεκαετιών). Ο Λούης φέρεται να τον υποδέχθηκε στο σπίτι του στο Μαρούσι λέγοντάς του: «Παιδί μου Στέλιο, να τρέχεις πάντα, γιατί εμείς οι Έλληνες γεννηθήκαμε για να τρέχουμε. Μόνο έτσι καταφέραμε να ζήσουμε τόσους αιώνες».

Φτάνουμε στο 1940 οπότε ξεσπά ο καταστροφικός πόλεμος. Υπέφερε ο κόσμος. Το ίδιο και ο Κυριακίδης και η οικογένειά του. Κόβει το τρέξιμο και κοιτάζει να δει τι θα κάνει μόνο για να ζήσει αυτό και η οικογένειά του.

Έρχεται η πείνα, η δυστυχία, οι θάνατοι στην Αθήνα. Έβλεπε τους παλιούς του συναθλητές, εκείνη την μεγάλη ομάδα του 1930, να λιμοκτονούν ή να τους σκοτώνει ο γερμανικός κατοχικός στρατός.

Το 1941, μετά την είσοδο ναζιστικών γερμανικών δυνάμεων στην Αθήνα παντρεύτηκε την Ιφιγένεια με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά: την Ελένη, την Μαίρη και τον Δημήτρη. Για τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, ο ίδιος δήλωσε πως το γαμήλιο δώρο του ήταν ένα ψωμί (κι αυτό μισό).

Το 1943 στο Χαλάνδρι, συνελήφθη από Γερμανούς με άλλα 49 άτομα (τα οποία εκτελέστηκαν) εξαιτίας ενός φόνου Γερμανού στρατιώτη. Ο Γερμανός αξιωματικός υπηρεσίας ήταν μαραθωνοδρόμος και τον άφησε ελεύθερο, όταν βρήκε στο πορτοφόλι του την ταυτότητά του και την κάρτα διαπίστευσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 στο Βερολίνο.

Ο γιος του Δημήτρης Κυριακίδης ανέφερε: «Μια άλλη φορά, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στο σπίτι μας, βρήκαν ένα άλμπουμ με φωτογραφίες από τους ΟλυμπιακούςΑγώνες του Βερολίνου. Στην πρώτη σελίδα ήταν ο Χίτλερ. “Χάιλ Χίτλερ!” είπαν και εξαφανίστηκαν. Έτσι εδόθη εντολή να μην πηγαίνει κανείς στο σπίτι του Κυριακίδη. Από τότε ο πατέρας μου έκρυβε στο υπόγειό μας τους συμμάχους που έπεφταν με τα αλεξίπτωτα και έφευγαν αργότερα στην Αίγυπτο».

Πούλησε τα μισά έπιπλα για να πάει να τρέξει!

Το 1946 παρά το εμφύλιο αυτός παίρνει την μεγάλη απόφαση να ξανατρέξει. Λίγη προπόνηση, ελάχιστο φαγητό από τους γείτονες, δύσκολα χρόνια. Ήθελε να πάει στην Αμερική. Στην Βοστώνη. Στον φημισμένο μαραθώνιο! Ελπίζοντας ότι και μόνο με την παρουσία του θα μπορέσει να ευαισθητοποιήσει τους Αμερικάνους για να βοηθήσουν τον λαό μας που τα περνούσε δύσκολα όσο ποτέ άλλοτε.

Πώς, όμως, να αγοράσει εισιτήριο για την Αμερική; Με τι λεφτά; Μαζεύει και πουλάει τα μισά έπιπλα του σπιτιού. Πιάνει πέντε δραχμές στο χέρι, του δίνουν με τα πολλά και κάμποσα ακόμα από την δουλειά του και πάει και βγάζει αεροπορικό εισιτήριο. Μονό! Δεν είχε λεφτά για «μετ' επιστροφής».

Μέσα από τα χαλάσματα της Αθήνας, βρήκε το κουράγιο να πετάξει για Αμερική ρισκάροντας τα πάντα. Με μοναδικό σκοπό να. τρέξει! Τίποτα άλλο!

«Θα πεθάνεις στα πρώτα χιλιόμετρα»

Ο πιο δύσκολος μαραθώνιος της εποχής - κι ακόμα φημισμένος - ήταν αυτός της Βοστώνης. Φαβορί ο τεράστιος Άγγλος Κένεθ Μπέιλι και ο Αμερικάνος, νικητής της προηγούμενης χρονιάς, Τζόνι Κέλι. Κι από κοντά ένας Καναδός αθληταράς.

Πριν τον αγώνα όλοι οι αθλητές έπρεπε να περάσουν από γιατρό. Πάει και ο Κυριακίδης, τον εξετάζουν οι Αμερικάνοι και του λένε:

«Δεν μπορείς να τρέξεις.».

- Μα, γιατί; Γιατί δεν μπορώ ενώ έκανα τόσο ταξίδι;

- Είσαι πολύ αδύναμος, νεαρέ Έλληνα. Θα πεθάνεις στον δρόμο από την εξάντληση, έτσι κοκαλιάρης όπως είσαι. Δεν θα αντέξεις ούτε για μερικά χιλιόμετρα.

Παίρνει ουσιαστικά την προσωπική ευθύνη και λέει «φέρτε μου το χαρτί να το υπογράψω ότι θα τρέξω κι αναλαμβάνω όποιον κίνδυνο υπάρχει για την ζωή μου. Θα τρέξω κι ας πεθάνω εδώ πέρα.».

Αρχίζει ο αγώνας. 20 Απριλίου 1946 ήτανε. Ξεκίνησε αργά ο Στέλιος Κυριακίδης, αλλά ανέβαζε στροφές. Όλο και πλησίαζε τους πρώτους, όλο και πατούσε καλύτερα. Στο 40 χιλιόμετρο έπιασε τον Κέλι, τον πρωτοπόρο.

Ναι, κέρδισε! Με πανευρωπαϊκό ρεκόρ! Παραμιλούσε η Αμερική.

«Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου, ο Κυριακίδης για έναν λαό»

 Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τρούμαν καλεί τον Κυριακίδη στον Λευκό Οίκο, μαζί με τον δεύτερο, τον Αμερικάνο Τζόνι Κέλι.

Κι όταν λέμε Κέλι να αναφέρουμε ότι 15 φορές βγήκε στην καριέρα του μέσα στην πρώτη πεντάδα του μαραθωνίου της Βοστώνης, ενώ το 2000 ανακηρύχθηκε από το Runner's World ο κορυφαίος δρομέας για τον περασμένο αιώνα.

Ρωτάει ο Χάρι Τρούμαν τον Τζόνι Κέλι: «Καλά, βρε παιδί μου. Πώς έχασες απ' αυτόν τον κοκαλιάρη (σ.σ. έτσι τον έλεγαν οι εφημερίδες) κι αδύναμο Έλληνα;».

Απάντηση Κέλι: «Μόνο εγώ έχασα; Κανένας δεν μπόρεσε να τον κερδίσει. Εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου κι αυτός για έναν ολόκληρο λαό, για μια ιδεολογία...».

Ο Τρούμαν χαμογελάει και γυρνάει προς τον Κυριακίδη. «Εσύ, παιδί μου, είσαι άξιος συγχαρητηρίων. Για πες μου. Τι θες να κάνω για σένα; Θες ρούχα; Τρόφιμα να δυναμώσεις; Χρήματα; Ό,τι θες από μένα».

«Δεν θέλω τίποτα για μένα, μόνο για τους Έλληνες που λιμοκτονούν»

Απάντηση Κυριακίδη: «Σας ευχαριστώ, πρόεδρε. Δεν θέλω τίποτα για εμένα. Το μόνο που ζητώ, κύριε Τρούμαν, είναι να στείλετε ρούχα και τρόφιμα στα 7 εκατομμύρια Έλληνες που λιμοκτονούν. Αυτό ζητάω. Να βοηθήσετε τον λαό μου που υποφέρει».

Αυτό που έγινε μετά ήταν απίστευτο. Από δωρεές των Αμερικάνων μαζεύτηκαν τόνοι από τρόφιμα, φάρμακα, κουβέρτες. Δεν είχαν πώς να τα μεταφέρουν. Μόλις βρέθηκαν έξι καράβια, με τη συνδρομή της οικογένειας Λιβανού, έφτασε η βοήθεια στην Ελλάδα. Το «Πακέτο Κυριακίδη», όπως το ονόμασαν.

Συγκεντρώθηκαν, επίσης, 250.000 δολάρια για να δοθούν στους ταλαιπωρημένους Έλληνες από την Κατοχή και τον Εμφύλιο! Ποσό τεράστιο για την εποχή. Όλες οι αμερικάνικες εφημερίδες τον είχαν πρωτοσέλιδο, ενώ ο ίδιος έτρεχε από Πολιτεία σε Πολιτεία της Αμερικής για να φέρει κι άλλη βοήθεια στην τσακισμένη Ελλάδα.

Ένα εκατομμύριο κόσμος στην υποδοχή!

 Ένας λαός που πέθαινε στους δρόμους από την εισβολή του ναζισμού και τον Εμφύλιο, μπόρεσε να χαμογελάσει ξανά απ' αυτόν τον τεράστιο Έλληνα. Την μέρα που ήρθε από τις ΗΠΑ στην Αθήνα, στις 23 Μαΐου, ξεχύθηκε στους δρόμους ένα εκατομμύριο κόσμος για να τον υποδεχτεί.

Είχαν φτάσει απ' όλη την Ελλάδα άνθρωποι στην πρωτεύουσα για να τον ευχαριστήσουν. Εκείνη τη μέρα ήταν η πρώτη φορά που φωταγωγήθηκε ξανά η Ακρόπολη από τότε που άρχισε ο πόλεμος. Και θεωρήθηκε το πρώτο χαρμόσυνο γεγονός για τον τόπο ύστερα από τόσα καταραμένα χρόνια. Ο Κυριακίδης έδωσε χαρά, περηφάνια, ανακούφιση στους συνανθρώπους του.

Πόσο γνήσιος ο Στέλιος Κυριακίδης! Πόσο αυθεντικός. Και τι ψυχή! Μεγαλείο.

Ο γιός του, απλόχερα και χωρίς να ζητήσει ποτέ καμία αμοιβή, προσέφερε χρόνια μετά όλα τα κειμήλια του Στέλιου Κυριακίδη στο Μουσείο του Μαραθωνίου δρόμου στον Μαραθώνα (αξίζει να το επισκεφθείτε κάποια φορά).

Με διαμάντι!

Μέσα σ' αυτά που έγιναν δωρεά στο Μουσείο είναι και το μετάλλιο τεράστιας αξίας από τον νικητήριο αγώνα στην Βοστώνη. Ένα μετάλλιο που ήταν συλλεκτικό ακόμα και τότε, αφού για εκείνη και μόνο τη χρονιά είχε τοποθετηθεί στο κέντρο του ένα διαμάντι!

Ο Στέλιος Κυριακίδης είναι ακόμα και σήμερα άγνωστος στους περισσότερους Έλληνες φιλάθλους. Στις ΗΠΑ, όμως, έχουν γράψει βιβλία για το κατόρθωμά του, έχουν γυρίσει βραβευμένα ντοκιμαντέρ (NBC), ενώ ετοιμάζουν και μια ταινία από την Disney με παραγωγούς τους Mark Ciardi και Gordon Gray.

Άνθρωπος της προσφοράς, με υψηλά ιδεώδη, γνώστης της βαριάς κληρονομιάς αυτού του τόπου στον αθλητισμό και τον πολιτισμό, ένας μοναδικός αθλητής που λατρεύτηκε στην εποχή του. Θα μπορούσε και σήμερα να αποτελεί φάρο έμπνευσης για όλους μας, αλλά μάλλον σε πολλούς το όνομά του δεν λέει κάτι.

Κι ας έκανε, πέρα απ' όλα τα άλλα, κι έναν τεράστιο άθλο από καθαρά αθλητικής άποψης, αφού η νίκη στον μαραθώνιο της Βοστώνης θεωρείται κάτι τρομερά δύσκολο.

Τιμές και διακρίσεις

Ο Στέλιος Κυριακίδης τιμήθηκε πολλές φορές από διάφορους φορείς για την προσφορά του, όπως με τον «Μεγαλόσταυρο του Φοίνικος», από τον βασιλιά των Ελλήνων, καθώς και με άλλες διακρίσεις από διάφορους δήμους (Αθηνών, Πειραιώς, Φιλοθέης, Πατρών κ.ά.), από τον κυβερνήτη της πολιτείας της Μασαχουσέτης (ΗΠΑ), από την Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων κ.ά. Στο αθλητικό μουσείο της Μασαχουσέτης των Η.Π.Α., υπάρχει μόνιμη έκθεση προς τιμήν του Στέλιου Κυριακίδη, με ονομασία «Στυλιανός Κυριακίδης – Τρέχοντας για την ανθρωπότητα». Ο δήμος του Χόπκιντον στη Μασαχουσέτη, έχει τοποθετήσει ένα γλυπτό που παρουσιάζει τον Στέλιο Κυριακίδη να τρέχει και δίπλα του τον Σπύρο Λούη να του δείχνει τον δρόμο προς την νίκη, κοντά στο σημείο εκκίνησης του Μαραθωνίου της Βοστόνης. Ένα αντίγραφο του ίδιου γλυπτού έχει τοποθετηθεί και στον «αδελφό» δήμο Μαραθώνα, στην Ελλάδα.

Ο Στέλιος Κυριακίδης, κατά την διάρκεια της αθλητικής του σταδιοδρομίας, εκτός από το χρυσό μετάλλιο στον Μαραθώνιο της Βοστόνης, έχει να παρουσιάσει:

* 1 χρυσό στα 1.000 μέτρα, στο Παγκύπριο Πρωτάθλημα.

* 1 χρυσό (1934) και 1 αργυρό μετάλλιο (1935) στα 1.500 μέτρα στο Παγκύπριο Πρωτάθλημα.

* 6 χρυσά μετάλλια στα 5.000 μέτρα: 3 στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (1934, 1936, 1937, 1938) και 2 στο Παγκύπριο Πρωτάθλημα (1934, 1935).

* 8 χρυσά μετάλλια στα 10.000 μέτρα: 4 στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (1934, 1936, 1937, 1938), 1 στο Παγκύπριο Πρωτάθλημα (1935), 2 στους Βαλκανικούς Αγώνες (1934, 1936) και 1 στους Ελληνο-Αιγυπτιακούς Αγώνες (1938).

* 9 χρυσά μετάλλια σε μαραθώνιους αγώνες: 3 στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (1933, 1934, 1936), 2 στο Παγκύπριο Πρωτάθλημα (1934, 1935) και 4 στους Βαλκανικούς Αγώνες (1934, 1936, 1937, 1939).

Σημείωσε συνολικά 36 εθνικές επιδόσεις, ενώ με τα χρώματα της ελληνικής εθνικής ομάδας είχε συμμετάσχει και στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου (1936) και του Λονδίνου (1948), τερματίζοντας ενδέκατος και δέκατος όγδοος αντίστοιχα.

Ο ίδιος, μέχρι το τέλος της ζωής του, δεν σταμάτησε να ασχολείται με τον αθλητισμό, πότε ως προπονητής και πότε ως διοικητικός παράγοντας. Ο Στέλιος Κυριακίδης, δεν σταμάτησε ούτε το φιλανθρωπικό του έργο, όταν κόπασε ο θόρυβος γύρω του. Ειδικά μετά την απόσυρσή του από τους αγωνιστικούς χώρους, δεν σταμάτησε να βοηθά όπως μπορούσε, όσους αναξιοπαθείς είχαν ανάγκη, ενώ δεν σταματούσε να προτρέπει τα παιδιά να στραφούν στον αθλητισμό. Δημιούργησε το γυμναστήριο και τον «Αθλητικό Όμιλο Φιλοθέης», ενώ ασχολήθηκε και με τον προσκοπισμό.