Σχολείο και τοπική αυτοδιοίκηση

Κυριακή 19 Ιουνίου 2011

Πέτρος Βλάχος: Δάσκαλος - Μέλος Σχολικής Επιτροπής Π. Ε., Δήμου Παπάγου - Χολαργού

Με τους νόμους του νεοσύστατου ελληνικού κράτους του 1834 «περί Δημοτικών Σχολείων» και του 1836 «περί του κανονισμού Ελληνικών Σχολείων και Γυμνασίων» ορίστηκε ένα σύστημα διοίκησης της εκπαίδευσης με καθοριστική τη συμμετοχή των δήμων στη λειτουργία των σχολικών μονάδων.

Οι δήμοι είχαν την πρωτοβουλία της ίδρυσης, κατασκευής και λειτουργίας των Σχολείων, καθώς και της εξεύρεσης και της μισθοδοσίας των εκπαιδευτικών.

Από τις αρχές του 20^ου αιώνα όμως οδηγηθήκαμε σε ένα σύστημα ιδιαίτερα συγκεντρωτικό, όπου όλα τα θέματα που αφορούσαν την εκπαίδευση καθορίζονταν και ρυθμίζονταν από την κεντρική εξουσία. Όσες αλλαγές κι αν έγιναν στη δομή και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης δεν έθιξαν καθόλου το συγκεντρωτικό χαρακτήρα (μεταρρυθμίσεις του 1929, 1964, 1976)αντίθετα μάλιστα αρκετές φορές την ενίσχυσαν.

Η ουσιαστική συμμετοχή των ΟΤΑ στη διοίκηση των Σχολικών μονάδων και στη διαχείριση της σχολικής υποδομής θεσμοθετήθηκε με το Ν. 1566/85. Με τις διατάξεις του νόμου αυτού και με μεταγενέστερα νομοθετήματα κυρίως του 1990 και 1992 επήλθαν σημαντικές μεταβολές στο θεσμικό καθεστώς των Σχολείων: 

1) Παραχωρήθηκε στους ΟΤΑ η κινητή και ακίνητη περιουσία των σχολείων,

2) Δημιουργήθηκαν οι Δημοτικές Επιτροπές Παιδείας ως φορείς σχεδιασμού της εκπαίδευσης σε τοπικό επίπεδο και ως όργανα λαϊκής συμμετοχής,

3) Συστάθηκαν οι Σχολικές Επιτροπές ως δημοτικά ή κοινοτικά νομικά πρόσωπα και ανέλαβαν τις διοικητικές και οικονομικές λειτουργίες των σχολικών μονάδων,

4) Μεταβιβάστηκε στους ΟΤΑ η αρμοδιότητα της συντήρησης και επισκευής των σχολικών κτιρίων και η κατανομή των πιστώσεων των λειτουργικών δαπανών των σχολείων.

Η νομαρχία ως αποκεντρωμένη διοίκηση συνέχιζε να παίζει ένα συντονιστικό και εποπτικό ρόλο σε οικονομικά και διοικητικά θέματα, ενώ παράλληλα μέσω των νομαρχιακών επιτροπών Παιδείας θα αναβάθμιζε τις διαδικασίες συμμετοχικού σχεδιασμού στο νόμο.

Οι δήμοι προχώρησαν σε συγχωνεύσεις σχολικών επιτροπών που άλλαξαν όμως το χαρακτήρα και τη λειτουργία τους. Παρατηρήθηκε το φαινόμενο ότι πολλοί δήμοι ανέλαβαν μέσω των υπηρεσιών τους, όχι μόνο έργα και προμήθειες των σχολικών επιτροπών αλλά κι ένα τμήμα των διαχειριστικών τους καθηκόντων. Άλλοι δήμοι αντί να επιχορηγούν και να στηρίζουν τις σχολικές επιτροπές αφαιρούσαν έσοδά τους, αφού δεν τους απέδιδαν τις επιχορηγήσεις από διάφορα προγράμματα (ΣΑΤΑ – ΚΑΠ – ΕΣΠΑ) και τα χρησιμοποιούσαν για κάλυψη άλλων αναγκών του δήμου. Έτσι δεν υπήρχε μια ενιαία αντιμετώπιση των οικονομικών θεμάτων από τις Σχολικές Επιτροπές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην είναι σαφές, με βάση τους απολογισμούς των σχολικών επιτροπών το συνολικό κόστος των σχολικών μονάδων. Αν μάλιστα υπολογιστεί ότι το κόστος του εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού και τα έξοδα πολλών εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων καλυπτόταν άμεσα από το Υπουργείο Παιδείας και οι εξοπλισμοί από τον ΟΣΚ, τότε είναι σαφές ότι κανένας δεν γνωρίζει το συνολικό κόστος ενός σχολείου στη χώρα μας, όχι μόνο σε ότι αφορά τη λειτουργία και τη συντήρησή του, αλλά και το κόστος του ανθρώπινου δυναμικού και της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Με το Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης – πρόγραμμα Καλλικράτης» οι σχολικές επιτροπές συγχωνεύονται σε δυο νομικά πρόσωπα. Ένα για τις σχολικές μονάδες της Πρωτοβάθμιας κι ένα για τις σχολικές μονάδες της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Με απόφαση κάθε Σχολικής Επιτροπής θα λειτουργεί για κάθε σχολείο ή σχολικό συγκρότημα «Συμβούλιο Σχολικής Κοινότητας».

Για να λειτουργήσουν όμως ομαλά οι σχολικές μονάδες θα πρέπει:

• Να εκδοθεί, το συντομότερο δυνατό, κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Παιδείας που να καθορίζει σαφέστατα τις αρμοδιότητες των Επιτροπών Παιδείας, των Σχολικών Επιτροπών και των Συμβουλίων Σχολικής Κοινότητας.

• Να εκδοθεί επίσης εγκύκλιος σχετική με το σύστημα κατανομής των πιστώσεων για τις επισκευές – συντηρήσεις των σχολικών κτιρίων και τον τρόπο παρακολούθησης των αντίστοιχων έργων.

• Να αυξηθούν τα χρηματικά όρια των δαπανών, που ανατίθενται χωρίς διαγωνισμό από τους Διευθυντές των Σχολείων και των Διοικητικών Συμβουλίων για να καλύπτονται άμεσα έκτακτα προβλήματα που ανακύπτουν.

• Οι επεκτάσεις, αναβαθμίσεις, μετατροπές και άλλες επισκευές – συντηρήσεις να γίνονται από την Τεχνική Υπηρεσία κάθε Δήμου.

• Οι προμήθειες εξοπλισμών και εκπαιδευτικού υλικού να μεταφερθούν στους ΟΤΑ.

• Οι ΟΤΑ να μεριμνήσουν για την εξεύρεση οικοπεδικών εκτάσεων και την απαλλοτρίωσή τους για την ανέγερση νέων διδακτηρίων που να πληρούν τις νέες εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανάγκες.

• Σε κάθε ΟΤΑ να δημιουργηθεί Γραφείο Παιδείας με αντικείμενο την υποστήριξη των Επιτροπών Παιδείας και των σχολικών επιτροπών και να απαλλαγούν από τα καθήκοντα Γραμματέα - Ταμία των Σχολικών Επιτροπών οι Διευθυντές των Σχολείων, οι οποίοι διαθέτουν τον περισσότερο χρόνο σ’ αυτή την εξωδιδακτική εργασία παρά σ’ αυτόν που απαιτεί η άσκηση των διευθυντικών τους καθηκόντων στη σχολική μονάδα.