της Όλγας Β. Παπαθανάση, Δασκάλας, Παιδαγωγoύ Ειδικής Αγωγής του 11ου Δημ. Σχολ. Χαλανδρίου

Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και περισσότερο λόγος για μαθητές με υποεπίδοση, για μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, κ.ά. Μια μαθησιακή δυσκολία δεν αφήνει ορατά σημάδια, ώστε να τα διακρίνουν οι υπόλοιποι και στη συνέχεια να τα κατανοήσουν και να βοηθήσουν το παιδί.

Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μελέτες, οι περισσότερες μαθησιακές δυσκολίες δεν οφείλονται σε διαταραχή μιας συγκεκριμένης περιοχής του εγκεφάλου, αλλά σε διαταραχή στην ικανότητα συνδυασμένης επεξεργασίας των πληροφοριών που λαμβάνονται από διαφορετικές περιοχές του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος. Συχνά, καθώς διατηρούνται σε όλη τη ζωή του ατόμου, επηρεάζουν πολλές πλευρές της ζωής του (σχολείο, εργασία, καθημερινή ρουτίνα, οικογένεια).

Τα είδη και η σοβαρότητα των δυσκολιών ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Κάθε παιδί με μαθησιακή δυσκολία εμφανίζει ένα μοναδικό συνδυασμό προβλημάτων. Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να τα καταφέρνουν πολύ καλά σε κάποιους τομείς και να υπολείπονται σημαντικά σε άλλους. Μπορεί να μάθουν αυτό που βλέπουν αλλά όχι αυτό που ακούν. Μπορεί να θυμηθούν κάτι γράφοντάς το αλλά να μη μπορούν να το αποδώσουν προφορικά ή το αντίθετο. Οι μαθησιακές δυσκολίες τυπικά επηρεάζουν πέντε γενικές περιοχές:

Α. Προφορικό λόγο: καθυστερήσεις, δυσλειτουργίες και αποκλείσεις στον ακουστικό και προφορικό λόγο

Β. Γραπτό λόγο: δυσκολίες στο διάβασμα, στο γράψιμο, στη γραπτή έκφραση

Γ. Μαθηματικά: δυσκολία στην εκτέλεση μαθηματικών πράξεων και στην κατανόηση βασικών εννοιών

Δ. Αιτιολόγηση: δυσκολία στην οργάνωση και ολοκλήρωση της σκέψης

Ε. Μνήμη: δυσκολία στην ανάκληση πληροφοριών και οδηγιών

Ορισμένα από τα σημάδια μαθησιακών δυσκολιών είναι τα παρακάτω:

1. Ασυνέπεια στη σχολική επίδοση
2. Κακή επίδοση στα σχολικά τεστ
3. Αποτυχία σε γραπτά τεστ αλλά μεγάλοι βαθμοί σε προφορικές εξετάσεις (ή το αντίθετο)
4. Δυσκολία στο να θυμηθούν σήμερα αυτό που έμαθαν χθες, αλλά μπορεί να το ξέρουν αύριο
5. Μικρό διάστημα προσοχής (κουράζονται εύκολα, αποσπάται εύκολα η προσοχή τους)
6. Αντιστροφή γραμμάτων και αριθμών («6» αντί για «9», «3» αντί για «ε»)
7. Δυσκολία στη διάκριση μεγεθών, σχημάτων, χρωμάτων
8. Φτωχή ανάγνωση (κάτω από το επίπεδο της ηλικίας και της τάξης τους)
9. Συχνό μπέρδεμα της κατεύθυνσης και του χρόνου (δεξιά- αριστερά, πάνω-κάτω, χθες- αύριο)
10. Προσωπική αποδιοργάνωση (δυσκολία στο να ακολουθήσουν απλές οδηγίες, πρόβλημα οργάνωσης, προγραμματισμού και σωστής αξιοποίησης του χρόνου, συχνή απώλεια των πραγμάτων τους)
11. Αυθόρμητη ή/και ανάρμοστη συμπεριφορά (ελλιπής κρίση σε διάφορες κοινωνικές περιστάσεις, μιλούν και συμπεριφέρονται χωρίς να σκέφτονται)
12. Προβλήματα λόγου (ανώριμη γλωσσική ανάπτυξη, πρόβλημα στην έκφραση ιδεών, φτωχό λεξιλόγιο)
13. Δυσκολία στην κατανόηση και την ακολουθία οδηγιών, εκτός αν αυτές έχουν αναλυθεί σε έναν ή δύο μικρότερους σκοπούς κάθε φορά
14. Εμμονή σε μια βασική ιδέα
15. Χαμηλή ανοχή στην απογοήτευση
16. Υπερβολική κινητικότητα κατά τη διάρκεια του ύπνου
17. Ανωριμότητα και δυσκολίες στη δημιουργία φιλιών
18. Αποτυχία στο να εντοπίσουν τις συνέπειες των πράξεων τους
19. Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων
20. Δυσκολία στο να θυμηθούν αυτό που τους είπε κάποιος εκείνη τη στιγμή
21. Ελλιπής συντονισμός (σε δραστηριότητες όπως το βάδισμα, τα αθλήματα, το κράτημα του μολυβιού, το πολύ αργό ή ακατάστατο ή δυσνόητο γράψιμο)
22. Δυσκολία στην ερμηνεία της γλώσσας του σώματος, των εκφράσεων του προσώπου ή του τόνου της φωνής
23. Δυσκολία στην ανάπτυξη της ηχητικής/ συμβολικής ανταπόκρισης
24. Υπερκινητικότητα

Κάποια από αυτά τα προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν σε όλα τα παιδιά σε συγκεκριμένα στάδια της ανάπτυξής τους. Όταν ένα παιδί έχει μια πληθώρα συμπτωμάτων, τα οποία δεν εξαφανίζονται όσο αυτό μεγαλώνει, τότε μπορούμε να υποπτευθούμε μαθησιακή δυσκολία.