Σενάριο τρόμου για έλεγχο κεφαλαίων στην Ελλάδα, φιλοξενεί το πρακτορείο Bloomberg.
Όπως επισημαίνει, «η αντιπαράθεση των τελευταίων τεσσάρων μηνών ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της σχετικά με τους όρους της διάσωσης της χώρας, έχει κάνει τους δανειστές να παίρνουν τα μέτρα τους. Με τους αποταμιευτές να αποσύρουν τις τραπεζικές καταθέσεις με ρυθμό ρεκόρ και τους δανειστές να βασίζονται στα περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια ευρώ της επείγουσας παροχής ρευστότητας για να επιβιώσει η χώρα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνέχισε να βοηθάει, κίνηση κλειδί για τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα».
Αν το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ήταν να περιορίσει τις πράξεις μέσω του μηχανισμού ELA -συνεχίζει το Bloomberg- η Ελλάδα μπορεί να χρειαζόταν να επιβάλει ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων – ουσιαστικά να ορίσει ανώτατο όριο στο ποσό των χρημάτων στο οποίο οι καταθέτες μπορούν να έχουν πρόσβαση στις τράπεζες.
Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι θα έπρεπε να τεθούν σε εφαρμογή από την κυβέρνηση, αν και η Ελλάδα έχει δηλώσει ότι δεν έχει κάνει σχέδια για τέτοιους περιορισμούς. Η Deutsche Bank την περασμένη εβδομάδα έδωσε ένα 40 τοις εκατό πιθανότητες εφαρμογής τέτοιων μέτρων.
Και το Bloomberg συνεχίζει: Αυτές είναι κάποιες ερωτήσεις που γίνονται συχνά και χρειάζονται απαντήσεις, βασισμένες στις συζητήσεις με οικονομολόγους και αναλυτές:
Πώς λειτουργεί ο κεφαλαιακός έλεγχος;
Θα έχει οδυνηρές συνέπειες. Κανείς δεν γνωρίζει τις λεπτομέρειες για το τι θα συμβεί στην Ελλάδα, αλλά θυμηθείτε τι συνέβη στην Κύπρο: οι αναλήψεις από τα ΑΤΜ περιορίζονταν στα € 300 το άτομο ανά ημέρα. Οι μεταβιβάσεις πάνω από 5.000 ευρώ στο εξωτερικό υπόκεινταν σε έγκριση από ειδική επιτροπή. Οι εταιρείες χρειάζονταν έγγραφα για κάθε εντολή πληρωμής, με εγκρίσεις για πάνω από 200.000 ευρώ, καθορισμένες από τη διαθέσιμη ρευστότητα. Οι γονείς δεν μπορούσαν να στείλουν χρήματα στα παιδιά τους που σπούδαζαν στο εξωτερικό πάνω από 5000 ευρώ κάθε 15 ημέρες. Οι Κύπριοι που ταξίδευαν στο εξωτερικό δεν μπορούσαν να έχουν μαζί τους πάνω από χίλια ευρώ. Οι πληρωμές με πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες περιορίζονταν στα 5.000 ευρώ. Οι επιταγές δεν μπορούσαν να εξαργυρωθούν.
Πώς θα τεθούν σε εφαρμογή οι έλεγχοι κεφαλαίων;
Το στοιχείο της έκπληξης βοηθάει σε αυτό. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι στην Κύπρο ξεκίνησαν με την έλευση μίας μεγάλης αργίας, μεταξύ της 16ης Μαρτίου και της 28ης Μαρτίου του 2013. Η γιορτή έδωσε τη δυνατότητα στη χώρα να διαπραγματευθεί τη συμφωνία με τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι τράπεζες άνοιξαν εκ νέου με τους περιορισμούς να έχουν μπει και το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας, το οποίο περιελάμβανε την επιβολή των απωλειών στις καταθέσεις, να έχει μπει σε ενέργεια.
Πόσο καιρό μπορεί να ισχύσει ο έλεγχος των κεφαλαίων;
Δεν υπάρχει πραγματικό όριο. Στην Κύπρο διατηρούνται εδώ και δυο χρόνια, παρόλο που υποτίθεται ότι θα ήταν ένα προσωρινό μέτρο έκτακτης ανάγκης. Σταδιακά, χαλαρώνουν τα όρια στις συναλλαγές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προτού αρθούν πλήρως τον Απρίλιο του 2015. Η εμπειρία από άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ισλανδίας, δείχνει ότι τα μέτρα δεν μπορούν παρά να αρθούν σταδιακά μετά από μια μακρά χρονική περίοδο. Η κυβέρνηση της Ισλανδίας αναμένεται να παρουσιάσει ένα νομοσχέδιο αυτή την εβδομάδα για την άρση των ελέγχων κεφαλαίων που πραγματοποιήθηκε το 2008.
Ποιες άλλες επιπτώσεις θα έχει η Ελλάδα;
Θα «αγοράσει» χρόνο. Αν επιβληθεί ο έλεγχος κεφαλαίων, μπορεί να δώσει στην Ελλάδα μια ανάσα για να έρθει η κυβέρνηση σε συμφωνία με τους πιστωτές κατά τη διάρκεια μίας αργίας, αν και θα έχει τεράστιο κόστος. Το όριο για τις εταιρικές συναλλαγές και τις αναλήψεις από τις καταθέσεις θα βλάψει τις λιανικές πωλήσεις, τον τουρισμό, τη βιομηχανία, τις εισαγωγές και σχεδόν όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας.
Τι θα μπορούσε να προκαλέσει τον ελέγχο των κεφαλαίων;
Ένα μεγάλο κομμάτι της εξασφάλισης των ελληνικών τραπεζών έναντι της δέσμευσής τους στον ELA, είναι τα ομόλογα του Δημοσίου, συμπεριλαμβανομένων των εντόκων γραμματίων. Μια δόση του χρέους που δεν θα πληρωθεί ή η ρήξη στις συνομιλίες για τη διάσωση, θα οδηγούσαν πιθανότατα τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της ζώνης του ευρώ στο συμπέρασμα ότι αυτές οι εγγυήσεις δεν είναι οι καλύτερες για να δοθούν μετρητά σε έκτακτη ανάγκη, αφού ο εγγυητής δεν είναι φερέγγυος. Εναλλακτικά, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιβάλει μια πολύ μεγάλη υποτίμηση επί της ονομαστικής αξίας των ελληνικών εγγυήσεων, βάζοντας έτσι, με σκληρότητα, ένα τέλος στις πράξεις του ELA.
Τι θα ακολουθήσει μία χαμένη δόση;
Οι ηγέτες πιθανότατα θα δώσουν στην Ελλάδα μια πολύ σύντομη προθεσμία για να έρθει σε συμφωνία με τους πιστωτές και να αποκατασταθεί η φερεγγυότητά της, και ως εκ τούτου η φερεγγυότητα των τραπεζών της, όπως έκαναν στην Κύπρο. Εναλλακτικά, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ θα μπορούσε να αποφασίσει να διακόψει αμέσως οποιαδήποτε πράξη του ELA, αναγκάζοντας έτσι την άμεση επιβολή μιας παρατεταμένης αργίας για να πραγματοποιηθεί ο έλεγχος των κεφαλαίων.
Θα έχει η Ελλάδα άλλες επιλογές;
Όχι ακριβώς. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να αφήσει το όριο του ELA να εξαντληθεί, οπότε δεν θα απέμεναν χρήματα στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα για να κινηθεί μετά από λίγες μέρες, αφού οι καταθέτες θα έσπευδαν να αποσύρουν τα μετρητά τους, όσο ακόμα μπορούσαν. Η πλήρης εξάντληση του ELA θα ωθήσει την Ελλάδα εκτός της ζώνης του ευρώ, καθώς καμία οικονομία δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς ρευστότητα. Ακόμη και αν η κυβέρνηση σχεδιάζει να αφήσει το υπάρχον νόμισμα , ο έλεγχος των κεφαλαίων εξακολουθεί να έχει νόημα, δεδομένου ότι θα παγώσει τον χρόνο μέχρι να τυπωθεί ένα νέο νόμισμα, ή ένα ισοδύναμο νόμισμα.
Είναι νόμιμος ο έλεγχος κεφαλαίου;
Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις. Ενώ η ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων αποτελεί μία από τις «τέσσερις βασικές ελευθερίες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι περιορισμοί μπορούν να επιβάλλονται κάτω από «αυστηρούς όρους, για λόγους δημόσιας τάξης ή δημόσιας ασφάλειας». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επέτρεψε στην Κύπρο να το κάνει -είναι και το μόνο παράδειγμα-, λέγοντας ότι δεν υπήρχε σημαντικός κίνδυνος «πλήρους αποσταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος».
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο του Bloomberg με τίτλο «What Would Greek Capital Controls Look Like?» στα αγγλικά πατώντας ΕΔΩ
