Επιμέλεια: Τάσος Αποστολόπουλος
Σαν σήμερα, στις 14 Σεπτεμβρίου 1877, γεννήθηκε στο χωριό Δολοί της Μεσσηνιακής Μάνης ο ακαδημαϊκός και συγγραφέας Σωκράτης Κουγέας.
Αφού ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Καλαμάτα έκανε σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας από το 1894 μέχρι το 1899 της οποίας αναγορεύθηκε διδάκτωρ με την διατριβή De novo Xiphilineo codice Iberitico 812.
Με υποτροφία του Ελληνικού Κράτους συνέχισε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στη Γερμανία (Halle, Μόναχο, Βερολίνο) και στην Γαλλία (Παρίσι), από το 1904 έως το 1909. Υπήρξε μαθητής του Σπυρίδωνα Λάμπρου και αργότερα συνεργάτης του.
Η διδακτική σταδιοδρομία του μετά την επάνοδό του στην Ελλάδα άρχισε από το Διδασκαλείο Μέσης Εκπαίδευσης (1910-1916). Από το 1916 μέχρι το 1918 διετέλεσε γραμματέας των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Από το 1918 έως το 1947 δίδαξε ως τακτικός καθηγητής στην έδρα της Αρχαίας Ιστορίας στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Δίδαξε επίσης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών από το 1931 έως το 1947, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο από το 1943 μέχρι το 1950. Από το 1923 μέχρι τον θάνατό του υπήρξε άμισθος διευθυντής του Τμήματος χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης.
Το 1929 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Την ίδια χρονιά το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο του Βερολίνου τον ανακήρυξε αντεπιστέλλον μέλος του. Το 1937 το Πανεπιστήμιο της Τυβίγγης και το 1958 το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης τον ανακήρυξαν επίτιμο διδάκτορα. Συνεργάστηκε με την παλαιογραφική αποστολή, που πήγε στην Πάτμο και στο Άγιο Όρος (1895) όταν ήταν δευτεροετής φοιτητής της Φιλοσοφικής μαζί με τον Σπυρίδωνα Λάμπρο, καθώς και σε χώρες του εξωτερικού. Μαζί με τον von Soden ερεύνησε χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης σε βιβλιοθήκες της Αθήνας, του Μεγάλου Σπηλαίου, της Πάτμου, της Άνδρου. Μαζί με τον Άμαντο εξέδιδε το περιοδικό Ελληνικά την περίοδο από το 1928 ως το 1939. Μεταξύ άλλων συμμετείχε και στην πρώτη επιτροπή εκλογής των πρώτων καθηγητών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πέθανε στις 26 Σεπτεμβρίου του 1966. Το πολυδιάστατο έργο του επικεντρώνεται στην κλασική και βυζαντινή φιλολογία και στην Παλαιογραφία. Ασχολήθηκε παράλληλα με τη νεοελληνική φιλολογία και ιστορία. Τα δημοσιεύματά του ανέρχονται σε 218 μέχρι το 1957.
Ιστορικές μελέτες
- Ο Καισάρειας Αρέθας και το έργον αυτού : Συμβολή εις την ιστορίαν της πρώτης αναγεννήσεως των ελληνικών γραμμάτων εν Βυζαντίω, Αθήναι, Βιβλιοπωλείον Ελευθερουδάκη και Μπάρτ, 1913.
- Η ιδέα της κοινωνίας των Εθνών παρά τοις Έλλησι : πραγματεία βραβευθείσα εις τον πρώτον κανδηλώρειον αγώνα, Αθήναι , Αθηνά :
- Η γυναίκα κυρία στη Μεσσηνιακή Μάνη : μέσω προικώων και άλλων εγγράφων (1745-1864)
- Τραγούδια του κάτω κόσμου : μοιρολόγια της Μεσσηνιακής Μάνης
- Η καταγωγή του πρωτοστατήσαντος εις την Ορλωφικήν επανάστασιν Παναγιώτη Μπενάκη : φωτιζόμενη απο τα αρχεία της Βενετίας : (εννέα ανέκδοτα έγγραφα), Αθήναι , Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών : 1965.
- Οικογενειακοί δεσμοί του Savigny προς δύο Έλληνας μαθητάς του, Αθήναι , Π. & Α. Κλεισιούνης : 1963.
- Ιστορικαί πηγαί δια την ηγεμονίαν της Μάνης (1774-1821), Αθήναι , Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών, Τυπογραφείον Σπυρόπουλου : 1961.
- Βερολίνειος παραλλαγή του περί νηστείας εμμέτρου κανόνος Λουκά του Χρυσοβέργη [ανάτυπο ], Αθήναι, [χ.ε.] : 1957.
- Συμβολαί εις την ιστορίαν της υπό τους Ορλώφ Πελλοποννησιακής Επαναστάσεως (1770), Αθήναι, Τυπογραφείον Μυρτίδη : 1955.
- Η ανθρωποκτονία (το φονικό) ως διεγγύημα τρίτου εν Μάνη, Θεσσαλονίκη , Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών : 1953.
- Η υπό τους Μακεδόνας Ένωσις των αρχαίων Ελλήνων και ο καταστατικός αυτής χάρτης: (διάλεξις γενόμενη εν τη αιθούση της εταιρείας μακεδονικών σπουδών), Θεσσαλονίκη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών : 1952.
- Το ηπειρωτικόν αρχείον Σταύρου Ιωάνου, Αθήνα, 1940.
- Εντυπώσεις εκ Ρουμανίας, [Αθήναι], 1925.
- Ιστορικά έγγραφα της μονής του Ζαγαρά, Εν Αθήναις , Π. Δ. Σακελλαρίου: 1917.
- Σπουδαί επιστημονικά έργα και κρίσεις αυτών, Αθήναι , [χ.ο.] : 1915.
