Αγαπητέ κύριε Στίγκλιτζ,
Ένιωσα δυσάρεστη έκπληξη για τις δηλώσεις σας ότι συμμετείχατε μαζί με άλλους ακαδημαϊκούς από τις ΗΠΑ στην εκπόνηση του σχεδίου εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ το 2015. Ακόμα περισσότερο που και σήμερα θεωρείτε ότι ήταν «προσεκτικά μελετημένο» και δείχνετε μάλλον απογοητευμένος που τελικά δεν εφαρμόστηκε. Επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των ελλήνων πολιτών, των ευρωπαίων συμμάχων της Ελλάδας, αλλά και μια σειρά από εχέφρονες πολιτικούς της πατρίδας σας – όπως για παράδειγμα ο Μπαράκ Ομπάμα – θεωρούσαν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν καταστροφή μεγαλύτερη και από την ίδια την κρίση, θα ήθελα να σας επισημάνω ορισμένα θέματα που ίσως μπορείτε να διαφωτίσετε με την εμπειρία και τις γνώσεις σας:
- Το 2001 τιμηθήκατε με το βραβείο Νομπέλ για τη θεωρία σας περί «ασύμμετρης πληροφόρησης», σύμφωνα με την οποία αν μερικοί παράγοντες των αγορών γνωρίζουν περισσότερα από το πλήθος των συναλλασσομένων, τότε οι τελευταίοι θα υποστούν μεγάλο πλήγμα από μια αιφνιδιαστική αλλαγή της κατάστασης. Όσοι όμως είναι έγκαιρα ειδοποιημένοι θα θησαυρίσουν. Το σχέδιο εξόδου προφανώς το γνώριζε ο κύκλος όπου συμμετείχατε και επίσης το υποψιάζονταν με μεγάλη όρεξη όσοι κερδοσκοπούσαν εις βάρος της χώρας. Περίμεναν λοιπόν την αλλαγή του ευρώ με βαριά υποτιμημένες δραχμές για να αγοράσουν μισοτιμής τις ελληνικές περιουσίες με τα κεφάλαια που είχαν ήδη φυγαδεύσει στο εξωτερικό.
Όμως οι μισθωτοί και συνταξιούχοι καθώς και όσοι είχαν τις μικροκαταθέσεις τους στην Ελλάδα θα πάθαιναν ολική καταστροφή για πολλά χρόνια γιατί δεν είχαν την ίδια κρίσιμη πληροφόρηση με τους γνωρίζοντες. Πώς ακριβώς είχατε αποκαλέσει αυτό το ενδεχόμενο στη θεωρία σας: εξαπάτηση, ανηθικότητα, κερδοσκοπία ή απλώς οργανωμένη λεηλασία των πολλών απληροφόρητων; - Αφού όμως δεν ανησυχήσατε για τέτοιες ηθικολογικές λεπτομέρειες, προφανώς πιστεύατε πως η έξοδος από το ευρώ θα είναι κάτι καλό για τον λαό. Τότε όμως γιατί δεν ενημερώσατε με ενθουσιασμό τους ενδιαφερομένους και τις αρμόδιες αρχές αλλά δουλεύατε στο σκοτάδι; Τόσο ο Πρόεδρος της χώρας όσο και η Τράπεζα Ελλάδος ήταν γνωστό ότι θα διαφωνούσαν ριζικά μαζί σας, αλλά επίσης και ο τότε πρωθυπουργός έχει πολλές φορές διαβεβαιώσει ότι ουδέποτε πληροφορήθηκε ή ενέκρινε κάποιο σχέδιο εξόδου της χώρας από το ευρώ.
Εάν αυτό πράγματι αληθεύει, τότε η ομάδα σας επεξεργαζόταν μια σειρά αποφάσεων σε πλήρη αντίθεση με τη βούληση όλων εκείνων που θα έπρεπε να τις εγκρίνουν! Άραγε υπάρχει κάποια άλλη χώρα στην Ιστορία που αποφάσισε να αλλάξει νόμισμα χωρίς να το γνωρίζουν και να το διαχειρίζονται οι εντεταλμένοι θεσμοί; Ακόμα και εισβολείς που κόβουν νέο νόμισμα στις χώρες που κατακτούν, ενημερώνουν έστω και τυπικά τις νομισματικές και πολιτικές αρχές του τόπου. - Οι συνάδελφοί σας από το Τέξας που συμμετείχαν στο σχέδιο εξόδου παραδέχθηκαν ότι είχαν έλθει εδώ και τηλεφωνούσαν σε στρατιωτικές μονάδες και νοσοκομεία να μάθουν για τα καύσιμα και τις ανάγκες σε φάρμακα ώστε να δουν τι θα κάνουν όταν βγαίναμε από το ευρώ. Ποιος άραγε τους έδινε το δικαίωμα να επεμβαίνουν τόσο ωμά και προσβλητικά στη λειτουργία μιας ξένης χώρας; Στα βιβλία σας έχετε συχνά καταγγείλει τους καθηγητές από τις ΗΠΑ που πήγαν στη Χιλή μετά το πραξικόπημα του Πινοσέτ και μαζί με τα Chicago boys υπαγόρευαν την οικονομική της πολιτική εν αγνοία και εις βάρος του λαού. Δεν σας σοκάρουν οι προφανείς αναλογίες με τα Texas boys και τα σχέδια που ετοίμαζαν εν αγνοία και εις βάρος του ελληνικού λαού;
Σκεφτήκατε επίσης με ποιον τρόπο θα αντιδρούσατε αν ερχόταν στην πατρίδα σας μια ομάδα γάλλων ή ρώσων καθηγητών και τηλεφωνούσε να μάθει τα καύσιμα που έχει το Πεντάγωνο ή τους ορούς που χρειάζεται το Μεμόριαλ; Εάν μάλιστα σας έλεγαν ότι είχαν σχέδιο να αλλάξουν το δολάριο με ένα άλλο νόμισμα χωρίς να το ξέρει ούτε ο Πρόεδρος, ούτε η Fed, ούτε η Γερουσία, σε τι ακριβώς ίδρυμα πιστεύετε ότι θα κατέληγαν για να το εξηγήσουν πιο αναλυτικά; - Δικαιολογείτε τη συμμετοχή σας στο σχέδιο εξόδου με το επιχείρημα ότι στην Ευρώπη ήθελαν να τιμωρήσουν την Ελλάδα και όχι να τη βοηθήσουν. Αυτό κατά ένα μέρος αληθεύει και γι’ αυτό οι πιο φανατικοί απαιτούσαν να φύγουμε από το ευρώ ώστε η τιμωρία να είναι σκληρή και διαρκής. Πρόσφατα αποκαλύφθηκε η ύπαρξη ενός σχεδίου απομάκρυνσης της Ελλάδας από την ευρωζώνη που είχαν συντάξει διάφοροι προσκείμενοι στον τότε υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας. Το σχέδιο αναγνώριζε ότι θα προκληθούν μεγάλες ελλείψεις και αναστατώσεις στον πληθυσμό, και μιλούσε για την ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας όπως γίνεται σε εμπόλεμες χώρες με τα κύματα προσφύγων.
Δεν σας φαίνεται παράδοξο που την ίδια οικονομική συνταγή πρότεινε και η δική σας ομάδα, με τη βολική αυταπάτη ότι τάχα θα σώζατε τη χώρα; Ή μήπως καθόλου δεν σας ένοιαζε τι θα υποστούν οι πολίτες της και για εσάς η Ελλάδα ήταν απλώς ένα πειραματόζωο για να πλήξετε το ευρώ που ανέκαθεν θεωρούσατε αποτυχία; Τώρα που οι Κινέζοι θεωρούν αποτυχημένο το δολάριο, άραγε θα μεσολαβήσετε για να έχουν μια ανάλογη ευκαιρία στη χώρα σας; - Και κάτι τελευταίο: Ένα από τα πιο συναρπαστικά βιβλία σας ήταν το «Τίμημα της ανισότητας», για το οποίο είχα μάλιστα γράψει μια εκτενή παρουσίαση στην ελληνική έκδοση το 2013. Μήπως τώρα είναι ευκαιρία να γράψετε και ένα βιβλίο για το «Τίμημα της επιπολαιότητας» ώστε να μην αφήσετε ένα ανόητο και επικίνδυνο παίγνιο με τις τύχες μιας ευρωπαϊκής χώρας να στιγματίσει μια λαμπρή διαδρομή ιδεών και προοδευτικής σκέψης;
* Ο Νίκος Χριστοδουλάκης είναι πρώην υπουργός, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο.
