Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα έκθεση του Ινστιτούτου Οικονομίας της Αγοράς (ΙΜΕ) με θέμα τις “Αναντιστοιχίες Δεξιοτήτων, ως εμπόδιο στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ“, που όπως φαίνεται αναδεικνύεται σε κρίσιμο ζήτημα που κάποιοι έχουν εντοπίσει.
Παρουσιάζεται μια γενική εικόνα αυτού του ζητήματος στην ΕΕ και μια συμπληρωματική για πέντε προεπιλεγμένες χώρες αναφοράς της ΕΕ (Αυστρία, Βουλγαρία, Φινλανδία, Γερμανία και Ισπανία). Εκτιμάται ότι είναι παράγοντας παράτασης της ανεργίας και ακύρωσης νέων ευκαιριών απασχόλησης και εισόδου στην αγορά εργασίας, τελικά αρνητικός για την ανάπτυξη της παραγωγικότητας που οδηγεί στη μείωση -και πάντως όχι στην αύξηση- της οικονομικής ανάπτυξης.
Το Ινστιτούτο πραγματοποίησε και μια ηλεκτρονική έρευνα μεταξύ Αυστριακών και Βουλγαρικών εταιρειών, που δείχνει μια γενική συναίνεση μεταξύ των εταιρειών ως προς τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν για να βρουν εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης. Συνήθως χρειάζονται περισσότερες από 90 ημέρες για να καλύψουν θέσεις για επαγγελματίες και διευθυντές, τεχνικούς ή συνεργαζόμενους επαγγελματίες. Οι αναντιστοιχίες δεξιοτήτων ως προς τις ανάγκες των θέσεων εργασίας αλλά και μεταξύ των εργαζομένων που προέρχονται από διαφορετικές χώρες επηρεάζουν με διάφορους τρόπους: πρόσθετες δαπάνες για κατάρτιση, καθυστέρηση στην απόδοση και απώλεια ανταγωνιστικότητας, βραδύτερη πρόσληψη και άλλων εργαζομένων. Έχουν όμως μέτρια επίδραση στα σχέδια επέκτασης των επιχειρήσεων. Στην έρευνα εντοπίζουν τις «ανεπαρκείς παραδόσεις στη δια βίου μάθηση και την επαναπιστοποίηση” ως την σημαντικότερη συνθήκη απόκλισης.
Παράλληλα οι σημερινές και μακροπρόθεσμες δημογραφικές τάσεις καθιστούν αυτό το ζήτημα ιδιαίτερης σημασίας για τις Ευρωπαϊκές οικονομίες -σε αντίθεση με την προβλεπόμενη μείωση του εργατικού δυναμικού και την αύξηση της μέσης ηλικίας- και αδιανόητη πολυτέλεια την σπατάλη ανθρώπινου κεφαλαίου. Το κοινωνικό και οικονομικό κόστος των αναντιστοιχιών μεταξύ των προγραμμάτων κατάρτισης και των δράσεων που δεν προσδιορίζονται από μία νέα στρατηγική προσανατολισμένη στις τεχνολογικές αλλαγές του προσεχούς μέλλοντος φαίνεται να «στοιχειώνει» σύγχρονα αδιέξοδα και να επιβεβαιώνει την ρήση: «η λύση του σήμερα είναι το πρόβλημα του αύριο».
Η ταχύτητα μεταβολής των συνθηκών της αγοράς εργασίας και η αδυναμία έγκαιρης προσαρμογής των δημοσίων πολιτικών ή των εκπαιδευτικών φορέων ή του ανθρώπινου δυναμικού εντείνει τα προβλήματα με δυσμενές αντίκτυπο στην ευημερία.
Σε χώρες όπως η δική μας τα ιδεολογήματα παντός καιρού, και από όλο το πολιτικό φάσμα, ίσως μορφοποιήσουν και «υπαρξιακά» τις αναντιστοιχίες -όχι μόνο για τα άτομα αλλά και για την χώρα- αφού όλο «αλείφουμε το βούτυρο αλλά όχι στο ψωμί του μέλλοντος». Σε εποχές κατά τις οποίες οι μέθοδοι μάθησης και οι απαιτήσεις για διαφορετικά επαγγέλματα μεταβάλλονται γρήγορα, είναι προφανές ότι τόσο τα επίσημα εκπαιδευτικά ιδρύματα όσο και το σύνολο παρόχων ανάλογων υπηρεσιών οφείλουν να ανανεώνονται και να συγχρονίζονται διαρκώς. Η κινητικότητα και μετανάστευση εργατικού δυναμικού εντός της ΕΕ, καθώς και η στοχοθετημένη μετανάστευση από τρίτες χώρες, έχουν αποφασιστική και κρίσιμη σημασία για την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος της έλλειψης δεξιοτήτων και γενικότερα του εργατικού δυναμικού.
Η αποτελεσματικότητα σε Ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο προϋποθέτει προσανατολισμό προς το μέλλον, έξυπνες πολιτικές με πρόβλεψη αλλαγών και άμεσες απαντήσεις με διάσταση Εθνικής και κοινά αποδεκτής στρατηγικής!
* Ο Σπύρος Παπασπύρος είναι πρώην Πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ
