Η ονειρική διαδρομή (ή αποτυχημένη προσπάθεια για άλλους) της σοσιαλδημοκρατικοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ και νεοφιλελευθεροποίησης της ΝΔ και η πόλωση ανεβάζει ποσοστά και ίσως να «διανείμουν» το 65% (συν-πλην) του εκλογικού σώματος αφού εκείνο που επικρατεί πλέον είναι: «ψηφίζω για να μην βγεί …». Ωστόσο η Νάντια -φίλη από το εξωτερικό- που έτυχε να ακούει ειδήσεις μαζί μας και τις δηλώσεις των μεν για τους δε και όλων, σχολίασε: «σαν μωρά κάνουν», θα ‘ναι επίκαιρη για μεγάλο χρόνο. Δραστηριότητα, κομματικές πρακτικές και λόγος που υπηρετούν πολύ στενές σκοπιμότητες, δεν αποδίδουν καθολικά, τροφοδοτούν τους δύο κυρίαρχους του πολιτικού παιχνιδιού. Στον ορίζοντα του δημοψηφίσματος για την «Βόρειο Μακεδονία» η εμπλοκή της Ρωσίας είναι μυστήριο αφού δεν «διακρίνεται αν και τι εξυπηρετεί, αν υφίσταται και τι επιχειρείται να πυροδοτηθεί» από τα Βαλκάνια, τεχνητά ή πραγματικά στο ευρύτερο γεωπολιτικό παίγνιο.
Από το 2000 που ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Romano Prodi και ο πρωθυπουργός Khristenko υπέγραφαν ενεργειακή συνεργασία και ο Πούτιν δήλωνε «ότι δεν θεωρούσε το ΝΑΤΟ εχθρό» η καταστροφή των σχέσεων είναι το «ορθολογικό παράδοξο». Έτσι από την παρέμβαση της Ρωσίας για την σύνδεση της Κριμαίας, την ουκρανική κρίση ή την Κόκκινη Επανάσταση στη Γεωργία (2003) η κατάσταση αλλάζει. Η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Κεντρική Ευρώπη και ανατολικά, οι στρατιωτικές παρεμβάσεις στο Κοσσυφοπέδιο, το Ιράκ, η Συρία κοκ, οδήγησαν στο βαθύ ρήγμα μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Ο διάλογος είναι ο μόνος δρόμος για τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων. Από την Τουρκία στα νοτιοανατολικά μέχρι την Εσθονία στο Βορρά – πλήν της ακτής της Βοσνίας – όλα τα κράτη είναι τώρα μέλη του ΝΑΤΟ. Συνεχίζεται δηλαδή η ασπίδα του ψυχρού πολέμου όταν το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε το 1991. Ο πρώην Αμερικανός πρεσβευτής στη Μόσχα Γκεόργκεν Κένεν έκανε μια προκαταρκτική παρατήρηση το 2000: «η διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην Ανατολή μπορεί να αποδειχθεί το χειρότερο λάθος όσον αφορά την αμερικανική πολιτική από τον πόλεμο, επειδή αυτή η διεύρυνση δεν είναι δικαιολογημένη. Η απόφαση αυτή θα εμποδίσει την ανάπτυξη της Ρωσικής δημοκρατίας, επαναφέροντας μια ατμόσφαιρα ψυχρού πολέμου… Οι Ρώσοι δεν θα έχουν άλλη επιλογή παρά να ερμηνεύσουν την επέκταση του ΝΑΤΟ ως στρατιωτική πράξη». Η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου, φυσικού αερίου και ουρανίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η Ένωση είναι πολύ εξαρτημένη από τη Ρωσία αφού αντιπροσωπεύει το 60% των ρωσικών εξαγωγών. Επομένως, πρόκειται μάλλον για αλληλεξάρτηση. Από τον Κίσσινγκερ στον Γκορμπατσώφ, τον Πούτιν, τον Ομπάμα και τον Τράμπ οι αντιφάσεις ή η στρατηγική χωρίς συνεργασία ή η συνεργασία στρατηγικών εταίρων όπου η αλληλο-επιβολή κυρώσεων με θέρετρο την ΕΕ αναδεικνύει την δυσκολία των σχέσεων. Η προσοδοθηρία (rent-seek), δηλαδή η μη παραγωγική άσκηση πολιτικής για το σύνολο παρά για επιμέρους συμφέροντα είναι το κύριο στοιχείο ανταγωνισμού.
Επιπρόσθετο δεδομένο είναι ότι δεν «έχουμε» σύγκρουση αξιών στην βάση ανάλωσης για νεο-ιμπεριαλιστική Ρωσία που επιχειρεί με δεσμούς υποτέλειας -και τις λεγόμενες «παγωμένες συγκρούσεις»- να εμποδίσει την ένταξη στο ΝΑΤΟ χωρών πχ Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Μολδαβία, κά.
Αν και πότε μπορεί να προκύψει μια νέα πανευρωπαϊκή συνεταιριστική τάξη ασφάλειας είναι ζητούμενο. Μια προσδοκία που εξέφρασε και η αρμόδια επίτροπος για τις εξωτερικές σχέσεις Federica Mogherini (Μόσχα, Απρίλιος 2017) όταν δήλωνε: «δεν μπορεί να χαθεί ούτε να υποτιμηθεί μια ενιαία ευκαιρία συνεργασίας. Επομένως, έχουμε την ευθύνη να κάνουμε ό, τι είναι δυνατόν για να βρούμε μια περιοχή συμφιλίωσης και κοινών λύσεων».
* Ο Σπύρος Παπασπύρος είναι πρώην Πρόεδρος της ΑΔΕΔΥ
