Περίμενα με μεγάλο ενδιαφέρον να παρακολουθήσω το γοητευτικό αφιέρωμα –εξομολόγηση (Τετάρτη 6/6 στην ΕΡΤ 3, παραγωγή τού 2015), στον μαγευτικό Κώστα Τσόκλη. «Το τι, το πώς και το γιατί της Τέχνης» ο τίτλος του, με τον Θανάση Λάλα να κατευθύνει το εξαιρετικό αποτέλεσμα.
Τα θέματα του ζωγράφου πολλαπλά, φιλοσοφικά, υπαρξιακά, για τη ζωή και το θάνατο, για τα χρώματα, τη φύση, τον αέρα, για την αναζήτηση του βάθους των πραγμάτων. Ο πολυσχιδής και πρωτοποριακός των εικαστικών τεχνών, αναφέρθηκε σε όσα τον απασχόλησαν και σε όσα τον απασχολούν άμεσα και μελλοντικά. Παραδέχθηκε πως είχε… πεθάνει δυο φορές στη ζωή του, όταν ένιωσε πως το σύστημα, επιβραβεύοντάς τον ή εξαναγκάζοντάς τον να παράγει συνεχώς για να… πουλάει τα έργα του, τον… καταβρόχθιζε. Τον… πέθαινε!
Ο θάνατος εξάλλου, ήταν το κυρίαρχο θέμα του, προσπαθώντας να περιγράψει τη διάστασή του, τόσο στη ζωή, όσο και στην Τέχνη…
Το χώμα θα σκεπάσει κάποτε το σώμα και ο χρόνος θα περνάει. Η ουσία τής παρουσίας μας στη μνήμη των άλλων, θα είναι, για τον καθένα μας, το στοιχείο εκείνο που θα συντηρεί ή θα εξαφανίζει την άυλη ύπαρξή μας… Θα μάς θυμούνται ή θα ξεχαστούμε; Το έργο μας, ίσως παίξει έναν μικρό ρόλο σ’ αυτή την αναζήτηση της συναισθηματικής… αθανασίας.
Η αναζήτηση αυτή είναι μια διάσταση παρούσα, σκεφτόμουν. Πόσες υπάρξεις μετοίκησαν στον άλλον κόσμο, αλλά η μνήμη όταν είναι δυνατή, κρατάει τα πρόσωπα ακόμα στη ζωή, στην καθημερινότητα, ενίοτε στο διηνεκές, αρκεί, με το έργο του, την οντότητα της παρουσίας του, να μην περάσει απαρατήρητος από τον κόσμο που τον συναναστράφηκε…
Το πέρασμα του χρόνου προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις, τις οποίες γνωρίζει ο καθείς και ουδείς μπορεί να ανατρέψει την ισχύ τους. Η μόνη… αντίδραση στην επέλαση του χρόνου και την ακόλουθη φθορά είναι οι ανανεωτικές, ρηξικέλευθες και καινοτόμες ιδέες που οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αντιτάξουν στο γήρας… Μόνο αυτές ίσως μπορούν να ισορροπήσουν το βάρος τού χρόνου.
Υπάρχουν μυαλά, σκέψεις, που δεν τροφοδοτούνται με το κατάλληλο υλικό τής ζωής. Τέτοια πνεύματα οξειδώνονται εύκολα και αφήνονται στη δίνη των καιρών και των… ανέμων. Εύκολη λεία για τα συστήματα εξουσίας και τους «στρατούς» υπάκουων κοπαδιών. Αντιθέτως, ένα ηλικιωμένο αλλά ευφυές, καλλιεργημένο και ενημερωμένο μυαλό, βρίσκεται συνεχώς στη λάμψη τής ωριμότητας και μπορεί, για πολλά χρόνια, να εκπέμπει γνώσεις, ιδέες, φως και γοητεία.
Δεν θα είναι το σώμα αλλά η εμπειρία, οι γόνιμες, νεωτεριστικές και εκ βαθέων σκέψεις, ο αφρός των ιδεών, η αφαιρετικότητα και η αναγκαία περιεκτικότητα των θεωριών και ιδεολογιών.
Βρέθηκα κι εγώ τώρα στη θέση να υπερασπίζομαι έναν τέτοιον τύπο γήρατος, διότι το γήρας έχει να κάνει με τις σκέψεις τής πολύχρονης πορείας ζωής, καθώς και με την ακατάβλητη σκέψη και δράση τού έρωτα (το άλλο σημαντικό σκέλος τής ζωής), το οποίο έχει σχέση με τον χρόνο κι εγώ οδεύω προς το τελικό τμήμα τού γήρατος, αφού ουδείς γνωρίζει τη συγκεκριμένη στιγμή που θα έρθει και τι θα έχει να… σου πει προσωπικώς και εμπιστευτικώς…
Θα συνεχίσω όμως να γράφω για το τέλος των παλαίμαχων όλων των κλάδων και των τομέων. Είναι και αυτό ένας τρόπος να ξορκίζουμε το… κακό και να καμωνόμαστε πως δήθεν αναφερόμαστε στους «άλλους»… Γνωστά παιχνίδια!
Ο κάθε άνθρωπος με τις δραστηριότητές του, προσθέτει στο οικοδόμημα τη δική του συμμετοχή. Δεν λέω, υπάρχουν και οι άνθρωποι οι οποίοι δεν πρόσθεσαν αλλά αφαίρεσαν. Η ιστορία των επωνύμων τούς κατέγραψε (Χίτλερ-Φράνκο-Μουσολίνι-Στάλιν-ΠολΠότ-Αμίν-ΝταΝτά-Τσαουσέσκου κλπ) Να σημειωθεί πως όλα αυτά τα ονόματα έσυραν από πίσω ολόκληρους λαούς, μιμητές, οπαδούς, ψηφοφόρους, ακόμα και σήμερα δυστυχώς, οι οποίοι επιθυμούν την ανατροπή τής ιστορίας και το ολοκληρωτικό πισωγύρισμα των κοινωνιών, αλλά αυτό, από μόνο του, είναι άλλο θέμα.
Οι σκέψεις και τα συναισθήματα που μου γεννήθηκαν από την εξομολόγηση του Κώστα Τσόκλη (γεν. 1930), αποδεικνύουν ότι υπήρξε μια σπουδαία ευκαιρία επαφής με έναν από τους ξεχωριστούς και χαρισματικούς ανθρώπους μεγάλης ηλικίας. Μην κάνετε το λάθος να τον εντάξετε στους γέροντες…
Πολλοί ηλικιωμένοι μαζεύονται στα καφενεία της γειτονιάς και καταναλώνουν πολύ χρόνο στο θέμα τού γήρατος και της ανημπόριας, στις φαρμακευτικές αγωγές, κι όλα αυτά τα μετασχηματίζουν σε καλαμπούρι και φτάνουν, απαραιτήτως, στην αποθηκευμένη μνήμη τού… σεξ, το οποίο λειτουργεί τουλάχιστον ως… μακρινή θύμηση. Βεβαίως, με το μάτι σε κάθε κορίτσι που περπατάει έξω από το κάθε στέκι, μια διάσταση που δε μπορεί να λείπει, μαζί με τα ανάλογα περιπαιχτικά σχόλια. Κατάσταση μονιμότητας…
Οι κοινότητες του γήρατος είναι ένας ολόκληρος κόσμος από μόνος του, ο οποίος συμπεριφέρεται με δικούς του κανόνες και τρόπους ζωής.
Θα επαναλάβω πως ο κόσμος αυτός είναι συνήθως αθεράπευτα βαρετός, εκτός εάν πέσεις επάνω σε φωτισμένα μυαλά και αποθηκευμένη σοφία. Έχω γνωρίσει πολλές τέτοιες περιπτώσεις που με κάνουν να μην «ξεκολλάω» από την παρέα του. Τέτοιοι «γέροντες» σε κάνουν να χαίρεσαι την ύπαρξή τους σ’ αυτό τον κόσμο, ανάμεσά μας, αποδεικνύοντας πως το μόνο που μπορεί να αντισταθεί στο χρόνο είναι αυτή ακριβώς η πνευματική διαύγεια.
Δεν είναι εύκολο να βγεις σώος και αβλαβής από μια ζωή 80, 90, 100 χρόνων. Οι πολλαπλές περιπέτειες τής καθημερινότητας, σε συνδυασμό με την γενικότερη πορεία της ιστορίας τού τόπου, της πόλης, της χώρας, δεν μπορεί παρά να αποτυπωθούν στο πρόσωπο, στο σώμα, στην υγεία, τού… επιζώντα! Ο τρόπος ζωής, οι θόρυβοι, το επιβαρυντικό κλίμα των πόλεων, η παράδοση άνευ όρων τής κάθε πόλης στις αυτοκινητοβιομηχανίες και τη μόλυνση του περιβάλλοντος, συντελούν σημαντικά στην επιβάρυνση της υγείας. Με τους καρκίνους να πυκνώνουν και τις ασθένειες από το μολυσμένο περιβάλλον, η κούραση και κατά συνέπεια το γήρας, θα καταπονούν τον άνθρωπο και των δυο φύλλων.
Ιδιαίτερα οι γενιές που βίωσαν και συμμετείχαν στις σκληρές περιόδους τής ιστορίας (Β’ παγκόσμιο πόλεμο, Αντίσταση, Εμφύλιο, Χούντα), φέρουν πάνω τους ανεξίτηλα τα «σημάδια» τους.
Ο «νέος» των 70 και των 80, υπάρχει ανάμεσά μας. Εάν λοιπόν το μυαλό είναι το μόνο που μπορεί να αντισταθεί στην φθορά, τότε, τέτοιους «νέους» δεν θα δυσκολευτούμε να συναντήσουμε, να συνομιλήσουμε και να απολαύσουμε την παρέα τους.
Ψάξτε, βρείτε και θα με θυμηθείτε…
*Ο Νότης Μαυρουδής είναι κιθαριστής – συνθέτης
Δείτε τα προηγούμενα 55 άρθρα του Νότη Μαυρουδή
