Τι είναι αλήθεια τα κόμματα στην Δημοκρατία μας? Ερίζουν διάφορες απόψεις περί αυτό. Επειδή αναφέρονται στο Σύνταγμα και τους εκλογικούς νόμους, ως σημαντικά στοιχεία λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος – και πράγματι είναι χωρίς αμφιβολία – είναι αρκετοί εκείνοι, στην πολιτική θεωρία, που θεωρούν, ότι τα κόμματα είναι δημόσιοι θεσμοί. Ή έστω “οιωνεί” δημόσιοι θεσμοί, ισχυρίζονται κάποιοι άλλοι.
Είναι όμως έτσι? Για να το δούμε. Τι είναι δημόσιοι θεσμοί? Π.χ. η Βουλή, η Κυβέρνηση, η Δικαιοσύνη, οι Ανεξάρτητες Αρχές, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τα υπουργεία, είναι δημόσιοι θεσμοί. Αλλά και το Ι.Κ.Α. (ΕΦΚΑ), το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τα δημόσια Πανεπιστήμια,, η Δ.Ε.Η., η Ε.ΥΔ.ΑΠ. και άλλοι ανάλογοι οργανισμοί και φορείς δεν είναι δημόσιοι θεσμοί? Δημιουργείται κανένας από αυτούς, απλά με τις υπογραφές κάποιων ιδιωτών?
Τα κόμματα πώς δημιουργούνται? Διακόσιοι τουλάχιστον πολίτες υπογράφουν μια διακήρυξη πολιτικών αρχών και στόχων, που ομνύει στο δημοκρατικό πολίτευμα και στο Σύνταγμα του. Την υποβάλλουν, μαζί με το καταστατικό τους, στον Άρειο Πάγο, ο οποίος εγκρίνει, αν δεν βρει παράνομα και αντιδημοκρατικά στοιχεία. Από εκείνη την στιγμή, το κόμμα υπάρχει και λειτουργεί. Όλα τα κόμματα έτσι έχουν δημιουργηθεί. Άλλα από αυτά πείθουν, ψηφίζονται, μεγαλώνουν και ενδεχομένως κυβερνούν ή αντιπολιτεύονται. Και άλλα είναι θνησιγενή.
Τι είναι λοιπόν τα κόμματα, από νομική άποψη? Είναι – ισχυριζόμαστε εμείς – ιδιωτικές ενώσεις προσώπων, με πολιτικό σκοπό. Ποιον σκοπό? Να μπουν στην Βουλή και ενδεχομένως να κυβερνήσουν την χώρα. Με τις ηγετικές προσωπικότητες τους και τα προγράμματα τους. Που εγκρίνονται από τον λαό σε εκλογές. Και προκρίνονται έναντι άλλων.
ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΑ
Ποια είναι η σημασία του να θεωρούνται τα κόμματα δημόσιοι θεσμοί ή ιδιωτικές ενώσεις προσώπων με πολιτικό σκοπό?
Στην πρώτη περίπτωση, δικαιολογούνται οι κρατικές επιχορηγήσεις τους (λες και είναι κρατικά κόμματα). Και πρακτικά δεν έχουν κανέναν έλεγχο, για το πως διαχειρίζονται τα χρήματα αυτά. Έναν ισολογισμό παρουσιάζουν, ισοσκελισμένο ή παθητικό και συνήθως λογιστικά διάτρητο.
Στην δεύτερη περίπτωση, δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος αλλά μόνο από τα μέλη τους και φανερούς ιδιώτες χορηγούς.
Τα κόμματα είναι – πρέπει να είναι – σχολές δημοκρατικής λειτουργίας, συλλογικότητας και αλληλεγγύης, εάν έτσι προβλέπεται στο καταστατικό τους και αυτό τηρείται. Από τα περισσότερα μέλη τους, αυτό είναι επιθυμητό. Είναι όμως από εκείνους τους αρχηγούς τους και εκείνες τις ηγετικές ομάδες, που θεωρούν τα κόμματα φέουδα τους και τα μέλη τους ιδιοκτησία τους?
Τα κόμματα, είτε στην Κυβέρνηση είτε στην Αντιπολίτευση, πρέπει να μην γίνονται άντρα ρουσφετολογίας αλλά να υπηρετούν την αξιοκρατία. Ακόμη και στα μέλη τους, που πολλές φορές επιδιώκουν έως και απαιτούν ρουσφέτια, διορισμούς, εξυπηρετήσεις κ.τ.τ. και αν δεν τα παίρνουν, αποχωρούν, αλλάζουν κόμμα ή απλά δεν ψηφίζουν το κόμμα τους ή ηγετικά στελέχη του, για να τιμωρήσουν.
Τα σημερινά κόμματα όμως, με ευθύνη των ηγεσιών τους, που στην πράξη δεν λογοδοτούν πουθενά, έχουν την δυνατότητα (έτσι το έχουν κανονίσει και από κοινού ψηφίσει) : Όχι μόνο να επιχορηγούνται κάθε χρόνο, από τα κρατικά ταμεία, με όποια ποσά τα ίδια τα κόμματα αποφασίζουν στην Βουλή. Αλλά και να “ληστεύουν” τραπεζικές δανειοδοτήσεις, με ευθύνη και των Τραπεζών, χωρίς καμία εγγύηση. Φτάσαμε έτσι στο γνωστό σημείο, κάποια μεγάλα κόμματα να χρωστάνε στις Τράπεζες τεράστια ποσά δανείων. Που έχουν πάρει, με “εγγύηση” τις αόριστες μελλοντικές κρατικές επιχορηγήσεις τους. Και με ρυθμίσεις άπειρων δόσεων, για να εξοφλήσουν του “αγίου ποτέ”. Καμία άλλη ιδιωτική ένωση προσώπων δεν επιχορηγείται από το κράτος. Και σε κανένα άλλο δανειολήπτη δεν κάνουν οι Τράπεζες τέτοιες “χάρες”.
ΤΙ ΚΟΜΜΑΤΑ ΘΕΛΟΥΜΕ
Για να αλλάξει αυτή η κατάσταση, με κόμματα της “δημοκρατικής” διαπλοκής, πρέπει να συμβούν τα εξής, τα οποία εμείς προτείνουμε :
- Τα κόμματα να ιδρύονται και να εγκρίνονται όπως μέχρι τώρα. Αλλά να αναγνωρίζονται επίσημα, ως ιδιωτικές ενώσεις προσώπων, με πολιτικό σκοπό. Όπως ακριβώς είναι.
- Τα κόμματα να μην χρηματοδοτούνται, ούτε από το κράτος με επιχορηγήσεις ούτε από τις τράπεζες, αν δεν προσφέρουν σίγουρες εγγυήσεις, όπως π.χ. είναι τα ακίνητα. Η χρηματοδότηση των κομμάτων, να γίνεται από τα μέλη τους και από φανερούς ιδιώτες χορηγούς.
- Σε κάθε κόμμα, που με την ψήφο των πολιτών, μπαίνει στην Βουλή, να παρέχονται, με χρέωση της Βουλής : Ανάλογο των πραγματικών αναγκών του κτίριο για την στέγαση του, μηχανήματα και αναλώσιμα για την λειτουργία των υπηρεσιών του, αποσπασμένοι δημόσιοι υπάλληλοι της επιλογής του και μια τραπεζική κάρτα της Βουλής στον πρόεδρο του, για κάλυψη μόνο των πολιτικών δαπανών του κόμματος, με έλεγχο της Βουλής.
- Τα κόμματα να βεβαιώνουν στον Άρειο Πάγο, για να εγκριθούν, ότι θα τηρείται απαρεγκλίτως το καταστατικό τους, που θα προβλέπει συλλογικές δημοκρατικές εσωκομματικές διαδικασίες. Εάν αυτά δεν τηρούνται, τα διαφωνούντα μέλη μπορούν να αποχωρήσουν από το κόμμα και να καταγγείλουν. Εάν η καταγγελία γίνει από ορισμένο αριθμό μελών, είναι τεκμηριωμένη, κατατεθεί στο αρμόδιο Τμήμα του Αρείου Πάγου και επιβεβαιωθεί, μετά από έλεγχό του, είναι δυνατόν τα κόμματα αυτά να καταδικαστούν, για αντικαταστατική ή αντιδημοκρατική λειτουργία έως και να αποκλείονται από το να συμμετέχουν σε εκλογές.
- Η ηγεσία κάθε κόμματος να αναδεικνύεται από το ανώτατο όργανο του, το Συνέδριο των εκλεγμένων αντιπροσώπων των μελών του. Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της ηγεσίας, των οργάνων και των μελών του κόμματος, να ορίζονται από το καταστατικό του.
- Τα κόμματα να ελέγχονται λογιστικά, ως προς τις διαχειρίσεις των οικονομικών τους, από Ανεξάρτητη Αρχή ή από την Δικαιοσύνη. Και όποιο δεν εμφανίζει τρεις τελευταίους ισολογισμούς τεκμηριωμένα ισοσκελισμένους ή θετικούς, να διαλύεται και πάντως να μην επιτρέπεται η συμμετοχή του σε εκλογές.
- Σε αναγνώριση του σημαντικού ρόλου, που πράγματι παίζουν τα κόμματα στην λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος και ως κίνητρο για την δημιουργία και λειτουργία δημοκρατικών κομμάτων, να απαλλάσσονται κάθε φορολογικής επιβάρυνσης. Και να εξεταστεί το ενδεχόμενο μικρής και αναλογικής ετήσιας οικονομικής ενίσχυσης, από την Βουλή, των κομμάτων που με την ψήφο των πολιτών μπαίνουν σε αυτή.
Έτσι νομίζουμε, ότι θα έχουμε κόμματα σοβαρά, χωρίς οικονομικές και διαπλεκόμενες εξαρτήσεις, με δημοκρατική εσωκομματική λειτουργία και πραγματικούς σημαντικούς κρίκους του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.
* Ο Μάκης Γιομπαζολιάς είναι δημοσιογράφος και νομικός και Γενικός Γραμματέας του Ομίλου Πολιτικής Σκέψης ΑΚΤΙΔΑ
Πατήστε και δείτε τα 75 προηγούμενα άρθρα του Μάκη Γιομπαζολιά
