Ο πόλεμος που μαίνεται στο Σουδάν από τον Απρίλιο του 2023 αποτελεί μία από τις πλέον παραμελημένες αλλά και καταστροφικές συγκρούσεις του 21ου αιώνα. Σε μια χώρα που προσπαθούσε να ανακάμψει από δεκαετίες δικτατορίας, εμφυλίων και φτώχειας, η ελπίδα για δημοκρατική μετάβαση μετατράπηκε σε εφιάλτη.
Η ανατροπή του αυταρχικού καθεστώτος το 2019 είχε γεννήσει μεγάλες προσδοκίες. Οι μαζικές διαδηλώσεις πολιτών, κυρίως νέων και γυναικών, οδήγησαν στη δημιουργία μιας μεταβατικής κυβέρνησης που υποσχόταν ειρήνη και πολιτική ελευθερία. Όμως, κάτω από την επιφάνεια της «νέας αρχής», η αντιπαλότητα ανάμεσα στις Ένοπλες Δυνάμεις του Σουδάν και τη μισθοφορική Δύναμη Ταχείας Υποστήριξης συνέχιζε να φουντώνει.
Η προσπάθεια ενοποίησης των δύο δυνάμεων υπό μια ενιαία διοίκηση, απαραίτητη προϋπόθεση για τη μετάβαση σε πολιτική εξουσία, εξελίχθηκε σε σύγκρουση συμφερόντων, φιλοδοξιών και ελέγχου. Τον Απρίλιο του 2023, η αντιπαράθεση αυτή πήρε βίαιη μορφή, με μάχες να ξεσπούν στο Χαρτούμ και να εξαπλώνονται γρήγορα σε ολόκληρη τη χώρα.
Οι συγκρούσεις έχουν καταστρέψει ολόκληρες συνοικίες, νοσοκομεία και υποδομές. Η πρωτεύουσα Χαρτούμ έχει μετατραπεί σε πόλη-φάντασμα, με ερείπια στη θέση κατοικιών και δημόσιων υπηρεσιών. Η επαρχία του Νταρφούρ, ήδη τραυματισμένη από τη γενοκτονία της δεκαετίας του 2000, βιώνει νέο κύμα βίας, με μαζικές σφαγές και επιθέσεις εναντίον αμάχων που θυμίζουν τις πιο σκοτεινές στιγμές της σύγχρονης αφρικανικής ιστορίας. Συντελείται συστηματική και σκόπιμη διαδικασία εθνοκάθαρσης των τοπικών μη αραβικών κοινοτήτων, μέσω εκτοπισμού και συνοπτικών εκτελέσεων.
Περισσότεροι από 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους, σύμφωνα με τον ΟΗΕ και αποτελούν τον μεγαλύτερο αριθμό εκτοπισμένων παγκοσμίως σήμερα. Περισσότεροι από 25 εκατομμύρια άνθρωποι χρειάζονται άμεση ανθρωπιστική βοήθεια, εκατομμύρια παιδιά κινδυνεύουν από υποσιτισμό, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται στο χείλος της λιμοκτονίας. Η πρόσβαση σε τρόφιμα, καθαρό νερό και φάρμακα είναι εξαιρετικά περιορισμένη, καθώς οι ανθρωπιστικές οργανώσεις αντιμετωπίζουν εμπόδια και επιθέσεις από ένοπλες ομάδες.
Πόλεμος στο Σουδάν
Ο λιμός, οι επιδημίες και η έλλειψη ασφάλειας έχουν μετατρέψει το Σουδάν σε ανθρωπιστική κόλαση. Οι γυναίκες και τα παιδιά πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα, με αυξανόμενα περιστατικά ενδοοικογενειακής και σεξουαλικής βίας, καταναγκαστικών γάμων και στρατολόγησης ανηλίκων.
Παρά το μέγεθος της κρίσης, η διεθνής προσοχή παραμένει περιορισμένη. Οι προσπάθειες διαμεσολάβησης έχουν αποτύχει να επιβάλουν μια βιώσιμη εκεχειρία. Οι γεωπολιτικές ισορροπίες, τα συμφέροντα εξόρυξης χρυσού και η ανάμειξη ξένων δυνάμεων δυσχεραίνουν περαιτέρω την εξεύρεση λύσης. Η σιωπή της διεθνούς κοινότητας εγείρει σοβαρά ερωτήματα για το κατά πόσο η ανθρωπιστική ευαισθησία εφαρμόζεται ισότιμα σε όλες τις κρίσεις του πλανήτη. Το Σουδάν, όπως και τόσες άλλες αφρικανικές χώρες, φαίνεται να βρίσκεται στο περιθώριο της παγκόσμιας συνείδησης.
Παρά τη φρίκη του πολέμου, ο σουδανικός λαός συνεχίζει να αντιστέκεται με αξιοθαύμαστη δύναμη. Τοπικά δίκτυα αλληλεγγύης, εθελοντές γιατροί και κοινότητες πολιτών προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανές τις αξίες της ειρήνης και της δημοκρατίας. Η φωνή τους, αν και ασθενής μέσα στον θόρυβο των όπλων, παραμένει υπενθύμιση ότι πίσω από κάθε σύγκρουση υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται να εγκαταλείψουν την ελπίδα.
Ο πόλεμος στο Σουδάν δεν είναι απλώς μια εσωτερική διαμάχη, είναι αντανάκλαση της αποτυχίας του διεθνούς συστήματος να προλάβει και να τερματίσει κρίσεις πριν αυτές εξελιχθούν σε τραγωδίες. Όσο ο κόσμος σιωπά, εκατομμύρια ζωές χάνονται στη σκιά της λήθης.
Η ειρήνη στο Σουδάν δεν είναι μόνο ευθύνη των Σουδανών, είναι ευθύνη όλων μας. Η παγκόσμια κοινότητα πρέπει άμεσα να αναλάβει πρωτοβουλίες για ειρήνευση στην περιοχή και σταμάτημα της γενοκτονίας του λαού του Σουδάν.
«Όπου άνδρες και γυναίκες διώκονται λόγω της φυλής, της θρησκείας ή των πολιτικών τους απόψεων, αυτός ο τόπος πρέπει να γίνει το κέντρο του σύμπαντος» είχε επισημάνει ο βραβευμένος συγγραφέας και επιζών του Ολοκαυτώματος Έλι Βίζελ, κατά τη διάρκεια της απονομής του Νόμπελ Ειρήνης στον ίδιο το 1986!