Το Ισραήλ κατέστρεψε την πυρηνική και στρατιωτική ηγεσία του Ιράν με αεροπορικές επιδρομές που αφήνουν στην αποδυναμωμένη Τεχεράνη λίγες επιλογές για αντίποινα, συμπεριλαμβανομένου ενός ολοκληρωτικού πολέμου για τον οποίο ούτε είναι έτοιμη ούτε είναι πιθανό να κερδίσει, δήλωσαν τέσσερις περιφερειακοί αξιωματούχοι.
Οι νυχτερινές επιδρομές του Ισραήλ – που επαναλήφθηκαν για δεύτερη νύχτα την Παρασκευή – έχουν κλιμακώσει την αντιπαράθεση μεταξύ των άσπονδων εχθρών σε πρωτοφανές επίπεδο μετά από χρόνια πολέμου στο σκοτάδι, ο οποίος ξέσπασε στο φως όταν η Χαμάς, σύμμαχος του Ιράν, επιτέθηκε στο Ισραήλ το 2023.
Περιφερειακές πηγές ασφαλείας δήλωσαν ότι είναι απίθανο η Τεχεράνη να απαντήσει με εξίσου αποτελεσματικά πλήγματα, επειδή οι πυραυλικές της δυνατότητες και το στρατιωτικό της δίκτυο στην περιοχή έχουν υποβαθμιστεί σοβαρά από το Ισραήλ μετά τις επιθέσεις της Χαμάς που πυροδότησαν τον πόλεμο στη Γάζα.
Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA μετέδωσε την Παρασκευή ότι το Ιράν εκτόξευσε εκατοντάδες βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον του Ισραήλ σε αντίποινα. Ωστόσο, ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι οι πύραυλοι ήταν λιγότεροι από 100 και οι περισσότεροι αναχαιτίστηκαν ή δεν κατάφεραν να φτάσουν. Δεν αναφέρθηκαν άμεσα θύματα.
Οι περιφερειακές πηγές ασφαλείας δήλωσαν ότι οι ηγέτες του Ιράν, ταπεινωμένοι και ολοένα και πιο απασχολημένοι με την επιβίωσή τους, δεν έχουν την πολυτέλεια να είναι ανθεκτικοί απέναντι στην ισραηλινή στρατιωτική πίεση, γεγονός που εγείρει την πιθανότητα περαιτέρω κλιμάκωσης – συμπεριλαμβανομένων μυστικών επιθέσεων κατά του Ισραήλ ή ακόμη και της επικίνδυνης επιλογής της ταχείας κατασκευής πυρηνικής βόμβας.
«Δεν μπορούν να επιβιώσουν αν παραδοθούν», δήλωσε ο Μοχάναντ Χέιτζ Άλι (Mohanad Hage Ali) στο Κέντρο Κάρνεγκι Μέσης Ανατολής (Carnegie Middle East Center) στη Βηρυτό. «Πρέπει να χτυπήσουν σκληρά το Ισραήλ, αλλά οι (στρατιωτικές) επιλογές τους είναι περιορισμένες. Νομίζω ότι η επόμενη επιλογή τους είναι η αποχώρηση από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT)».
Η αποχώρηση από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων θα αποτελούσε σοβαρή κλιμάκωση, καθώς θα αποτελούσε ένδειξη ότι το Ιράν επιταχύνει το πρόγραμμα εμπλουτισμού για την παραγωγή ουρανίου κατάλληλου για πυρηνική βόμβα, ανέφεραν ειδικοί.
Η ηγεσία του Ιράν δεν έχει επιβεβαιώσει εάν θα συμμετάσχει στον έκτο γύρο αδιέξοδων συνομιλιών με τις Ηνωμένες Πολιτείες για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ο οποίος έχει προγραμματιστεί για την Κυριακή στο Ομάν.
Η περιφερειακή επιρροή της Τεχεράνης έχει αποδυναμωθεί από τις επιθέσεις του Ισραήλ εναντίον των συμμάχων της – από τη Χαμάς στη Γάζα μέχρι τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τους Χούθι στην Υεμένη και τις πολιτοφυλακές στο Ιράκ – καθώς και από την εκδίωξη του στενού συμμάχου του Ιράν, του Σύρου δικτάτορα Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Οι δυτικές κυρώσεις έχουν επίσης πλήξει τις κρίσιμες εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν και η οικονομία πλήττεται από μια σειρά κρίσεων, όπως η κατάρρευση του νομίσματος και ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός, καθώς και οι ελλείψεις ενέργειας και νερού.
«Δεν μπορούν να κάνουν αντίποινα μέσω κανενός. Οι Ισραηλινοί διαλύουν την ιρανική αυτοκρατορία κομμάτι κομμάτι, σιγά σιγά… και τώρα έχουν αρχίσει να σπέρνουν εσωτερική αμφιβολία για (το αήττητο του) καθεστώτος», δήλωσε ο Σαρκίς Ναούμ (Sarkis Naoum), ειδικός σε θέματα περιοχής. «Αυτό είναι ένα τεράστιο πλήγμα».
Οι ισραηλινές επιδρομές που στόχευαν βασικές εγκαταστάσεις στην Τεχεράνη και σε άλλες πόλεις συνεχίστηκαν μέχρι τη νύχτα της Παρασκευής.
Το ιρανικό υπουργείο Εξωτερικών δεν απάντησε σε αιτήματα για σχολιασμό.
Ο Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ (Ayatollah Ali Khamenei), ήταν προκλητικός την Παρασκευή, λέγοντας ότι το Ισραήλ ξεκίνησε έναν πόλεμο και θα υποστεί «πικρή μοίρα».
Η πυρηνική επιλογή
Ο Αμπντελαζίζ αλ-Σάγκερ (Abdelaziz al-Sager) , διευθυντής του think tank Κέντρο Ερευνών του Κόλπου (Gulf Research Center) δήλωσε ότι το Ιράν έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση με περιορισμένες επιλογές.
Μια πιθανότητα θα ήταν να προσφέρει διαβεβαιώσεις – κατ’ ιδίαν – ότι θα εγκαταλείψει τον εμπλουτισμό ουρανίου και θα διαλύσει τις πυρηνικές της δυνατότητες, καθώς οποιαδήποτε δημόσια δήλωση μιας τέτοιας συνθηκολόγησης πιθανότατα θα προκαλούσε έντονη εγχώρια αντίδραση.
Είπε ότι μια άλλη επιλογή θα μπορούσε να περιλαμβάνει την επιστροφή στον παράνομο πόλεμο, που θυμίζει τους βομβαρδισμούς της δεκαετίας του 1980 με στόχο τις πρεσβείες και τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Μια τρίτη, και πολύ πιο επικίνδυνη επιλογή, θα ήταν η αποχώρηση από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων και η επιτάχυνση του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου.
Μια τέτοια κίνηση, προειδοποίησε ο αλ-Σάγκερ, θα ισοδυναμούσε με κήρυξη πολέμου και σχεδόν σίγουρα θα προκαλούσε μια ισχυρή διεθνή αντίδραση – όχι μόνο από το Ισραήλ, αλλά και από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυτικές δυνάμεις.
Ο Τραμπ έχει απειλήσει με στρατιωτική δράση για να διασφαλίσει ότι το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Επανέλαβε τη θέση του την Πέμπτη, λέγοντας: «Το Ιράν πρέπει να εγκαταλείψει εντελώς τις ελπίδες του να αποκτήσει πυρηνικά όπλα».
Το Ιράν εμπλουτίζει επί του παρόντος ουράνιο σε καθαρότητα από 60%, σχεδόν στο περίπου 90% που θα χρειαζόταν για πυρηνικά όπλα. Διαθέτει αρκετό υλικό σε αυτό το επίπεδο, που εάν υποστεί περαιτέρω επεξεργασία, αρκεί για εννέα πυρηνικές βόμβες, σύμφωνα με ένα κριτήριο αξιολόγησης του ΟΗΕ για την πυρηνική ενέργεια.
Οι επιδρομές του Ισραήλ κατά τη διάρκεια της νύχτας της Παρασκευής στόχευσαν πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, εργοστάσια βαλλιστικών πυραύλων, στρατιωτικούς διοικητές και πυρηνικούς επιστήμονες. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπεντζαμιν Νετανιάχου (Benjamin Netanyahu) δήλωσε ότι ήταν η έναρξη μιας παρατεταμένης επιχείρησης που θα αποτρέψει την Τεχεράνη να κατασκευάσει ατομικά όπλα
Τουλάχιστον 20 ανώτεροι διοικητές σκοτώθηκαν την Πέμπτη, ανέφεραν δύο περιφερειακές πηγές. Μεταξύ αυτών ήταν ο αρχηγός του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων, Υποστράτηγος Μοχάμεντ Μπαγκέρι (Mohammad Bagheri), ο αρχηγός των Φρουρών της Επανάστασης Χοσεΐν Σαλάμι (Hossein Salami) και ο επικεφαλής της Αεροδιαστημικής Δύναμης των Φρουρών της Επανάστασης, Αμίρ Αλί Χατζιζαντέχ (Amir Ali Hajizadeh).
«Είναι μια μεγάλη επίθεση: μεγάλα ονόματα, μεγάλοι ηγέτες, μεγάλη ζημιά στην ιρανική στρατιωτική ηγεσία και τους βαλλιστικούς πυραύλους της. Είναι πρωτοφανές», δήλωσε ο Χέιτζ Άλι του Carnegie.
Η Σίμα Σάιν (Sima Shine), πρώην επικεφαλής αναλύτρια της Μοσάντ και νυν ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας (Institute for National Security Studies – INSS) του Ισραήλ, δήλωσε ότι το Ισραήλ πιθανότατα δεν θα είναι σε θέση να καταργήσει πλήρως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ.
«Επομένως, εάν οι ΗΠΑ δεν συμμετάσχουν στον πόλεμο, υποθέτω ότι ορισμένα μέρη του πυρηνικού προγράμματος (του Ιράν) θα παραμείνουν», δήλωσε στους δημοσιογράφους την Παρασκευή.
Κλονισμένη η ηγεσία του Ιράν
Τα πλήγματα της Παρασκευής όχι μόνο προκάλεσαν στρατηγική ζημιά, αλλά έχουν επίσης κλονίσει δραματικά την ηγεσία του Ιράν, σύμφωνα με ανώτερο περιφερειακό αξιωματούχο που βρίσκεται κοντά στο ιρανικό κατεστημένο.
Η ανυπακοή έχει μετατραπεί σε ανησυχία και αβεβαιότητα εντός της άρχουσας ελίτ και, πίσω από κλειστές πόρτες, το άγχος αυξάνεται, όχι μόνο για τις εξωτερικές απειλές αλλά και για τη διαβρωτική τους επιρροή στην εξουσία στο εσωτερικό, δήλωσε ο αξιωματούχος.
«Ο πανικός έχει κυριεύσει την ηγεσία», δήλωσε ο ανώτερος περιφερειακός αξιωματούχος. «Πέρα από την απειλή περαιτέρω επιθέσεων, ένας βαθύτερος φόβος διαφαίνεται έντονα: η εσωτερική αναταραχή».
Ένας μετριοπαθής πρώην Ιρανός αξιωματούχος δήλωσε ότι η δολοφονία το 2020 του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί, διοικητή του υπερπόντιου βραχίονα των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν, κατόπιν εντολής του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ξεκίνησε τη σήψη.
Έκτοτε, η Ισλαμική Δημοκρατία αγωνίζεται να επαναφέρει την επιρροή της σε όλη την περιοχή και δεν έχει ανακάμψει ποτέ πλήρως. «Αυτή η επίθεση μπορεί να είναι η αρχή του τέλους», είπε.
Αν ξεσπάσουν διαμαρτυρίες και η ηγεσία απαντήσει με καταστολή, αυτό μόνο θα γυρίσει μπούμερανγκ, είπε ο πρώην αξιωματούχος, σημειώνοντας ότι η οργή του κοινού σιγοβράζει εδώ και χρόνια, τροφοδοτούμενη από κυρώσεις, πληθωρισμό και μια αμείλικτη καταστολή της διαφωνίας.
Στην βιντεοσκοπημένη ομιλία του λίγο μετά την έναρξη των επιθέσεων, ο Νετανιάχου άφησε να εννοηθεί ότι θα ήθελε να δει αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν και έστειλε ένα μήνυμα στους Ιρανούς.
«Ο αγώνας μας δεν είναι εναντίον σας, ο αγώνας μας είναι ενάντια στην βάναυση δικτατορία που σας καταπιέζει εδώ και 46 χρόνια. Πιστεύω ότι η ημέρα της απελευθέρωσής σας είναι κοντά», είπε.
Η ελπίδα για αλλαγή καθεστώτος θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί το Ισραήλ κυνήγησε τόσες πολλές ανώτερες στρατιωτικές προσωπικότητες, βυθίζοντας το ιρανικό κατεστημένο ασφαλείας σε μια κατάσταση σύγχυσης και χάους.
«Αυτοί οι άνθρωποι ήταν πολύ σημαντικοί, με πολλές γνώσεις, με πολλά χρόνια εμπειρίας στις εργασίες τους και αποτελούσαν ένα πολύ σημαντικό συστατικό της σταθερότητας του καθεστώτος, και συγκεκριμένα της ασφάλειας του καθεστώτος», δήλωσε ο Σάιν.
Τα ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι τουλάχιστον δύο πυρηνικοί επιστήμονες, ο Φερεϊντούν Αμπάσι (Fereydoun Abbasi) και ο Μοχάμεντ Μεχντί Τεχεράντσι (Mohammad Mehdi Tehranchi), σκοτώθηκαν σε ισραηλινές επιδρομές στην Τεχεράνη.
Η αυτοκρατορία σε παρακμή
Ο ισχυρότερος πληρεξούσιος του Ιράν στην περιοχή, η λιβανέζικη ένοπλη ομάδα Χεζμπολάχ, βρίσκεται επίσης σε αδύναμη θέση για να αντιδράσει.
Τις ημέρες που προηγήθηκαν των επιθέσεων στο Ιράν, πηγές ασφαλείας κοντά στη Χεζμπολάχ δήλωσαν στο Reuters ότι η οργάνωση δεν θα συμμετάσχει σε αντίποινα υπέρ του Ιράν, φοβούμενη ότι μια τέτοια την απάντηση θα μπορούσε να εξαπολύσει το Ισραήλ με μια νέα ισραηλινή επίθεση στον Λίβανο.
Ο πόλεμος του Ισραήλ πέρυσι εναντίον της Χεζμπολάχ άφησε την οργάνωση σοβαρά αποδυναμωμένη, με την ηγεσία της να έχει αποδεκατιστεί, χιλιάδες μαχητές της να έχουν σκοτωθεί και τμήματα των οχυρών της στο νότιο Λίβανο και στα προάστια της Βηρυτού να έχουν καταστραφεί.
Ένας άμεσος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν θα μπορούσε να επεκταθεί γρήγορα σε κράτη του Κόλπου των οποίων ο εναέριος χώρος βρίσκεται μεταξύ των δύο εχθρών και τα οποία φιλοξενούν αρκετές αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις.
Οι μοναρχίες του Κόλπου, σύμμαχοι με την Ουάσινγκτον, εξέδωσαν εσωτερικές οδηγίες για την αποφυγή τυχόν προκλητικών δηλώσεων μετά τις επιθέσεις που θα μπορούσαν να εξοργίσουν το Ιράν, δήλωσε στο Reuters μια επίσημη πηγή του Κόλπου.
Οι αναλυτές ανέφεραν ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να αξιοποιήσει τις επιπτώσεις των ισραηλινών επιθέσεων για να φέρει το Ιράν πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για τα πυρηνικά – αλλά αυτή τη φορά πιο απομονωμένο και πιο πιθανό να προσφέρει βαθύτερες παραχωρήσεις.
«Ένα πράγμα είναι σαφές: η ιρανική αυτοκρατορία βρίσκεται σε παρακμή», δήλωσε ο εμπειρογνώμονας Σαρκίς Ναούμ. «Μπορούν ακόμα να θέσουν τους όρους τους παρά την παρακμή τους; Όχι μέσω στρατιωτικών όρων. Υπάρχει μόνο ένας τρόπος για να το κάνουν αυτό: μέσω διαπραγματεύσεων».
- Διαβάστε από το πρωτότυπο την ανάλυση των δημοσιογράφων Samia Nakhoulκαι Parisa Hafezi του πρακτορείου Reutters με τίτλο «Israeli strikes back Iran’s leadership into a corner», πατώντας ΕΔΩ
