Ανάλυση BBC: Γιατί ο Ερντογάν συνέλαβε τώρα τον Ιμάμογλου – Οι πρόωρες εκλογές και οι αλλαγές στο Σύνταγμα

Διαμαρτυρίες ξέσπασαν στην Τουρκία μετά τη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης από τις αρχές, λίγες μέρες λάβει το χρίσμα ως υποψήφιου προέδρου της Τουρκίας.
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, του κοσμικού Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), θεωρείται ένας από τους ισχυρότερους πολιτικούς αντιπάλους του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι εισαγγελείς τον κατηγόρησαν για διαφθορά και βοήθεια σε τρομοκρατική ομάδα, χαρακτηρίζοντάς τον «ύποπτο για ηγεσία εγκληματικής οργάνωσης».
Η αστυνομία συνέλαβε 100 άτομα -μεταξύ των οποίων άλλους πολιτικούς, δημοσιογράφους και επιχειρηματίες– στο πλαίσιο της έρευνας, ενώ το γραφείο του κυβερνήτη της Κωνσταντινούπολης επέβαλε τετραήμερους περιορισμούς στην πόλη.
Ο Ιμάμογλου δήλωσε στο διαδίκτυο ότι «η βούληση του λαού δεν μπορεί να φιμωθεί».
Οι διαδηλωτές έχουν βγει στους δρόμους και στις πανεπιστημιουπόλεις και σε σταθμούς του υπόγειου σιδηρόδρομου, με πλήθη να φωνάζουν αντικυβερνητικά συνθήματα. Είναι μια επίδειξη δημόσιας οργής που δεν έχει δει εδώ και χρόνια.
Υπήρξαν αναφορές για συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας στη μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας. Πλάνα από το πρακτορείο ειδήσεων Reuters δείχνει την αστυνομία να χρησιμοποιεί σπρέι πιπεριού για να διαλύσει πλήθη έξω από το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.
Χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν εν ψυχρώ μπροστά από το δημαρχείο φωνάζοντας: «Ερντογάν, δικτάτορα!». και “Ιμάμογλου, δεν είσαι μόνος!”
Σύμφωνα με το BBC η κυβέρνηση απαγόρευσε τις δημόσιες συγκεντρώσεις στην Κωνσταντινούπολη στο πλαίσιο των τετραήμερων περιορισμών. Όμως αναμένονται περισσότερες διαδηλώσεις σε εθνικό επίπεδο, καθώς οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, συμπεριλαμβανομένης της συζύγου του Ιμάμογλου, καλούν τον κόσμο να «υψώσει τη φωνή του».
Πολλοί δρόμοι στην Κωνσταντινούπολη έχουν επίσης κλείσει, ενώ ορισμένες γραμμές του μετρό έχουν επίσης ακυρώσει τα δρομολόγιά τους.
Σε ένα βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που είπε ότι τράβηξε ο Ιμάμογλου, ενώ η αστυνομία βρισκόταν έξω από το σπίτι του, ορκίστηκε να «σταθεί αποφασιστικά» υπέρ του λαού της Τουρκίας «και όλων όσοι υπερασπίζονται τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη παγκοσμίως».
Και σε ένα χειρόγραφο σημείωμα που ανήρτησε στον λογαριασμό του στο Χ μετά τη σύλληψή του, είπε ότι ο λαός της Τουρκίας θα απαντήσει στα «ψέματα, τις συνωμοσίες και τις παγίδες» εναντίον του.
Η βρετανική υπηρεσία παρακολούθησης του διαδικτύου Netblocks δήλωσε την Τετάρτη ότι η Τουρκία έχει περιορίσει σημαντικά την πρόσβαση σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης όπως το X, το YouTube, το Instagram και το TikTok.
(Βίντεο από τη σύλληψη του Ιμάμογλου)

Πραξικόπημα κατά του επόμενου προέδρου μας
Η σύλληψη εντάσσεται στο πλαίσιο μιας μεγάλης καταστολής σε εθνικό επίπεδο τους τελευταίους μήνες, με στόχο πολιτικούς της αντιπολίτευσης, δήμους, δημοσιογράφους και προσωπικότητες της βιομηχανίας του θεάματος.
Μετά τη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, εκφράστηκαν ανησυχίες για τη στροφή της Τουρκίας προς την απολυταρχία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ορισμένοι κάλεσαν την αντιπολίτευση να μποϊκοτάρει τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές, υποστηρίζοντας ότι μια δίκαιη και δημοκρατική ψηφοφορία δεν είναι πλέον δυνατή.
Το κόμμα του Ιμάμογλου, το CHP, καταδίκασε ακόμη και τις συλλήψεις ως «πραξικόπημα κατά του επόμενου προέδρου μας», μια άποψη που επαναλήφθηκε ευρέως από φωνές υπέρ της αντιπολίτευσης.
Αλλά ο υπουργός Δικαιοσύνης της Τουρκίας επέκρινε όσους συνέδεσαν τον Ερντογάν με τις συλλήψεις.
Ο Yilmaz Tunc δήλωσε ότι είναι «εξαιρετικά επικίνδυνο και λάθος» να υπονοείται ότι πρόκειται για πολιτική κίνηση, επιμένοντας ότι κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου στην Τουρκία.
Ο Ερντογάν και το κόμμα του έχουν επίσης αρνηθεί τους ισχυρισμούς, επιμένοντας ότι η δικαιοσύνη της Τουρκίας είναι ανεξάρτητη. Ο ίδιος βρίσκεται στην εξουσία εδώ και 22 χρόνια.
Πέρυσι, ο Ιμάμογλου κέρδισε μια δεύτερη θητεία ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, όταν το κόμμα του CHP σάρωσε στις τοπικές εκλογές εκεί και στην Άγκυρα.
Ήταν η πρώτη φορά από τότε που ο Ερντογάν ήρθε στην εξουσία που το κόμμα του ηττήθηκε σε όλη τη χώρα στην κάλπη.
Οι εκλογές ήταν επίσης ένα προσωπικό πλήγμα για τον πρόεδρο, ο ξεκίνησε από δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης για την άνοδο του στην εξουσία.
Δεκάδες αστυνομικοί συμμετείχαν στην επιδρομή που πραγματοποιήθηκε νωρίς το πρωί στο σπίτι του Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη.
Η επιλογή υποψηφίου προέδρου του CHP, στην οποία ο Ιμάμογλου ήταν το μοναδικό πρόσωπο που θα κατέβαινε επρόκειτο να πραγματοποιηθεί την Κυριακή.
Η σύλληψη του Ιμάμογλου ήρθε μία ημέρα μετά την ακύρωση του πτυχίου του από το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης λόγω υποτιθέμενων παρατυπιών – μια απόφαση που, αν επικυρωθεί, θα τον εμποδίσει να συμμετάσχει στις προεδρικές εκλογές.
Σύμφωνα με το τουρκικό Σύνταγμα, οι πρόεδροι πρέπει να έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση για να ασκήσουν τα καθήκοντά τους.
Ο Ιμάμογλου χαρακτήρισε την κίνηση αυτή «νομικά αβάσιμη», προσθέτοντας ότι τα πανεπιστήμια «πρέπει να παραμείνουν ανεξάρτητα, απαλλαγμένα από πολιτικές παρεμβάσεις και αφιερωμένα στη γνώση».
Οι προεδρικές εκλογές είναι επί του παρόντος προγραμματισμένες για το 2028. Ο Ερντογάν δεν μπορεί να θέσει εκ νέου υποψηφιότητα, καθώς διανύει τη δεύτερη θητεία του και προηγουμένως διετέλεσε πρωθυπουργός.
Ο μόνος τρόπος με τον οποίο ο Ερντογάν θα μπορούσε να διεκδικήσει νέες εκλογές θα ήταν να αλλάξει το σύνταγμα ή να προκηρύξει πρόωρες εκλογές πριν από τη λήξη της θητείας του.
Εκτός του ότι κατηγορείται για εκβιασμό και απάτη, ο Ιμάμογλου φέρεται επίσης να έχει βοηθήσει το PKK.
Το PKK – ή Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν – διεξάγει εξέγερση από το 1984 και έχει απαγορευτεί ως τρομοκρατική ομάδα στην Τουρκία, την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ.
Νωρίτερα αυτό το μήνα η ομάδα ανακοίνωσε την απόφασή της να καταθέσει τα όπλα, μετά από έκκληση του φυλακισμένου ηγέτη της, ο οποίος είχε εμπλακεί σε συνομιλίες με Τούρκους αξιωματούχους.
Η διεθνής αντίδραση στη σύλληψη ήταν αρνητική, με αξιωματούχους της ΕΕ, της Γαλλίας και της Γερμανίας να καταδικάζουν τις συλλήψεις.
Σε ανακοίνωση του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφέρεται ότι η κράτηση του Ιμάμογλου «φέρει όλα τα χαρακτηριστικά της πίεσης που ασκείται σε ένα πολιτικό πρόσωπο που θεωρείται ένας από τους κύριους υποψηφίους στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές».
Εν τω μεταξύ, η τουρκική λίρα κατέρρευσε για λίγο σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, καθώς οι αγορές αντέδρασαν άσχημα στην πολιτική αβεβαιότητα.
Ενώ πολλοί σοκαρίστηκαν όταν ξύπνησαν από την είδηση της σύλληψης του Ιμάμογλου, η νομική πίεση προς τον δημοφιλή ηγέτη της αντιπολίτευσης δεν είναι καθόλου καινούργια.
Έχει βρεθεί αντιμέτωπος με πολλαπλές έρευνες και του επιβλήθηκε πολιτική απαγόρευση τον Δεκέμβριο του 2022 με την κατηγορία ότι προσέβαλε την εκλογική επιτροπή της Τουρκίας το 2019 – μια απόφαση κατά της οποίας άσκησε έφεση, με την τελική απόφαση να εκκρεμεί ακόμη.
Επιπλέον, έχει αποτελέσει αντικείμενο υποθέσεων που σχετίζονται με υποτιθέμενες παρατυπίες σε διαγωνισμούς κατά τη διάρκεια της θητείας του ως δήμαρχος της περιοχής Beylikduzu της Κωνσταντινούπολης.
Πιο πρόσφατα, στις 20 Ιανουαρίου, κατατέθηκε νέα υπόθεση εναντίον του για την κριτική που άσκησε σε εισαγγελέα.

• Διαβάστε από το πρωτότυπο το άρθρο των δημοσιογράφων Selin Girit, Toby Luckhurst και Hafsa Khalil του BBC, με τίτλο «Protests erupt in Turkey after Erdogan rival arrested», πατώντας ΕΔΩ