Η «διάσωση» της «γειτονιάς των Θεών» γίνεται άρθρο στον, όσο οι κάτοικοι της «Η Αθήνα αντιστέκεται καθώς οι επενδυτές ορμούν στη ‘γειτονιά των θεών’ της πόλης» είναι ο τίτλος εκτενούς άρθρου του Guardian, αφιερωμένο στην Πλάκα, η οποία τα τελευταία χρόνια απειλείται από την ανεξέλεγκτη εμπορευματοποίηση.
Από τη μία οι επενδυτές και οι εταιρείες ακινήτων που εκμεταλλεύονται τη ραγδαία αύξηση του τουρισμού και από την άλλη οι κάτοικοι που αντιστέκονται και βλέπουν την καθημερινότητά τους να γίνεται μέρα με τη μέρα αβίωτη, η ιστορική συνοικία της Πλάκας, που χρονολογείται από τη νεολιθική εποχή, βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης.
Σε ένα νεοκλασικό κτίριο, πάνω στον αρχαιότερο δρόμο, μιας από τις παλαιότερες συνοικίες του δυτικού κόσμου, συγκεντρώθηκαν την περασμένη εβδομάδα κάτοικοι της Πλάκας. Στην ατζέντα τους βρέθηκαν η ηχορύπανση, το κυκλοφοριακό χάος και οι σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η περιοχή. Ωστόσο, μία είδηση έφερε ανακούφιση: ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, αποφάσισε να συγκροτήσει ειδική επιτροπή για τη διάσωση της Πλάκας.
«Ήταν η είδηση που όλοι περιμέναμε», δηλώνει η Λυδία Καρρά, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), όπου συχνά γίνονται οι συνελεύσεις των κατοίκων. «Επιτέλους, λαμβάνονται μέτρα», είπε.
Μια μάχη έχει ξεκινήσει στους πρόποδες της Ακρόπολης, καθώς η Ελλάδα προετοιμάζεται για μια ακόμη τουριστική περίοδο.
Περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες αφότου η «γειτονιά των θεών» επέζησε από την κατακλυσμό από νυχτερινά κέντρα και μπαρ με ταράτσες, η ανακάλυψή της από προγραμματιστές, φιλάργυρους επενδυτές και παγκόσμιες εταιρίες ακινήτων, αποτελεί και πάλι υπαρξιακή απειλή. Στο πίσω μέρος της τουριστικής έκρηξης, ολόκληρα κτίρια είχαν πέσει θύματα της βιομηχανίας βραχυχρόνιων ενοικίων και της Airbnb, αλλοιώνοντας την ταυτότητα της περιοχής, ενώ τα λίγα παραδοσιακά καταστήματα που έχουν απομείνει βρίσκονται, όπως και οι κάτοικοι, στα πρόθυρα της εξαφάνισης.
«Η Πλάκα είναι μοναδική και οφείλει να προστατευθεί», υπογραμμίζει η Λυδία Καρρά. «Σώθηκε στο παρελθόν χάρη σε ειδικούς πολεοδομικούς νόμους που θεσπίστηκαν με προεδρικά διατάγματα. Σήμερα, όμως, οι κάτοικοι φεύγουν όχι μόνο γιατί οι νόμοι παραβιάζονται, αλλά επειδή η κατάσταση έχει γίνει αφόρητη – ο θόρυβος, το χάος, ο υπερτουρισμός καταστρέφουν την καθημερινότητά τους».
Όπως τονίζει, οι επισκέπτες δεν αναζητούν «σκηνικά νεκρών πόλεων» αλλά ζωντανές γειτονιές, με αυθεντικό χαρακτήρα. «Η Πλάκα είναι μια μικρή συνοικία, σχεδιασμένη για κατοίκους, όχι για αυτό που βλέπουμε σήμερα».
Οι προβλέψεις για τον τουρισμό είναι εντυπωσιακές, επιβεβαιώνοντας ότι η Αθήνα δεν είναι πια απλώς ένας σταθμός για όσους ταξιδεύουν προς τα νησιά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Guardian, το 2025 η ελληνική πρωτεύουσα αναμένεται να δεχθεί 10 εκατομμύρια επισκέπτες – δύο εκατομμύρια περισσότερους από το 2024.
Οι city break διακοπές έχουν εκτοξεύσει τη δημοτικότητα της πόλης, αλλά το τίμημα είναι βαρύ. Αν έστω και ένα μικρό ποσοστό από αυτούς κατευθυνθεί προς την Πλάκα, η κατάσταση θα γίνει ασφυκτική.
«Από τα 35 εκατομμύρια τουρίστες που πρόκειται να δεχθεί η Ελλάδα, τα 10 εκατομμύρια, σχεδόν ίσα με το σύνολο του πληθυσμού της Ελλάδας, θα επισκεφθούν την Αθήνα», λέει ο Χάρης Δούκας. «Για πρώτη φορά θα είμαστε ο κορυφαίος προορισμός της Ελλάδας, αλλά είναι μη βιώσιμο. Η Πλάκα ειδικότερα είναι υπερκορεσμένη. Δεν μπορεί να συνεχιστεί έτσι.»
Μια πρόσφατη μελέτη «φέρουσας ικανότητας» που ανέθεσε ο δήμος και εκπονήθηκε από το πανεπιστήμιο Πειραιά, προέτρεψε τις αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα εάν η Αθήνα ήθελε να αποφύγει να γίνει θύμα της δικής της επιτυχίας.
«Δεν υπάρχει μέρα για χάσιμο. Πρέπει να δράσουμε αν δεν θέλουμε να γίνουμε η επόμενη Βαρκελώνη, γι’ αυτό η ειδική ομάδα, με την υποστήριξη της δημοτικής αστυνομίας, θα έχει κάθε υπηρεσία στη διάθεσή της», εξήγησε ο Δήμαρχος της Αθήνας, καθηγητής ενεργειακής πολιτικής πριν τον προτείνει το κεντροαριστερό κόμμα ΠΑΣΟΚ υποψήφιο για την θέση του Δημάρχου Αθηναίων και την λοποία τελικά κέρδισε.
Οι πολίτες, είπε, θα μπορούσαν να καλέσουν τη δημοτική αστυνομία ανώνυμα εάν εντόπιζαν παραβάσεις. «Βάσει καταγγελιών θα χτυπήσουμε τις πόρτες. Έχει ήδη συμβεί αρκετές φορές με βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις».
Ελάχιστες γειτονιές στην Ευρώπη έχουν κατοικηθεί τόσο αδιάκοπα όσο η Πλάκα. Φωλιασμένη στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές της Ακρόπολης, τα αρχοντικά και τα διώροφα κτίρια της, τυλιγμένα γύρω από την Αγορά και άλλους αρχαιολογικούς χώρους, είναι μια περιοχή που κατοικείται από τη νεολιθική εποχή. Για τους Έλληνες η συνοικία δεν είναι απλώς ένα παράθυρο στον κλασικό κόσμο, αλλά ένας άρρηκτος δεσμός με την αρχαιότητα.
Μελέτη που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Πειραιά για λογαριασμό του Δήμου Αθηναίων κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, καλώντας τις αρχές να δράσουν άμεσα αν η πόλη θέλει να αποφύγει τις παγίδες της υπερτουριστικοποίησης.
«Όταν οι κάτοικοι φεύγουν, οι γειτονιές πεθαίνουν», επισημαίνει ο Γιώργος Ζαφειρίου, αρχιτέκτονας και επικεφαλής του συλλόγου κατοίκων της Πλάκας. «Το έχουμε δει ξανά και ξανά».
Η κατάσταση, σύμφωνα με τον ίδιο, έχει φτάσει σε οριακό σημείο και οι φόβοι για τον υπερτουρισμό είναι τόσο έντονοι, που οι κάτοικοι της Πλάκας συμμετέχουν πλέον σε ευρωπαϊκά δίκτυα ιστορικών πόλεων, ανταλλάσσοντας εμπειρίες για τη διαχείριση του φαινομένου.
«Αυτό που βλέπουμε είναι μια μάχη για τη διάσωση της ψυχής της Πλάκας», σημειώνει ο Ζαφειρίου. «Αλλά υπάρχουν και λόγοι αισιοδοξίας».
Μία από τις βασικές ελπίδες των κατοίκων είναι η επικείμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οποίο θα εξετάσει τη νομιμότητα της μετατροπής 16 κτιρίων σε Airbnb. καθώς η Πλάκα έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενη ζώνη κατοικίας. Η προσφυγή κατατέθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) και θα κρίνει αν οι πολεοδομικοί κανονισμοί που ισχύουν για την περιοχή έχουν παραβιαστεί. Αν το ανώτατο δικαστήριο αποφανθεί υπέρ των κατοίκων, θα δημιουργηθεί νομικό προηγούμενο.
«Τα δύο προεδρικά διατάγματα που ορίζουν το πολεοδομικό καθεστώς της Πλάκας είναι ξεκάθαρα: Επιτρέπουν τη λειτουργία ξενοδοχείων, αλλά μόνο σε συγκεκριμένα σημεία», εξηγεί ο καθηγητής Νομικής και νομικός εκπρόσωπος της ΕΛΛΕΤ, Δημήτρης Μελίσσας. «Αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι ολόκληρα κτίρια να λειτουργούν ως παράνομα ξενοδοχεία, με πρωινό, γεύματα και rooftop bars – εμπορικές δραστηριότητες που απαγορεύονται αυστηρά. Θεωρούμε ότι πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση του Συντάγματος».
Η εκτόξευση των ενοικίων έχει προκαλέσει μία ανερχόμενη στεγαστική κρίση στο κέντρο της Αθήνας, αναγκάζοντας την κεντροδεξιά κυβέρνηση να παρέμβει. Τον Ιανουάριο, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας απαγόρευσε τις νέες εγγραφές βραχυχρόνιων μισθώσεων σε πλατφόρμες όπως το Airbnb στο ιστορικό κέντρο της πόλης.
Η νομοθεσία αυτή αναπτέρωσε τις ελπίδες ότι τα hedge funds και οι developers που εισήλθαν μαζικά στην αγορά ακινήτων την τελευταία δεκαετία – αγοράζοντας ακίνητα σε εξευτελιστικές τιμές κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης – θα αρχίσουν σταδιακά να αποχωρούν.
«Οι ξένοι επενδυτές βλέπουν την Αθήνα σαν κάποιο είδος Ελ Ντοράντο. Αυτοί κερδίζουν, όχι οι Έλληνες», λέει χαρακτηριστικά ο Χάρης Δούκας, προειδοποιώντας ότι όσοι αγνοούν τα προεδρικά διατάγματα που προστατεύουν την Πλάκα μπορεί να βρεθούν με περιουσιακά στοιχεία χωρίς καμία αξία. «Πρώτα προσπάθησαν να παρακάμψουν την απαγόρευση για ξενοδοχεία μέσω Airbnb, και τώρα προσπαθούν να παρακάμψουν την απαγόρευση του Airbnb βαφτίζοντας τα ακίνητα ‘υπηρεσιακά διαμερίσματα’. Είναι ένα νομικό παραθυράκι που πρέπει να κλείσει άμεσα».
Το μήνυμα του δημάρχου είναι απλό. Οι επενδυτές θα πρέπει να το «ξεχάσουν» αν θέλουν να επενδύσουν σε βραχυπρόθεσμες ενοικιάσεις στη «γειτονιά των θεών». «Πήγαινε αλλού! Η Πλάκα είναι η σύνδεσή μας με την αρχαιότητα. Είναι αναπόσπαστο στοιχείο της δύναμης της Αθήνας. Δεν πρόκειται να το επιτρέψουμε να γίνει κάποιο τουριστικό λούνα παρκ, ένα ατελείωτο εμπορικό κέντρο, απογυμνωμένο από κατοίκους και κατεστραμμένο».
Οι Εκδόσεις Κέρκυρα-economia Publishing οργάνωσαν την Πέμπτη, 13 Μαρτίου 2025, στην αίθουσα “Ερμής” του ΕΒΕΑ,…
Οργασμός γυρισμάτων από Τρίτη 11/3 για την κινηματογραφική υπερπαραγωγή “Οδύσσεια” σε σκηνοθεσία του Κρίστοφερ Νόλαν.…
Τη νέα σύνθεση της κυβέρνησης ανακοινώνει ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος…
Μετα από λίγο διάστημα από τότε που κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα κλειστού…
«Προσωπικά δεν θεωρώ ότι υπάρχει πεδίο συζήτησης με την κα Κωνσταντοπούλου. Εμείς θέλουμε να έχουμε…
Στο κατάμεστο αμφιθέατρο του ΕΠΑΛ Αγίας Παρασκευής πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία η εκδήλωση κοινωνικής ευαισθητοποίησης…
