Γιώργος Ντούρος*: Νεανική παραβατικότητα – Το αδιέξοδο μιας γενιάς και η ευθύνη μιας κοινωνίας!

Η νεανική παραβατικότητα δεν αποτελεί απλώς μια απόκλιση από τα κοινωνικά αποδεκτά πρότυπα. Είναι ένα φαινόμενο που εκφράζει με τον πιο ηχηρό τρόπο τα αδιέξοδα και τις ανεπάρκειες ενός κοινωνικού συστήματος να διαμορφώσει ένα σταθερό, δίκαιο και συμπεριληπτικό περιβάλλον για τη νέα γενιά. Πίσω από κάθε περιστατικό παραβατικότητας κρύβονται αιτίες που ξεπερνούν την ατομική συμπεριφορά, αγγίζοντας βαθιά δομικές αδυναμίες.

Το φαινόμενο αυτό αποτελεί σύμπτωμα κοινωνικής ανισορροπίας. Όταν ένας νέος στρέφεται στην παραβατική συμπεριφορά, δεν ενεργεί στο κενό. Πίσω από την επιλογή αυτή συχνά βρίσκεται η αποτυχία να του προσφερθούν οι ευκαιρίες και οι δομές που θα του επέτρεπαν να ενταχθεί παραγωγικά στην κοινωνία. Η έλλειψη πρόσβασης σε ποιοτική εκπαίδευση, η ανεργία που πλήττει κατεξοχήν τους νέους, η αποξένωση από την κοινότητα και τα ελλιπή πρότυπα αποτελούν τα θεμέλια πάνω στα οποία χτίζεται η παραβατικότητα. Συχνά, τα περιστατικά νεανικής παραβατικότητας είναι πιο έντονα σε περιοχές όπου κυριαρχεί η κοινωνική ανισότητα. Οι νέοι που ζουν σε περιβάλλοντα φτώχειας και αποκλεισμού εκτίθενται συχνά σε καταστάσεις που υπονομεύουν την ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη. Η απουσία σταθερών σημείων αναφοράς και η αίσθηση ότι η κοινωνία τους έχει εγκαταλείψει είναι παράγοντες που ενισχύουν τις αποκλίνουσες συμπεριφορές.

Η νεανική παραβατικότητα είναι ένα φαινόμενο που δεν αντιμετωπίζεται με αποσπασματικά μέτρα ή βραχυπρόθεσμες λύσεις. Αντίθετα, απαιτεί τη διαμόρφωση μιας ολιστικής στρατηγικής που θα ενισχύσει τους δεσμούς της κοινωνίας με τους νέους και θα τους δώσει τα εφόδια να διαμορφώσουν τη δική τους πορεία. Συγκεκριμένα, ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δεν περιορίζεται στη μετάδοση γνώσεων, αλλά προωθεί τη δημιουργικότητα και την κριτική σκέψη, μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα απέναντι στην παραβατικότητα. Η εκπαίδευση οφείλει να αποτελεί όχι μόνο εργαλείο γνώσης, αλλά και μοχλό κοινωνικής κινητικότητας. Επίσης, σημαντικό είναι να παρθούν τοπικές πρωτοβουλίες. Οι τοπικές κοινότητες έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν στους νέους ευκαιρίες συμμετοχής και δημιουργίας. Τα κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, ο αθλητισμός, οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες και οι εθελοντικές δράσεις μπορούν να γίνουν οι γέφυρες που θα τους επανασυνδέσουν με την κοινωνία. Τέλος, ο ρόλος της οικογένειας στην αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού καθίσταται κρίσιμος. Η οικογένεια παραμένει το βασικό σημείο αναφοράς για κάθε νέο. Η στήριξη των οικογενειών, ειδικά εκείνων που βρίσκονται σε δυσμενείς συνθήκες, είναι ζωτικής σημασίας.

Η νεανική παραβατικότητα δεν είναι πρόβλημα της νεολαίας, αλλά πρόβλημα της κοινωνίας στο σύνολό της. Όταν μια γενιά νιώθει ότι δεν έχει ρόλο, φωνή ή προοπτική, οι αποκλίνουσες συμπεριφορές αποτελούν την αναμενόμενη συνέπεια. Η ευθύνη μας είναι να σταθούμε δίπλα στους νέους, να αφουγκραστούμε τις ανάγκες και τους προβληματισμούς τους και να επενδύσουμε στο μέλλον τους. Το ερώτημα δεν είναι αν θα αντιδράσουμε, αλλά πώς. Θα συνεχίσουμε να παρακολουθούμε παθητικά τις συνέπειες της αδράνειας ή θα οικοδομήσουμε μια κοινωνία που να προσφέρει στους νέους τα εφόδια και την ελπίδα που τους αξίζουν; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα καθορίσει όχι μόνο τη δική τους πορεία, αλλά και το μέλλον όλων μας.

* O Γιώργος Ντούρος είναι υποψήφιος Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πειραιώς είναι οικονομολόγος – διεθνολόγος και εργάζεται ως τραπεζικό στέλεχος και σύμβουλος επενδύσεων. Είναι κάτοχος δύο μεταπτυχιακών διπλωμάτων από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και απόφοιτος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς και τώρα είναι Περιφερειακός Σύμβουλος με τον Γιάννη Σγουρό στον Βόρειο Τομέα Αθηνών.