BBC – Συρία: Ποιος ελέγχει τη χώρα τώρα έφυγε ο Άσαντ;

Σε μόλις δύο εβδομάδες, Σύριοι αντάρτες ξεκινώντας από τον θύλακα τους το Ιντλίμπ, στα βορειοδυτικά για να καταλάβουν μια σειρά από μεγάλες πόλεις, πριν φτάσουν στην πρωτεύουσα Δαμασκό και ανατρέψουν τον Πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, 13 χρόνια μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου στη χώρα.
Με μικρά οχήματα και μοτοσικλέτες, μαχητές υπό την ηγεσία της ανταρτικής ομάδας Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σλαμ (Hayat Tahrir al-Sham – HTS) κινήθηκαν γρήγορα κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου βορρά-νότου που αποτελεί την κύρια ράχη της χώρας για να καταλάβουν τη Δαμασκό χωρίς αντίσταση.
Όμως, ενώ πολλοί στη χώρα γιορτάζουν την πτώση μιας οικογενειακής δυναστείας που κυβέρνησε τη Συρία με σιδερένια γροθιά, το μέλλον είναι αβέβαιο και η κατάσταση επί τόπου παραμένει ρευστή, με μια σειρά από διαφορετικές ομάδες ανταρτών να ελέγχουν διάφορα μέρη της χώρας.

Ποιος ελέγχει ποιο έδαφος στη Συρία;
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ προκλήθηκε από την ξαφνική και απροσδόκητη προέλαση των ανταρτών του HTS, αλλά, αν και η ομάδα ελέγχει τις κύριες πόλεις της Συρίας, δεν κυβερνά ολόκληρη τη χώρα.
Η Συρία ελέγχεται εδώ και χρόνια από ένα συνονθύλευμα ανταρτικών ομάδων συμπεριλαμβανομένων των HTS της Ιντλίμπ και ομάδων υπό την ηγεσία των Κούρδων στα βορειοανατολικά της χώρας, μερικές από τις οποίες έχουν καταλάβει επίσης έδαφος τις τελευταίες ημέρες και εβδομάδες.
Καμία από τις ανταρτικές ομάδες δεν θα θρηνήσει για την πτώση του καθεστώτος Άσαντ, αλλά η εξεύρεση συναίνεσης για το πώς να διευθύνει τη χώρα μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη γιατί στο βόρειο τμήμα της χώρας υπήρξαν συγκρούσεις μεταξύ ανταγωνιστικών φατριών.

Πώς έφτασαν οι αντάρτες στη Δαμασκό;
Μετά από χρόνια εγκλωβισμού πίσω από τις παγωμένες γραμμές του μετώπου, οι αντάρτες έκαναν μια αστραπιαία προέλαση, με αποκορύφωμα την ανατροπή του προέδρου και την κατάληψη της πρωτεύουσας το Σαββατοκύριακο.
Αφού κατέλαβαν τη δεύτερη πόλη της Συρίας το Χαλέπι στα τέλη Νοεμβρίου, οι αντάρτες συνέχισαν την επίθεσή τους, κινούμενοι νότια για να πάρουν τον έλεγχο της πόλης Χάμα την περασμένη Πέμπτη.
Η προέλαση συνεχίστηκε με ρυθμό και το Σάββατο οι αντάρτες διέσχισαν την τρίτη πόλη της Συρίας, τη Χομς, αντιμετωπίζοντας μικρή αντίσταση και προχώρησαν κατευθείαν στην πρωτεύουσα Δαμασκό.
Μέχρι το πρωί της Δευτέρας, επιβεβαιώθηκε ότι ο πρόεδρος Άσαντ είχε εγκαταλείψει τη χώρα, με ρωσικές ειδησεογραφικές πηγές να αναφέρουν ότι του είχε δοθεί άσυλο στη Ρωσία.

Πώς εμπλέκονται οι γείτονές της Συρίας;
Η Συρία, με πληθυσμό περίπου 22 εκατομμυρίων κατοίκων, βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Μεσογείου. Συνορεύει με την Τουρκία στα βόρεια, με τον Λίβανο και το Ισραήλ στα δυτικά και νοτιοδυτικά, με το Ιράκ στα ανατολικά και με την Ιορδανία στα νότια.
Η Τουρκία, οι δυτικές δυνάμεις και πολλά αραβικά κράτη του Κόλπου έχουν υποστηρίξει διάφορα στοιχεία της συριακής αντιπολίτευσης σε διαφορετικό βαθμό κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
Το κίνημα της Χεζμπολάχ με έδρα τον Λίβανο, που υποστηρίζεται από το Ιράν, έχει πολεμήσει στο πλευρό του στρατού του συριακού καθεστώτος, αλλά έχει αποδυναμωθεί σοβαρά από τη σύγκρουσή του με το Ισραήλ. Αυτό έχει θεωρηθεί ως ένας βασικός λόγος για τον οποίο η προέλαση των ανταρτών ήταν τόσο επιτυχημένη.

Πώς αντέδρασε το Ισραήλ;
Το Ισραήλ, ανησυχώντας για αυτό που αποκαλεί τη «στρατιωτικό οχύρωμα» του Ιράν στη Συρία, εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές εναντίον του συριακού στρατού.
Ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη φέρεται να πραγματοποιούν εκατοντάδες αεροπορικές επιδρομές σε ολόκληρη τη Συρία, με στόχο στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Συριακού Στρατού, συμπεριλαμβανομένων αποθηκών όπλων, αποθήκες πυρομαχικών, αεροδρόμια, ναυτικές βάσεις και ερευνητικά κέντρα.
Το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (SOHR) που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο λέει ότι έχει τεκμηριώσει περισσότερα από 350 πλήγματα από το Ισραήλ από την πτώση του καθεστώτος Άσαντ την Κυριακή, μεταξύ άλλων στην πρωτεύουσα, Δαμασκό, Χαλέπι και Χάμα.
Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) ισχυρίζονται ότι κατέστρεψαν περίπου το 80% της στρατιωτικής ικανότητας του καθεστώτος Άσαντ, αν και ο αριθμός αυτός δεν έχει επαληθευτεί από ανεξάρτητους.
Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι αυτό το κάνει για να αποτρέψει την πτώση όπλων «στα χέρια εξτρεμιστών» καθώς η Συρία μεταβαίνει σε μια άλλη εποχή, αυτήν μετά τον Άσαντ.
Το Ισραήλ λέει επίσης ότι έχει καταλάβει προσωρινά τον έλεγχο μιας αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης ασφαλείας στα Υψίπεδα του Γκολάν, λέγοντας ότι η συμφωνία αποδέσμευσης του 1974 με τη Συρία είχε «καταρρεύσει» με την κατάληψη της χώρας από τους αντάρτες.
Διαψεύδει τις πληροφορίες ότι έχει άρματα μάχης που πλησιάζουν τη Δαμασκό, αλλά λέει ότι ορισμένα στρατεύματα επιχειρούν σε συριακό έδαφος πέρα από τη ζώνη ασφαλείας.
Τα Υψίπεδα του Γκολάν είναι ένα βραχώδες οροπέδιο περίπου 60 χιλιόμετρα (40 μίλια) νοτιοδυτικά της Δαμασκού.
Το Ισραήλ κατέλαβε το έδαφος από τη Συρία στα τελευταία στάδια του Πολέμου των Έξι Ημερών του 1967 και το προσάρτησε μονομερώς το 1981. Η κίνηση δεν αναγνωρίστηκε διεθνώς, αν και οι ΗΠΑ το έκαναν μονομερώς το 2019.

Τι συμβαίνει στη βόρεια Συρία;
Στη βόρεια πόλη Μανμπίτζ (Manbij), την παλιά Ιεράπολη με τις 100.000 πληθυσμό, σημειώθηκαν συγκρούσεις μεταξύ των δυνάμεων που υποστηρίζονται από την Τουρκία και των Κούρδων ανταρτών.
Και οι δύο πλευρές ισχυρίστηκαν ότι κατέλαβαν τμήματα της πόλης και οι μάχες αναφέρονται ότι συνεχίζονται σε ορισμένες γειτονιές.
Ο ποταμός Ευφράτης λειτουργεί ως διαχωριστική γραμμή μεταξύ του εδάφους που ελέγχεται από τις ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία στα δυτικά και των κουρδικών δυνάμεων στα ανατολικά.

Ρωσικές βάσεις στη Συρία
Το 2015, η Ρωσία έστειλε χιλιάδες στρατεύματα στη Συρία για να βοηθήσει να κρατήθεί ο Πρόεδρος Άσαντ στην εξουσία.
Σε αντάλλαγμα για αυτή τη στρατιωτική βοήθεια, η Ρωσία έλαβε 49ετή μίσθωση σε δύο βασικές στρατιωτικές βάσεις.
Το λιμάνι στο Ταρτούς (Tartous) είναι η μόνη σημαντική υπερπόντια ναυτική βάση της Ρωσίας και επίσης η μοναδική ναυτική βάση της στη Μεσόγειο.
Μαζί με την αεροπορική βάση στο Χμεϊμίμ (Hmeimim) κοντά στη Λατάκια, η οποία χρησιμοποιείται συχνά για τη μεταφορά μισθοφόρων μέσα και έξω από την Αφρική, οι δύο βάσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ικανότητα της Ρωσίας να λειτουργεί ως παγκόσμια δύναμη.
Το Κρεμλίνο είπε ότι θα συζητήσει με τη νέα κυβέρνηση της Συρίας για το μέλλον και των δύο τοποθεσιών.
Στο μεταξύ, ρωσικά πλοία έχουν εγκαταλείψει το λιμάνι της Ταρτούς και είναι αγκυροβολημένα μακριά από την ακτή.

• Διαβάστε από το πρωτότυπο το άρθρο του BBC με τίτλο «Syria in maps: Who controls the country now Assad has gone?», πατώντας ΕΔΩ