Το τέλος του Σολτς: Η Γερμανία ολοταχώς σε πρόωρες εκλογές

Ο συναπισμός στη Γερμανία διαλύθηκε. Πότε θα στηθούν οι κάλπες.

Ο κυβερνητικός συνασπισμός της Γερμανίας κατέρρευσε την Τετάρτη καθώς ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς (Olaf Scholz) απέλυσε τον υπουργό Οικονομικών του και άνοιξε το δρόμο για πρόωρες εκλογές, προκαλώντας πολιτικό χάος στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης λίγες ώρες μετά τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ (Donald Trump) στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ .
Μετά την απόλυση του υπουργού Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ (Christian Wolfgang Lindner) του κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών (FDP), ο Σολτς αναμένεται να ηγηθεί μιας κυβέρνησης μειοψηφίας με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους, το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα.
Πάντως ο προϋπολογισμός αποδείχθηκε ανυπέρβλητο εμπόδιο για την ετερόκλητη συμμαχία (Σοσιαλδημοκράτες, Φιλελεύθεροι και Πράσινοι) που ψυχορραγούσε. Ο καγκελάριος ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει στις 15 Ιανουαρίου ψήφο εμπιστοσύνης από το γερμανικό κοινοβούλιο. Καθώς εναλλακτικές συμμαχίες δεν υπάρχουν, αναπόφευκτα η κυβέρνηση θα καταψηφιστεί και ο Σολτς θα πρέπει να προκηρύξει πρόωρες εκλογές εντός 60 ημερών, δηλαδή μέχρι τις 15 Μαρτίου. Υπενθυμίζεται πως τυπικά οι κάλπες ήταν προγραμματισμένες για τον Σεπτέμβριο του 2025.
Το παραπάνω χρονοδιάγραμμα δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο γιατί 15^η Ιανουαρίου φαντάζει πλέον για πολλούς πάρα πολύ μακρινή. Ο Όλαφ Σολτς δέχεται ασφυκτικές πιέσεις να επιταχύνει τις διαδικασίες και να εμφανιστεί στη Μπουντεσταγκ για την ψήφο εμπιστοσύνης άμεσα, ώστε οι εκλογές να πραγματοποιηθούν με την έναρξη της νέας χρονιάς, στα μέσα του Ιανουαρίου.
Ο Πρόεδρος της Γερμανίας Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ (Frank-Walter Steinmeier),  δήλωσε ότι δεν θα χρησιμοποιήσει τη δύναμή του για να εμποδίσει τον Σολτς να προκυρήξει πρόωρες εκλογές μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία  ψήφου εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο.
Πώς θα κυβερνήσει ο Σολτς μέχρι τις εκλογές;
Οι Πράσινοι, το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα στον αρχικό τριμερή συνασπισμό, θα παραμείνουν στην κυβέρνηση, παρ’ όλα αυτά δεν θα υπάρχει  κοινοβουλευτική πλειοψηφία και θα χρειαστεί να συγκεντρώσουν ad hoc υποστήριξη από μεμονωμένες ψήφους άλλων κόμματων.
Ο Σολτς είπε ότι θα ζητήσει από τον Φρίντριχ Μερτς (Friedrich Merz), ηγέτη των συντηρητικών της αντιπολίτευσης, να στηρίξει τα δημοσιονομικά μέτρα που χρειάζονται επειγόντως, λέγοντας ότι η οικονομία της Γερμανίας που έχει πληγεί από την κρίση δεν μπορεί να περιμένει μέχρι τις εκλογές για κυβερνητική δράση.
Ένα άμεσο ζήτημα είναι τι συμβαίνει με τα χαρτοφυλάκια που κατέχουν οι τέσσερις υπουργοί του FDP στην κυβέρνηση – εκτός από τον Λίτνερ, οι υπουργοί Δικαιοσύνης, Μεταφορών και Παιδείας.
Εκείνο που είναι γνωστό είναι ότι ο Joerg Kukies, σύμμαχος του Scholz, πρώην επενδυτικός τραπεζίτης της Goldman Sachs και νυν αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, επιλέχθηκε να αντικαταστήσει τον Lindner στη θέση του υπουργού Οικονομικών. Ο υπουργός Μεταφορών Volker Wissing θέλει να παραμείνει στη θέση του, ένα αίτημα που οι συντηρητικοί Χριστιανοδημοκράτες είπαν ότι ήταν απαράδεκτο.

Οι επιπτώσεις στη Γερμανία
Η «ατμομηχανή» της Ευρώπης βρίσκεται αντιμέτωπη με δομικά προβλήματα, που έχουν καταστήσει τη Γερμανία από κραταιά δύναμη στον μεγάλο ασθενή της Ευρώπης. Η ρήξη με τη Ρωσία, της στέρησε τη ζωτική φτηνή ενέργεια, η βαριά βιομηχανία βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία αντιμέτωπη με το υψηλό κόστος, οι επενδύσεις περιορίζονται, οι εξαγωγές παραμένουν υποτονικές και ο ανταγωνισμός με την Κίνα έχει επιφέρει ένα καίριο πλήγμα.
Το χειρότερο για τη Γερμανία είναι πως τα στοιχεία δείχνουν πως δεν πρόκειται απλώς για μια συγκυριακή κρίση, αλλά για μια δομική αδυναμία που θέτει υπό αμφισβήτηση το μέλλον του εξαγωγικού επιχειρηματικού της μοντέλου. «Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, χρειαζόμαστε μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση προσανατολισμένη στις λύσεις, ικανή να αναλάβει δράση», δήλωσε ο Βολφγκανγκ Γκρος Έντρουπ (Wolfgang Große Entrup), επικεφαλής της ομάδας λόμπι VCI που εκπροσωπεί τις βιομηχανίες φαρμάκων και χημικών της Γερμανίας. «Δεν μπορούμε να αντέξουμε μια πολύμηνη στασιμότητα και ένα πολιτικό αδιέξοδο».
Οι Σοσιαλδημοκράτες και οι Πράσινοι υποστηρίζουν τις κρατικές επενδύσεις και απορρίπτουν περικοπές σε κοινωνικές δαπάνες. Από την άλλη, το FDP, ακραιφνώς νεοφιλελεύθερο, τάσσεται κατηγορηματικά εναντίον οποιασδήποτε αύξησης φόρων, ζητώντας παράλληλα την αυστηρή τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων για το έλλειμμα και το χρέος και την περικοπή κοινωνικών επιδομάτων.
Κεντρική θέση στις τρέχουσες διαφωνίες του συνασπισμού ήταν η υιοθέτηση του προϋπολογισμού του 2025 από το κοινοβούλιο, ο οποίος θα πρέπει να προβλέπει μια σειρά από μέτρα για την αναζωογόνηση της οικονομίας της χώρας και να καλύπτει ταυτόχρονα μια τρύπα τουλάχιστον 2,4 δισεκατομμυρίων ευρώ – κατά άλλους αναλυτές ένα ποσό αρκετά μεγαλύτερο.
Κι ενώ αυτά συμβαίνουν στη Γερμανία, έρχεται και μια δεύτερη συμφορά. Είναι η του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο πως οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία ήρθαν λίγες ώρες μετά την πραγμάτωση του απευκταίου σεναρίου στις αμερικανικές εκλογές για το Βερολίνο και με αφορμή – θρυαλλίδα τη διαφωνία των κυβερνητικών εταίρων για τα κεφάλαια προς την Ουκρανία. Η εξάρτηση από τη στρατιωτική ισχύ των ΗΠΑ είναι μεγάλη και τα μηνύματα από τον νέο αμερικανό πρόεδρο δείχνουν πως η γερμανική ηγεσία, όπως και οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές ηγεσίες, δεν θα μπορούν πλέον να βασίζονται στην Ουάσινγκτον.
Πολλοί φοβούνται επιπλέον πως η εφαρμογή μιας πολιτικής δασμών από τον Τραμπ θα πλήξει περαιτέρω τη γερμανική βιομηχανία που ήδη υποφέρει. Μια ανάλυση από το Γερμανικό Οικονομικό Ινστιτούτο (German Economic Institute- IW) εκτιμά ότι ένας «εμπορικός πόλεμος» επί θητείας θα μπορούσε να κοστίσει στη Γερμανία 180 δισεκατομμύρια ευρώ.

Επιστροφή της δεξιάς στην εξουσία – Άνοδος της ακροδεξιάς
Μέχρι στιγμής η μόνη συγκολλητική ουσία για την κυβερνητική συμμαχία ήταν η τραγική επίδοση των τριών κομμάτων στις δημοσκοπήσεις, η οποία αποτυπώθηκε και στις πρόσφατες εκλογές σε κρατίδια της ανατολικής Γερμανίας.
Το FDP συγκεντρώνει στις δημοσκοπήσεις μόλις 4% και κινδυνεύει με εξαφάνιση από την κεντρική πολιτική σκηνή, καθώς πρόκειται για ποσοστό κάτω από το απαιτούμενο όριο για είσοδο στη γερμανική βουλή. Η ηγεσία του FDP απέφευγε εδώ και καιρό μια οριστική ρήξη, σκεπτόμενη το μέλλον του κόμματος. Αποφασίζοντας την αποπομπή του Λιντνερ, ο Σολτς ενδέχεται να έδωσε στους Φιλελεύθερους τη χαριστική βολή.
Όμως και για τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) η κατάσταση είναι αρνητική, δείχνοντας πως κινδυνεύουν να βρεθούν στην τρίτη θέση, κάτω και από το ακροδεξιό κόμμα, το οποίο καταγραφεί σημαντική αύξηση ποσοστών.
Επί του παρόντος, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, οι Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) του Μερτς και το αδελφό της κόμμα της Βαυαρίας, η Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CSU), προηγούνται με 32%, έχοντας από τα άλλα κόμματα και όλα δείχνουν ότι πρόκειται να ηγηθούν οποιασδήποτε μελλοντικής κυβέρνησης συνασπισμού. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του Σολτς, από την άλλη πλευρά, βρίσκεται στην τρίτη θέση με ποσοστό 16%, ακριβώς πίσω από το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική Για τη Γερμανία» (AfD), που λαμβάνει ποσοστό 17%.
Αυτή τη στιγμή το CDU, θα ήθελε να αξιοποιήσει το σχετικά υψηλά ποσοστά και να δώσει πολύ λιγότερο χρόνο στα κόμματα που αποτελούσαν τον κυβερνών συνασπισμό – το SPD, οι Πράσινοι και το FDP – να ανασυγκροτηθούν από το ερείπια της διαλυμένης κυβέρνησής τους. Ο Scholz και το SPD,  από την άλλη πλευρά, θέλει χρόνο για να προσπαθήσει να επαναφέρει το κόμμα του από χαμηλά ποσοστά που λαμβάνει τώρα.
Προσοχή, ακόμη και όταν τα κόμματα αρχίζουν να επιτίθενται σοβαρά το ένα εναντίον του άλλου, είναι πιθανό να χρειαστούν το ένα το άλλο με κάποιο μορφή μετά τις επόμενες εκλογές. Το CDU έχει δεσμευτεί να μην σχηματίσει ομοσπονδιακό συνασπισμό με το ακροδεξιό AfD, αφήνοντάς του ελάχιστες επιλογές για να κυβερνήσει με το SPD. Με βάση δε τις τρέχουσες δημοσκοπήσεις, μπορεί να χρειάζονται ακόμη ένα τρίτο κόμμα, Δεδομένου ότι οι δυο τους δεν σχηματίζουν πλειοψηφία (32%+16%=48%) για να σχηματίσουν την πλειοψηφία, αυξάνοντας την προοπτική ότι ο επόμενος συνασπισμός θα μπορούσε να είναι εξίσου προβλματικός με τον προηγούμενο.
Οι Πράσινοι επί του παρόντος βρίσκονται στο 10%, ενώ το FDP βρίσκεται στο 4% – κάτω από το όριο που απαιτείται για να μπει στη Βουλή κάποιο κόμμα, ενώ στο 6% βρίσκεται το νέο αριστερό κόμμα BSW της  Sahra Wagenknecht, που έκανε εντυπωσιακή «πρεμιέρα» στις εκλογές στα κρατίδια της Θουριγγίας και της Σαξονίας. Κάτω από το όριο του 5%, μαζί με το FDP, βρίσκεται και το Die Linke, η αριστερά της Γερμανίας.