Παύλος Γερουλάνος: Εκλογές στην Αμερική – Ακούει η Ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία;

Μια επανεκλογή Trump είναι, στα μάτια της μισής περίπου Αμερικής, δυστοπικό σενάριο. Σε μια μόνο μέρα, σε μια μόνο Πολιτεία, μάλλον την Πενσυλβάνια, παίζονται όλες εκείνες οι Αμερικανικές αξίες που οι Δημοκρατικοί έχουν αναγάγει σε ταυτοτικές, για τη χώρα τους και τον κόσμο: η ελευθερία, η Δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ανεξάρτητη δικαιοσύνη, το ελεύθερο εμπόριο, η ισότητα των φύλων, η δύναμη της ομοσπονδιακής διακυβέρνησης, η Ατλαντική συμμαχία. Στα δικά τους μάτια, αυτή είναι η πιο κρίσιμη πολιτική αναμέτρηση στη μεταπολεμική ιστορία της Αμερικής, αλλά η έκβασή της, τώρα, κρίνεται λιγότερο από το τι έχουν να προτείνουν για το μέλλον και περισσότερο από το τι καιρό θα κάνει στη Φιλαδέλφεια. Για αυτό, στον λόγο τους, επικρατεί το μήνυμα “όχι Trump”.

Για τους Ρεπουμπλικάνους, δεν είναι το ίδιο. Προφανώς, η έκβαση είναι εξαιρετικά σημαντική και για αυτούς, διότι δεν ξέρουν πότε θα έχουν ξανά ηγέτη, με τέτοιες δυνατότητες να πείθει όπως ο Trump. Αλλά για εκείνους, οι μεγάλες μάχες θα δοθούν για τη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Μια ήττα Trump δεν είναι, για αυτούς, το ίδιο καταστροφική όσο η απώλεια του ελέγχου του Καπιτωλίου, διότι εκεί, θα κριθούν οι δικές τους, ταυτοτικές, Αμερικανικές αξίες: Ο απομονωτισμός, η προστασία της χώρας από μετανάστες, ξένα προϊόντα και επιθέσεις, η μείωση της ομοσπονδιακής εξουσίας και η «ανεξαρτησία» της κάθε Πολιτείας, η χαμηλότερη φορολογία, η πίστη στον Θεό και στην Πατρίδα και ο θεσμός της οικογένειας (που για αυτούς σημαίνει ένας άνδρας, μια γυναίκα, δύο παιδιά, δύο αυτοκίνητα και μια μικρή αυλή, για να ψήνεις hot dogs για φίλους το Σαββατοκύριακο). Λίγοι στην Ευρώπη αναγνωρίζουν ότι η μάχη αυτών των αξιακών πλαισίων υποβόσκει στις εκλογικές αναμετρήσεις της Αμερικής, από τότε που οι Ιδρυτικοί Πατέρες ψήφισαν τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας.

Αλλά, δεν είναι μόνο το αξιακό πλαίσιο των δύο πλευρών, που προσδίδει σε αυτήν την αναμέτρηση ενδιαφέρον. Οι στρατηγικές τους και η αποτελεσματικότητά τους έχουν ενδιαφέρουσες διαφορές. Το μήνυμα των Ρεπουμπλικάνων είναι σαφές: να κάνουμε την Αμερική μεγάλη, ξανά (Make America Great Again). Είναι τόσο καθαρό, που διαπρέπει και ως συντομογραφία (MAGA). Συνοψίζει δε, το αξιακό πλαίσιο των Ρεπουμπλικάνων πετυχημένα και διαχρονικά (από την πρώτη τετραετία Trump). Το «όχι Trump» είναι μεν καθαρό ως μήνυμα, αλλά είναι αρνητικό και δεν δίνει κατεύθυνση. Στο πρόσωπο της κας Kamala Harris, που δεν την γνωρίζουν καλά τα κοινά που πρέπει να κερδίσει, ένα τέτοιο σύνθημα και η στρατηγική που απορρέει από αυτό, φανατίζει, αλλά δεν πείθει. Δηλαδή, φέρνει τον παραδοσιακό ψηφοφόρο των Δημοκρατικών στην κάλπη, αλλά δεν κινητοποιεί πολύ, πέρα από τη βάση του κόμματος. Μπορεί να κερδίσει, αλλά δεν στρώνει το έδαφος για μια επόμενη διακυβέρνηση.

Πέρα από το μήνυμα, ενδιαφέρον έχει η διαφορά στη συνοχή των δύο πλευρών. Και τα δύο κόμματα είναι πολυσυλλεκτικά. Δηλαδή, τα ψηφίζουν διαφορετικές ομάδες, για διαφορετικούς λόγους. Όμως οι Ρεπουμπλικάνοι δείχνουν πολύ μεγαλύτερη διάθεση να βάλουν πέρα τις διαφορές τους, για τον κοινό σκοπό. Για παράδειγμα, αυτοί που ψηφίζουν τον Trump για μειωμένη φορολογία, δεν μοιάζει να νοιάζονται πολύ, αν η Πολιτεία του Μισισίπι απαγορεύσει τις εκτρώσεις. Αντίθετα, οι Δημοκρατικοί μοιάζει να αποσυσπειρώνονται με κάθε ευκαιρία. Από τα μεγάλα θέματα, όπως το Μεσανατολικό, που μοιάζει να διχάζει Άραβες και Ισραηλινούς, που ήταν παραδοσιακά κοινά των Δημοκρατικών, μέχρι το αν έκανε καλά η κα Harris να πει τον κο Trump φασίστα. Ο κύριος λόγος για αυτό, είναι η έλλειψη ενός συνεκτικού στόχου, που τους κρατάει να παλεύουν για τον ίδιο σκοπό. Με λίγα λόγια, λείπει το όραμα.

Η τρίτη διαφορά, είναι ίσως και ο βασικός λόγος για τις άλλες δύο. Οι Ρεπουμπλικάνοι σκέφτονται μακροπρόθεσμα, χτίζουν μεθοδικά και διαχρονικά. Οι Δημοκρατικοί έχουν σαφώς πιο στενό, οπτικό, χρονικό πεδίο. Η σημερινή μορφή του Ρεπουμπλικανικού κόμματος έχει τις ρίζες της στην προεκλογική καμπάνια του πατέρα Bush, όταν μια ομάδα πολιτικών και επικοινωνιολόγων έχτισαν μια συμμαχία που επιβιώνει, σε κάποια της μορφή, μέχρι και σήμερα. Αφού πέτυχαν την απαξίωση του Μάικ Δουκάκη, με την πρώτη χρήση των fake news, έμειναν μαζί για να εκλέξουν και τον γιο Bush και αργότερα, βοήθησαν να εκλεγεί ο Trump. Στην πορεία, τα πρόσωπα άλλαξαν σε έναν βαθμό (για παράδειγμα, η οικογένεια Bush διατείνεται ότι έχει αποτάξει αυτές τις πρακτικές) αλλά η κεντρική στόχευση και στρατηγική παραμένει άθικτη. Κομβικό ρόλο σε αυτήν τη μακροχρόνια προσέγγιση, έχουν οι ιδέες που γεννούν τα Συντηρητικά think tanks και τα χρήματα που προσφέρουν τα αντίστοιχα Superpacks (ομάδες χρηματοδότησης στα όριο του Νόμου για τη χρηματοδότηση κομμάτων και υποψηφίων). Αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής, είναι ότι τα παραδοσιακά κοινά των Δημοκρατικών, δηλαδή οι μη προνομιούχοι, όπως οι αγρότες, οι βιομηχανικοί εργάτες, οι χαμηλόμισθοι κλπ, να ψηφίζουν πλειοψηφικά τον κο Trump και οι Δημοκρατικοί να έχουν περιοριστεί στη μεσαία τάξη των αστικών κέντρων.

Είναι δύσκολο να αγνοήσει κανείς τις ομοιότητες με τη σημερινή διάταξη των κομμάτων στην Ευρώπη. Και εδώ, τα παραδοσιακά κοινά της Σοσιαλδημοκρατίας έχουν μεταφερθεί Δεξιά ή Ακροδεξιά. Και εδώ, τα μηνύματα των Σοσιαλδημοκρατών είναι συγκεχυμένα. Και εδώ, η στρατηγική τους παραμένει κοντόφθαλμη. Η απουσία οράματος για το μέλλον των Ευρωπαϊκών αξιών έχει οδηγήσει στη συρρίκνωση και τον κατακερματισμό της Σοσιαλδημοκρατίας, σε σημείο που η ενωμένη Ευρώπη να ελέγχεται πλέον, σχεδόν ολοκληρωτικά, από Δεξιές ιδέες και πρακτικές. Και ναι μεν, ο Τσώρτσιλ είχε πει για τους Αμερικάνους: «Είμαι σίγουρος ότι οι φίλοι μας θα πάρουν τις σωστές αποφάσεις, αφού όμως έχουν εξαντλήσει όλες τις άλλες επιλογές». Οι Ευρωπαίοι, όμως;

Το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ