Ανάλυση Τόμας Φρίντμαν: Είναι έτοιμος ο Νετανιάχου για λύση δύο κρατών Ισραήλ – Παλαιστίνης;

Παρ’ ότι η Χαμάς με ένα τηλεοπτικό μήνυμα επιβεβαίωσε το θάνατο του Γιαχία Σινουάρ, ο Χαλίλ Αλ-Χάγια, ο έως τώρα αναπληρωτής του στο πολιτικό γραφείο της οργάνωσης, διακήρυξε μια εντελώς αντίθετη άποψη για τα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή,  από την άποψη που εκφράστηκε από τις ΗΠΑ.

Αναφέροντας ότι «συνεχίζουμε στο μονοπάτι της Χαμάς» ουσιαστικά δεν άφησε κανένα περιθώριο για να υπάρξει πεδίο εφαρμογής για αυτό που ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ονόμασε «μια ευκαιρία για να αναζητήσουμε μονοπάτι για την ειρήνη». Για τον Αλ-Χάγια, ο οποίος έχει την έδρα του στο Κατάρ και όχι στη Γάζα, «το λάβαρο του Σινουάρ δεν θα πέσει».

Ο αρθρογράφος, πολιτικός σχολιαστής, συγγραφέας και κάτοχος για τρεις φορές του βραβείου Πούλιτζερ, Τόμας Φρίντμαν στην ανάλυσή του για τους New York Times εξηγεί τι θα μπορούσε να γίνει αν η αδιαλλαξία των εναπομεινάντων της Χαμάς δεν τους οδηγούσε σε πλήρη τύφλωση.
Αρχικά δίνει με λίγα λόγια το πλαίσιο του γεγονότος ότι η εξάλειψη του αρχιτέκτονα της 7ης Οκτωβρίου, Σινουάρ, είναι κάτι πολύ μεγάλο. Μάλιστα ο Φρίντμαν αναφέρει: «Είναι αδύνατο να υπερβάλλουμε τη σημασία του θανάτου του ηγέτη της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ. Δημιουργεί τη δυνατότητα όχι μόνο να τερματιστεί ο πόλεμος στη Γάζα, να επιστραφούν οι Ισραηλινοί όμηροι και να έρθει ανακούφιση για τον λαό της Γάζας. Δημιουργεί τη δυνατότητα για το μεγαλύτερο βήμα προς μια λύση δύο κρατών μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων από τη Συμφωνία του Όσλο και μετά, καθώς και την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας -που σημαίνει σχεδόν με ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο».

Εδώ όμως, υπεισέρχεται το μεγάλο αλλά, όπως υπογραμμίζει ο Αμερικανός δημοσιογράφος και αναλυτής, και τρεις φορές βραβευμένος με Πούλιτζερ.
«Ο θάνατος του Σινουάρ από μόνος του δεν είναι η επαρκής συνθήκη για να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος στη Γάζα και να εισέλθουν Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι σε μια πορεία προς ένα καλύτερο μέλλον. Πράγματι, ο Σινουάρ και η Χαμάς πάντα απέρριπταν τη λύση δύο κρατών και δεσμεύονταν για τη βίαιη καταστροφή του εβραϊκού κράτους. Κανείς δεν πλήρωσε μεγαλύτερο τίμημα για αυτό από τους Παλαιστίνιους της Γάζας. Όμως, ενώ ο θάνατός του ήταν απαραίτητος για να είναι δυνατό ένα επόμενο βήμα, δεν θα είναι ποτέ το παν» γράφει.
Κατά τον Φρίντμαν, «Η επαρκής συνθήκη είναι το Ισραήλ να έχει έναν ηγέτη και έναν κυβερνητικό συνασπισμό έτοιμους να αδράξουν την ευκαιρία που δημιούργησε ο θάνατος του Σινουάρ. Για να το λέμε ωμά, μπορεί ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου να ανταποκριθεί στην εικόνα του ηγέτη α λα Τσώρτσιλ που έχει προβάλει στο παρελθόν για τον εαυτό του του και να συμβιβαστεί με κάτι που είχε απορρίψει στο παρελθόν; Αυτή είναι η συμμετοχή μιας μεταρρυθμισμένης Παλαιστινιακής Αρχής της Δυτικής Όχθης σε μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη που θα καταλάμβανε τη Γάζα στη θέση της Χαμάς, όπως ήταν έως τώρα υπό την ηγεσία του Σινουάρ».

Ο Φρίντμαν αναφέρεται ακολούθως στις αμερικανικές, αραβικές και ισραηλινές διπλωματικές πηγές του και λέει ότι εδώ και περίπου ένα μήνα «ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν (υπό την καθοδήγηση του προέδρου Μπάιντεν και της αντιπροέδρου Καμάλα Χάρις) και ο διάδοχος πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας, ο Αμπντέλ Φατάχ Αλ-Σίσι της Αιγύπτου και ο Μοχάμεντ μπιν Ζάιντ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, συζητούν ιδέες για το τι πρέπει να κάνουν την επόμενη ημέρα μετά το τέλος αυτού του πολέμου για την ανοικοδόμηση της Γάζας μετά τη Χαμάς, για να ανοίξει ο δρόμος για την ομαλοποίηση των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μια ακόμη προσπάθεια του Ισραήλ και των Παλαιστινίων να διαπραγματευτούν ένα διαφορετικό μέλλον τόσο στη Γάζα όσο και στη Δυτική Όχθη».

Στις συζητήσεις στις οποίες αναφέρεται παραπάνω ο Φρίντμαν «η ευρεία ιδέα είναι ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, να συμφωνήσει να διορίσει τον οικονομολόγο και πρώην πρωθυπουργό της Παλαιστινιακής Αρχής (2007-2013), Σαλάμ Φαγιάντ -ένα άφθαρτο πρόσωπο με καλή φήμη διεθνώς, με τον οποίο στο παρελθόν ο Αμπάς είχε αντικαταστήσει τον Χανίγια- ως νέο Παλαιστίνιο πρωθυπουργό για να ηγηθεί ενός νέου τεχνοκρατικού υπουργικού συμβουλίου και να μεταρρυθμίσει την Παλαιστινιακή Αρχή, να ξεριζώσει τη διαφθορά και να αναβαθμίσει τη διακυβέρνηση και τις δυνάμεις ασφαλείας της».

«Μια τέτοια μεταρρυθμισμένη Παλαιστινιακή Αρχή θα ζητούσε τότε επίσημα μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη, στην οποία θα συμμετείχε, που θα περιλαμβάνει στρατεύματα από τα ΗΑΕ, την Αίγυπτο, πιθανώς άλλα αραβικά κράτη και ίσως ακόμη και ευρωπαϊκά έθνη. Αυτή η δύναμη θα μπορούσε σταδιακά να αντικαταστήσει τον ισραηλινό στρατό στη Γάζα».

Και συνεχίζει: «Η Παλαιστινιακή Αρχή θα αναλάμβανε τότε την ευθύνη για την ανοικοδόμηση της Γάζας με κονδύλια αρωγής που παρέχονται από τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ. και άλλα κράτη του Αραβικού Κόλπου, την Ευρωπαϊκή Ένωση και πιθανότατα τις ΗΠΑ. Μια μεταρρυθμισμένη Παλαιστινιακή Αρχή, με τεράστια αραβικά και διεθνή κονδύλια, θα επιχειρούσε να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της στη Γάζα και την αξιοπιστία της βασικής
της οργάνωσης, της Φάταχ, στην παλαιστινιακή πολιτική και ταυτόχρονα, να παραγκωνίσει τα υπολείμματα της Χαμάς».

Όπως αποκαλύπτει ο Φρίντμαν «οι Αμερικανοί και οι Άραβες διπλωμάτες -με την αθόρυβη βοήθεια του πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας Τόνι Μπλερ– εργάζονταν πάνω σε αυτή την ιδέα μαζί με τον υπουργό Στρατηγικών Υποθέσεων του Ισραήλ, Ρον Ντέρμερ, τον στενότερο σύμβουλο του Νετανιάχου. Προς το παρόν, το μόνο που απαιτεί από το Ισραήλ το σχέδιο αυτό είναι «να επιτρέψει αθόρυβα τη συμμετοχή της Παλαιστινιακής Αρχής στην ανοικοδόμηση της Γάζας ως μέρος της διεθνούς δύναμης και όχι να την αγκαλιάσει επίσημα».

Ποιο είναι το πρόβλημα με την εφαρμογή ενός τέτοιου σχεδίου; Ο Φρίντμαν απαντά ότι «ο Νετανιάχου κατανοεί, ωστόσο, ότι οι Άραβες θα συμμετείχαν σε μια αραβική/διεθνή ειρηνευτική δύναμη με στόχο να καθαρίσει το χάος στη Γάζα μόνο εάν είναι μέρος μιας διαδικασίας που θα οδηγεί στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους».

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, συγκεκριμένα, έχει καταστήσει απολυτώς σαφές σε όλους ότι για να προχωρήσει η Σαουδική Αραβία στην ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ -μετά από τόσους θανάτους Παλαιστινίων στη Γάζα- χρειάζεται να τελειώσει ο πόλεμος στη Γάζα και μια αραβική ειρηνευτική δύναμη να είναι το επόμενο βήμα που μια μέρα θα οδηγήσει σε ένα παλαιστινιακό κράτος. Το ίδιο ισχύει και για τα Η.Α.Ε. και την Αίγυπτο.

Στον απόηχο του πολέμου της Γάζας, «ο πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας πρέπει να δείξει ότι πήρε κάτι από το Ισραήλ που κανένας άλλος Άραβας ηγέτης δεν πήρε ποτέ, γιατί δυνητικά δίνει στο Ισραήλ κάτι που κανένας Ισραηλινός ηγέτης δεν πήρε ποτέ: σχέσεις με τη χώρα όπου βρίσκονται τα δύο πιο ιερά τεμένη για το Ισλάμ».

Ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είναι λοιπόν πρόσωπο-κλειδί για να πειστεί ο πρόεδρος Αμπάς να διορίσει έναν μεταρρυθμιστή όπως ο Φαγιάντ. Και ο Φρίντμαν εξηγεί ότι ο Αμπάς σέβεται Σαουδάραβα πρίγκιπα.

Ο Φρίντμαν θέλει να είναι ξεκάθαρος: «Μια διπλωματική πρωτοβουλία για τον τερματισμό του πολέμου με αυτά τα βήματα (ομαλοποίηση των σχέσεων Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας και δημιουργία αραβικής ειρηνευτικής δύναμης) θα απαιτήσει τελικά τη δέσμευση του Ισραήλ προς μιας πορεία προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους».

Ποιος είναι ο αντίλογος; «Κάτι τέτοιο, λέει ο Φρίντμαν, θα πυροδοτούσε μια σκληρή αντίδραση από τους εξτρεμιστές μεσσιανικούς δεξιούς εταίρους του Νετανιάχου, τον υπουργό Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ και τον υπουργό Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς. Σκεπτόμενοι ανόητα, θα δουν τη δολοφονία του Σινουάρ και την κατάρρευση της Χαμάς ως ευκαιρία να σκεφτούν ότι μπορούν να σκοτώσει και το τελευταίο μέλος της Χαμάς στη Γάζα για να υλοποιήσουν την ατζέντα τους για τη δημιουργία εβραϊκών οικισμών στη Γάζα και την επέκτασή τους στη Δυτική Όχθη».

«Ο Νετανιάχου ήθελε εδώ και καιρό να δείξει ότι είναι μια ιστορική φιγούρα, όχι απλώς ένας τακτικιστής που κάνει πάντα ελιγμούς για να παραμείνει ζωντανός πολιτικά αλλά που ποτέ δεν εμφανίζεται έτοιμος να πάρει ένα μεγάλο ρίσκο για να αλλάξει την ιστορία. Λοιπόν, αυτή είναι η ώρα του».

Θα διασχίσει τον Ρουβίκωνα ή θα κάνει αυτό που κάνει συνήθως -θα συνεχίσει να πλέει στη μέση στέλνοντας το μήνυμα προς κάθε πλευρά ότι κατευθύνεται προς αυτή;

Αλλά αυτή είναι και η ώρα της ιστορίας για τον Σαουδάραβα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν. Εάν θέλει μια συνθήκη ασφαλείας με τις ΗΠΑ, τότε η διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει όσο ο Μπάιντεν είναι ακόμη πρόεδρος, καθώς όπως εξηγεί ο Φρίντμαν οι Δημοκρατικοί στη Γερουσία δεν θα υπερψήφιζαν κάτι τέτοιο με πρόεδρο τον Ντόναλντ Τραμπ.

Αυτό σημαίνει ότι ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θα πρέπει να εξομαλύνει τις σχέσεις του  με το Ισραήλ προτού δημιουργηθεί πραγματικά ένα παλαιστινιακό κράτος, αλλά να το κάνει με βάση ότι τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι κινούνται ειδικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Καταλήγοντας και ολοκληρώνοντας την ανάλυσή του που γράφτηκε μετά τον θάνατο του Γιαχία Σινουάρ, ο Φρίντμαν λέει: «Ως κάποιος που έχει καλύψει επισταμένως την αναταραχή στη Μέση Ανατολή από τις 7 Οκτωβρίου 2023, έχω ελπίδες εδώ και λίγο καιρό για την πιθανότητα να σταματήσει η δολοφονία των Παλαιστινίων της Γάζας, να επιστραφούν οι όμηροι και να ξεκινήσει η πραγματική διπλωματία. Και αν οι ηγέτες όλων των πλευρών αρθούν στις απαιτήσεις αυτής της στιγμής, θα μπορούσαν να υπάρξουν πολλά περισσότερα για να ελπίζουμε».

Ο Τόμας Φρίντμαν κλείνει με μια αισιόδοξη σκέψη, που υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα και τη σημασία όσων διαμείβονται ακριβώς τώρα, τις ώρες που έχουν ακολουθήσει τον θάνατο του Σινουάρ: «Σήμερα γίνεται μία αρχή. Αυτό που συμβαίνει την επόμενη μέρα αυτού του πολέμου είναι το παν».

• Διαβάστε από το πρωτότυπο την ανάλυση Αμερικανού αρθρογράφου, πολιτικού σχολιαστή, συγγραφέα και κατόχου για τρεις φορές του βραβείου Πούλιτζερ, Thomas L. Friedman, της εφημερίδας New York Times με τίτλο «How the Biden Team Plans to Build Peace From Sinwar’s Death», πατώντας ΕΔΩ