Θύμα της βραχυκυκλωμένης Δημοκρατίας μας, όπου οι βασικές λειτουργίες (εξουσίες) του Πολιτεύματος είναι, μόνο κατ’ όνομα “ανεξάρτητες”, έχει πέσει και ο ύπατος θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Από το να μην έχει ο Πρόεδρος την δυνατότητα, να κάνει “βασιλικές δολιχοδρομίες” σε βάρος της Αντιπροσωπευτικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, μέχρι το εξανδραποδισμένο σημερινό ύπατο αξίωμα, που είναι περίπου μόνο “δια τας πανηγύρεις”, υπάρχει μεγάλη διαφορά. Που βλάπτει εξ ίσου την Δημοκρατία μας.
Ήταν εκείνα τα αντιδημοκρατικά τερτίπια του 1965, όταν ο τότε βασιλιάς κατάργησε την λαοπρόβλητη Κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου και την αντικατέστησε με αλλεπάλληλες Κυβερνήσεις αποστατών. Που οδήγησαν τελικά στην χούντα των συνταγματαρχών. Με δική της απόφαση, να μην ξεχνιόμαστε, καταργήθηκε η βασιλευόμενη και δημιουργήθηκε η προεδρευόμενη Δημοκρατία.
Το μεταπολιτευτικό μας Σύνταγμα, όπως ελάχιστα τροποποιήθηκε μέχρι τώρα, ένα από τα καλύτερα Συντάγματα του κόσμου, καθιέρωσε την προεδρευόμενη Αντιπροσωπευτική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Αλλά οι εμπνευστές του επέδειξαν δικαιολογημένο κόμπλεξ, απέναντι στον θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας. Στον οποίο, για να μην έχει δυνατότητες “βασιλικών δολιχοδρομιών”, έδωσαν κάποιες αρμοδιότητες αλλά με αναθεωρητέα άρθρα. Και ο Ανδρέας Παπανδρέου τις εξαφάνισε κι αυτές, κάνοντας τον Πρόεδρο σχεδόν διακοσμητικό και καθιερώνοντας την απόλυτα “πρωθυπουργοκεντρική” πολιτική εξουσία, που έχουμε μέχρι και σήμερα.
Αν λοιπόν συμφωνούμε, ότι βάση για το Άλλο Πολιτικό Σύστημα, που έχει ανάγκη η χώρα, είναι να γίνουν πραγματικά ανεξάρτητες λειτουργίες (εξουσίες) η Κυβέρνηση, η Βουλή και η Δικαιοσύνη, ας δούμε, τι πρέπει να γίνει με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Θα μείνει ως έχει, διακοσμητικός? Οπότε, γιατί χρειάζεται? Ή θα αποκτήσει ουσιώδεις αρμοδιότητες? Οπότε, πώς νομιμοποιείται για αυτές?
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κατά το Σύνταγμα και κυρίως κατά την πολιτική φιλοσοφία, (πρέπει να) αποτελεί τον θεματοφύλακα τήρησης του Συντάγματος, από όλες τις εξουσίες του Πολιτεύματος. Χωρίς την υπογραφή του, δεν ισχύουν Προεδρικά Διατάγματα. Ενσαρκώνει την ενότητα του Έθνους. Ηγείται τυπικά των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Διορίζει τυπικά την Κυβέρνηση αλλά ( σωστά ) δεν μπορεί να την καταργήσει. Πάνω και από τον Ανώτατο Άρχοντα, είναι μόνο ο λαός, όπως εκφράζεται στις εκλογές. Που αποτελεί την ανώτατη πηγή εξουσίας. Χάριν του λαού, υπάρχουν και λειτουργούν η Κυβέρνηση, η Βουλή και η Δικαιοσύνη. Και ο Πρόεδρος βεβαίως.
Οι αρμοδιότητες αυτές του Προέδρου, εάν υλοποιούνταν πλήρως, μπορεί να είναι αρκετές. Μπορεί να χρειάζονται και άλλες, ουσιαστικές. Που να μην τον κάνουν “βασιλιά” αλλά και να μην τον αφήνουν μόνο “δια τα πανηγύρεις”. Και που πρέπει να προτείνουν οι ειδικοί επιστήμονες και να ψηφίσει η Βουλή, στην αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ας μας συγχωρήσει η συμπαθής σημερινή Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά, χωρίς δική της ευθύνη ασφαλώς, δεν ενσαρκώνει τίποτα από τα παραπάνω. Όπως και προηγούμενοι Π.τ.Δ. Επιλέγονται και προτείνονται από την παντοδύναμη “πρωθυπουργοκεντρική” εξουσία. Και τους ψηφίζει η ελεγχόμενη από τον Πρωθυπουργό πλειοψηφία της Βουλής. Αλλά, ενώ η “πρωθυπουργοκεντρική” εξουσία είναι εκλεγμένη από τον λαό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι “δοτός”. Δεν εκλέγεται από τον λαό αλλά από την παντοδύναμη “πρωθυπουργοκεντρική” εξουσία. Που ουσιαστικά είναι υπεράνω της Κυβέρνησης, της Βουλής, της Δικαιοσύνης και του Προέδρου της Δημοκρατίας.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ
Πάμε λοιπόν, να δούμε, τί πρέπει να είναι ο Π.τ.Δ. στην Δημοκρατία μας, για να επιτελεί τον ύπατο και ανεξάρτητο ρόλο του στο Πολίτευμά μας.
- Πρέπει να εκλέγεται απ’ ευθείας από τον λαό, να έχει δηλαδή λαϊκή νομιμοποίηση. Και η μη εκλογή ενός εκ των προτεινομένων για το ύπατο αξίωμα, να μην οδηγεί σε διάλυση της Βουλής και εκλογές αλλά σε αλλαγή του ή των προτεινομένων. Εάν έτσι θα έχουμε και τέταρτη ανεξάρτητη λειτουργία (εξουσία) του Πολιτεύματος, εξαρτάται από τις αρμοδιότητες που θα του επιφυλαχτούν και από τις δικλείδες, που θα αποτρέπουν “βασιλικές δολιχοδρομίες”. Και τί πειράζει, εάν, αντί τριών, έχουμε τέσσερις εξουσίες του Πολιτεύματος. Αρκεί να είναι ανεξάρτητες. Και καμία να μην μπορεί να δράσει χωρίς τις άλλες.
- Πρέπει να μπορεί να προτείνεται, βεβαίως από τα κόμματα της Βουλής αλλά και από θεσμούς της Δημοκρατίας (π.χ. Τοπική Αυτοδιοίκηση), από δευτεροβάθμιες επιστημονικές και παραγωγικές οργανώσεις και από κοινωνικούς φορείς. Οι πολίτες ψηφίζουν. Και, αν δεν αναδειχθεί Πρόεδρος την πρώτη Κυριακή (αυτός που θα λάβει 50%+1 των ψήφων), θα επιλεγεί την δεύτερη Κυριακή, μεταξύ των δύο πλειοψηφισάντων της πρώτης.
- Δεν πρέπει να προτείνεται για Π.τ.Δ. ο “πάσα ένας”, επειδή έτσι θέλει το τάδε κόμμα. Προϋποθέσεις, για να είναι κάποιος υποψήφιος, πρέπει να οριστούν (ακαδημαϊκές, πολιτικές, επιστημονικές, κοινωνικές) στο Σύνταγμα και τον εξ αυτού ειδικό νόμο. Χωρίς αυτές, να μην επιτρέπεται να είναι κάποιος υποψήφιος.
- Ποιοι ΔΕΝ θα πρέπει να μπορούν, να προταθούν ως υποψήφιοι Π.τ.Δ.: Οι πολιτικοί, αν δεν απέχουν, για μερικά χρόνια (ας οριστούν) από την ενεργό πολιτική και κομματική δράση. Οι δικαστικοί παρά μόνο μετά την συνταξιοδότηση τους. Οι στρατιωτικοί, ακόμη και μετά την συνταξιοδότηση τους. Και όποιοι άλλοι κριθεί, ότι δεν πρέπει.
- Ένας Π.τ.Δ, που θα έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά “προσόντα”, για να προταθεί και να εκλεγεί από τον λαό, πρέπει να έχει και σοβαρές ουσιώδεις αρμοδιότητες. Ας τις βρουν οι ειδικοί επιστήμονες. Αρκεί να μην του δίνουν “βασιλικές υπερεξουσίες” αλλά και να μην τον καθιστούν “μαριονέτα” της “πρωθυπουργοκεντρικής” εξουσίας.
Έχετε καμία αμφιβολία, ότι με Πρόεδρο ειδικού βάρους και ανεξάρτητες μεταξύ τους, την Κυβέρνηση, την Βουλή και την Δικαιοσύνη, θα έχουμε πολύ καλύτερη λειτουργία του Πολιτεύματος?
Και πώς θα αναδεικνύονται αυτές οι άλλες εξουσίες? Και τι ρόλο θα παίζουν τα κόμματα? Και άλλα ερωτήματα, που θέλουν απαντήσεις.
Όλα αυτά, στην συνέχεια των αναρτήσεων – προτάσεων μας, για ΑΑΛΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ.
Εδώ θα είμαστε..
* Ο Μάκης Γιομπαζολιάς είναι δημοσιογράφος και νομικός και Γενικός Γραμματέας του Ομίλου Πολιτικής Σκέψης ΑΚΤΙΔΑ
Πατήστε και δείτε τα 78 προηγούμενα άρθρα του Μάκη Γιομπαζολιά
