Ελληνική Κτηνιατρική Εταιρεία: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την πανώλη των μικρών μηρυκαστικών

Στενή συνεργασία των κτηνοτρόφων αλλά και όσων ασχολούνται στο παραγωγικό σύστημα της αιγοπροβατοτροφίας με τις Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, για την εκρίζωση της πανώλης των μικρών μηρυκαστικών ζητά η Ελληνική Κτηνιατρική Εταιρεία.
Όπως τονίζει, αυτό θα πρέπει να γίνει «ώστε να αποφευχθούν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις – όπως συνέβη σε άλλες χώρες – στην αιγοπροβατοτροφία».

Τι είναι η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών (ppr);
Η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών, είναι μια ιογενής ασθένεια των προβάτων και των αιγών (ιός Peste de Petits Ruminants -PPRV).
Η ασθένεια είναι πιο σοβαρή στις αίγες και συχνά μολύνονται όλα τα ζώα της εκτροφής. Τα νεαρά ζώα είναι πολύ πιο ευαίσθητα από τα ενήλικα.
Οι χοίροι και τα βοοειδή μπορούν και αυτά να μολυνθούν από τον ιό, δεν εμφανίζουν όμως κλινικά συμπτώματα και δεν μεταδίδουν την ασθένεια. Τα άγρια μηρυκαστικά (π.χ. ελάφια, αίγαγροι) μπορούν να εκκρίνουν τον ιό ο ρόλος τους όμως στην εξάπλωση της νόσου δεν έχει διευκρινιστεί.
Η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών χαρακτηρίζεται από υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας (90 έως 100%), ιδιαίτερα στις χώρες όπου εμφανίζεται για πρώτη φορά.
Προκαλεί μεγάλες οικονομικές απώλειες, καθώς το κοπάδι πρέπει να θανατωθεί αν μολυνθεί.
Τα μολυσμένα πτώματα πρέπει να καταστραφούν και απαγορεύεται η διακίνηση ακατέργαστου γάλακτος (χωρίς παστερίωση) όπως και τα προϊόντα του από μολυσμένα ζώα.

Πώς μεταδίδεται και εξαπλώνεται η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών;
Η ασθένεια δεν είναι ιδιαίτερα μεταδοτική και η μετάδοση απαιτεί άμεση επαφή μεταξύ των ζώων.
Οι πηγές του ιού περιλαμβάνουν:

• κόπρανα από μολυσμένα ζώα
• ρινικές εκκρίσεις
• εκκρίσεις από βήχα
• δάκρυα

Η μετάδοση γίνεται κυρίως μέσω στενής άμεσης επαφής με μολυσμένα ζώα ή τα κόπρανά τους, αλλά μπορεί επίσης να συμβεί αερογενώς μέσω της εισπνοής μικρών σταγονιδίων που απελευθερώνονται στον αέρα όταν
τα προσβεβλημένα ζώα βήχουν και φτερνίζονται.
Η απέκκριση του ιού είναι δυνατή πριν από την ανάπτυξη κλινικών συμπτωμάτων. Ο ιός μπορεί να ανιχνευθεί στα κόπρανα των αιγών μέχρι και 2 μήνες μετά την ανάρρωση τους. Τα ζώα που επιβιώνουν από τις μολύνσεις έχουν ανοσία και δεν αρρωσταίνουν ξανά.
Στην εκτροφή οι ποτίστρες, οι ταΐστρες, η στρωμνή και τα διάφορα εργαλεία μπορούν να αποτελέσουν εστίες μόλυνσης (μολύνονται από εκκρίσεις ζώων).
Η μετάδοση του ιού μέσω του γάλακτος είναι δυνατή.
Δεν υπάρχει κάθετη μετάδοση του ιού μέσω του πλακούντα.

Τι συμπτώματα προκαλεί η πανώλη των μικρών μηρυκαστικών;
Η ασθένεια συνήθως εμφανίζεται ξαφνικά με τα ακόλουθα
κλινικά συμπτώματα:

• ορώδες οφθαλμικό, ρινικό έκκριμα και σιελόρροια (υγρό πρόσωπο)
• υψηλό πυρετό (40 και 41,5 °C)
• απώλεια όρεξης – αδυναμία – ληθαργικότητα

Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, μπορούν να παρατηρηθούν επιπλέον συμπτώματα:

• το έκκριμα γίνεται βλεννοπυώδες λόγω μικροβιακής επιμόλυνσης, αποξηραίνεται, φράσσοντας έτσι τα βλέφαρα και τα ρουθούνια
• υπεραιμία και συμφόρηση των βλεννογόνων των ματιών και του στόματος
• οίδημα στη στοματική κοιλότητα και τη γλώσσα, διαβρώσεις, έλκη
• έντονη διάρροια, που προκαλεί αφυδάτωση και σοβαρή απώλεια βάρους

Η πνευμονία είναι συχνή στα τελευταία στάδια της νόσου (ταχύπνοια-βήχας). Τα έγκυα ζώα μπορεί να αποβάλουν. Η πρόγνωση της πανώλης των μικρών μηρυκαστικών είναι κακή – ο θάνατος μπορεί να επέλθει 3 έως 8 ημέρες μετά την έναρξη του πυρετού.
Στην υποξεία μορφή τα συμπτώματα περιορίζονται συνήθως σε αναπνευστικού τύπου.

Πώς γίνεται η διάγνωση;
Τα κλινικά συμπτώματα οδηγούν σε υποψία για την ύπαρξη της ασθένειας. Οι εργαστηριακές δοκιμές επιβεβαιώνουν τη διάγνωση.

Στοιχεία που πρέπει να μας ανησυχ’ησουν και τι πρέπει να κάνουμε

• Έχετε προμηθευτεί ζώα, κτηνοτροφικό εξοπλισμό ή ζωοτροφές από τις περιοχές που έχει διαγνωστεί η Πανώλη των μικρών μηρυκαστικών; Ενημερώστε τις αρμόδιες κτηνιατρικές υπηρεσίες της περιοχής σας. Μπορεί να έχει μολυνθεί από πανώλη των μικρών μηρυκαστικών η εκτροφή σας.
• Έχετε παρατηρήσει σε κάποιο από τα ζώα σας πυρετό, σιελόρροια, έλκη στο στόμα, δύσπνοια, βήχα, διάρροια; Μπορεί να έχουν μολυνθεί από πανώλη των μικρών μηρυκαστικών

Υπάρχει θεραπεία;
Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για αυτήν την ασθένεια. Στην Ευρώπη δεν κυκλοφορούν εμβόλια.

Χρήσιμες συμβουλές για τον κτηνοτρόφο. ΤΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ;

• Ελέγχω καθημερινά τα ζώα μου και αν παρατηρήσω ύποπτο σύμπτωμα σε κάποιο ζώο ειδοποιώ τις αρμόδιες κτηνιατρικές αρχές
• Καθαρίζω και απολυμαίνω τακτικά τους χώρους εκτροφής μου με ένα από τα εγκεκριμένα ιοκτόνα απολυμαντικά
• Τηρώ όλους τους κανόνες βιοασφάλειας (τροχολουτήρες, ποδολουτήρες)
• Περιορίζω την είσοδο ανθρώπων και οχημάτων στην εκτροφή
• Καταπολέμηση των τρωκτικών
• Δεν δανείζομαι ζώα, εργαλεία, σκεύη ή οχήματα από άλλες εκτροφές
• Δε φέρνω τα ζώα μου σε επαφή με ζώα άλλης εκτροφής
• Διατηρώ τα ζώα σε καλή κατάσταση (σωστή διατροφή, εμβολιασμούς, αποπαρασιτισμούς)
• Προσοχή στις αγοραπωλησίες ζώων – Αναβάλλουμε προγραμματισμένες αγορές
• Προσοχή στην αγορά ζωοτροφών (σανό, άχυρα) – μόνο αν είναι απαραίτητο και ξεφορτώνουμε όσο το δυνατόν πιο μακριά από το χώρο που βρίσκονται τα ζώα
• Προσοχή! O ιός παραμένει στο γάλα για μεγάλο χρονικό διάστημα.
• Ακόμη και αν δεν χρησιμοποιείται το γάλα, πρέπει να βράζετε για να καταστραφεί ο ιός και να μη μολυνθεί το περιβάλλον

Η περίοδος από τη μόλυνση (επαφή με μολυσμένο ζώο ή μολυσμένα υλικά) μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων είναι 4-5 ημέρες

Η νόσος ενδημεί για πολλά χρόνια σε αρκετές χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Ασίας όπου για τον έλεγχό της εφαρμόζονται προγράμματα εμβολιασμού.
Στην Ευρώπη, επίσημες καταγραφές κάνουν λόγο για κρούσματα στη Γεωργία (2016) και στη Βουλγαρία (2018). Φέτος το καλοκαίρι εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στη Θεσσαλία και έχει επεκταθεί στην ορεινή Κορινθία, στον Ασπρόπυργο Αττικής και πρόσφατα στην Κρήτη. Η πολιτική που ακολουθείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εντοπισμός των θετικών ζώων – εκτροφών και εκρίζωση.
Τέλος, όπως υπογραμμίζει η Ελληνική Κτηνιατρική Εταιρεία «η νόσος δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο και δεν αποτελεί απειλή για τη Δημόσια Υγεία αλλά αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την οικονομία».