Σημεία ομιλίας του Δημήτρη Οικονόμου, στην εκδήλωση του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός” με τίτλο: «Δημοκρατικοί θεσμοί και λειτουργίες στον σύγχρονο κόσμο. Προκλήσεις και προοπτικές», στην οποία συμμετείχαν πανεπιστημιακοί και πολιτικοί.
Πολλές φορές έχουμε ακούσει ότι «η Δημοκρατία, το Κράτος Δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην πατρίδα μας δεν πουλάνε». Ότι «η κοινωνία δεν ενδιαφέρεται και όσοι ασχολείστε με αυτά είστε εκτός πραγματικότητας». Μας συστήνουν μάλιστα να ασχολούμαστε αποκλειστικά με το εισόδημα των νοικοκυριών.
Σήμερα δεν θα ασχοληθώ με τον ακραίο κυνισμό αυτής της άποψης, η οποία επιχειρεί να καταστεί αυτοεκπληρούμενη προφητεία μόνο και μόνο για να εξυπηρετήσει την διατήρηση του σημερινού αδιεξόδου. Σήμερα σε αυτή τη μικρή μου παρέμβαση θα ασχοληθώ με δύο ερωτήματα. Είναι πράγματι οι οικονομικές ανισότητες άσχετες με την Δημοκρατία μας και το περιεχόμενό της; Είναι το φαινόμενο της αποσύνδεσης των διαφορών διαθέσιμου εισοδήματος άσχετο με την Ισονομία; Και θα υποστηρίξω εδώ ότι η Δημοκρατία και η Ισότητα (και στην οικονομική της διάσταση) ή συνυπάρχουν ή πάσχουν σοβαρά και οι δυο.
Για να καταφέρει η σημερινή κυβέρνηση αυτή τη πρωτοφανή συγκέντρωση πλούτου και εξουσίας στα χέρια λίγων προσπάθησε και προσπαθεί ακόμα να ελέγξει, παρακάμψει, ακυρώσει το κράτος-δικαίου στην πατρίδα μας. Μια ανατροφοδοτούμενη και αλληλοτροφοδοτούμενη κίνηση μεταξύ υπερσυγκέντρωσης πλούτου και εξουσίας στα χέρια πολύ λίγων εκλεκτών της εξουσίας και ελέγχου κρατικών δομών και δημοκρατικών θεσμών.
Επιθέσεις κατά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα στις μέρες μας
Ένα παράδειγμα από την επικαιρότητα: σήμερα δημοσιεύτηκε η έκθεση του State Department η οποία αναφέρεται στην κακή κατάσταση του κράτους δικαίου στην πατρίδα μας. Μεταξύ άλλων, επισημαίνει ότι, επιτέλους, στις 5 Ιουλίου και ύστερα από τεράστια πολιτική πίεση, η ελληνική κυβέρνηση σταμάτησε να «κυνηγάει» τον πρώην πρόεδρο της ΕΛΣΤΑΤ, Ανδρέα Γεωργίου. Τον στόχο των ακατονόμαστων (πολλοί από αυτούς διατέλεσαν επίσημοι) οι οποίοι υποστήριξαν ότι η κραιπάλη της περιόδου 2006-2009 θα περνούσε απαρατήρητη, αν συνεχίζαμε την άθλια πρακτική τους της απόκρυψης της πραγματικότητας. Πολλοί από αυτούς δηλώνουν «δημοκράτες» ενώ είναι αυτοί οι, κατ’ εξοχήν υπεύθυνοι για την «άνοδο της ακροδεξιάς».
Αλλά η ιστορία «Ανδρέα Γεωργίου» επαναλαμβάνεται: η καταγγελία των κακώς κειμένων και κυβερνητικών ανομιών απαγορεύεται, επειδή «δυσφημούν τη χώρα στο εξωτερικό». Ο ισχυρισμός είναι ότι η χώρα δεν δυσφημείται από την κυβερνητική παραβατικότητα, αλλά από την καταγγελία και αντιμετώπισή της. Μέχρι και τα στοιχεία του Αστεροσκοπείου Αθηνών για τις καμένες εκτάσεις πέρσι τον Αύγουστο χαρακτηρίστηκαν από κυβερνητικό στέλεχος «προπαγάνδα των αριθμών». Και βέβαια τα ίδια με το σκάνδαλο των υποκλοπών και την προσπάθεια συγκάλυψής του, την άρνηση διερεύνησης προσπάθειας του εγκλήματος των Τεμπών με τις εξεταστικές-παρωδία στη Βουλή, τα οποία έχουν ήδη προκαλέσει την έκθεση-κόλαφος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εις βάρος της χώρας μας.
Επαναλαμβανόμενο μοτίβο με όσα βλέπουμε και ζούμε καθημερινά στην πατρίδα μας τα τελευταία χρόνια. Δεν χρειαζόμαστε ξένα όργανα για να μάθουμε την πραγματικότητα που βιώνουμε, ίσως όμως αποδειχτεί χρήσιμη η πίεση τους για περιορισμό της αλαζονίας και για να μαθευτεί επιτέλους η αλήθεια.
Υπάρχει βέβαια και το σκάνδαλο της δυσφήμησης του θύματος των υποκλοπών, Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Ανδρουλάκη. Και τι δεν ακούστηκε, «τον κρατάνε με αποκαλύψεις», «ξένα συμφέροντα είναι από πίσω του», «αποφεύγει τις «σωστές» νομικές οδούς»… Με την αθλιότητα αυτή οφείλουμε να είμαστε όλοι οι Δημοκράτες απέναντι.
Όποιος μετά από αυτά και άλλα πολλά, απορεί με την αυξανόμενη αποχή από τις εκλογές είναι είτε αφελής, είτε επικίνδυνος (ας εξηγήσει ο ίδιος τι από τα δυο). Για την «άνοδο» της ακροδεξιάς μίλησα προηγουμένως. Κανονικοποίηση της στις πλατείες και με συνθήματα «να καεί, να καεί…». Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το αποτέλεσμα αλλά η εκπληκτική ανοχή απέναντί τους.
Οι ανισότητες είναι εδώ
Αλλά αυτή η δημοκρατική έκπτωση δεν μπορεί παρά να υποδαυλίζει την έκρηξη της ανομίας, παρανομίας, παραβατικότητας η οποία αποσκοπεί στη συγκέντρωση πλούτου στα χέρια όλο και λιγότερων. Τις ανισότητες (μεταξύ άλλων και τις εισοδηματικές) όλων των ειδών να έχουν φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα. Έχουμε βρει και νέους όρους, ο πληθωρισμός που ζούμε, για παράδειγμα, τον ονομάζουμε «πληθωρισμό απληστίας». Με απλά λόγια, οι πολλοί να δυσκολεύονται να ικανοποιήσουν βασικές ανάγκες όπως τα τρόφιμα, η στέγαση, η υγεία, η παιδεία. Για να μπορούν σε ωραίες αίθουσες ξενοδοχείων ελάχιστοι να πανηγυρίζουν για «κέρδη-ρεκόρ» στις ετήσιες συνελεύσεις τους. «Κέρδη-ρεκόρ» τα οποία την επομένη θα σταλούν εκτός Ελλάδας στους μετόχους τους. Χωρίς καμία συζήτηση για το εάν αυτά τα κέρδη προέρχονται από αυξημένη παραγωγικότητα, νέες τεχνολογίες, πόσο βιώσιμη κάνουν την οικονομία μας. Και βέβαια αυτή η συζήτηση δεν γίνεται για να μην καταλήξουμε στο ότι τα υπερκέρδη των λίγων που προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από κυβερνητικές παρεμβάσεις. Τα παραδείγματα είναι πολλά, οι χρεώσεις των τραπεζών, η δέσμευση των ενεργειακού χώρου μόνο στους λίγους μεγάλους παραγωγούς ενέργειας, στην αποψίλωση της επιτροπής ανταγωνισμού τόσο από προσωπικό όσο και από αρμοδιότητες.
Αντίστοιχες ανισότητες παρατηρούμε στη πρόσβαση στη δημόσια υγεία, θα χειρουργηθείς στην ώρα σου μόνο αν έχεις τα χρήματα να πληρώσεις απογευματινά χειρουργεία.
Τα ίδια στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια, βάση εισαγωγής στην δωρεάν δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση, δίδακτρα για όσους μπορούν να πληρώσουν.
«Λύσεις» που διατηρούν τη σημερινή κακή κατάσταση και δίνουν διέξοδο μόνο σε όσους έχουν πρόσβαση είτε σε χρήματα, είτε σε ανθρώπους κλειδιά.
Αντίστοιχες ανισότητες παρατηρούμε και στο επιχειρείν. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα η πρόσβαση στον φθηνό δανεισμό του ταμείου ανάκαμψης, ο οποίος δόθηκε σε 200-300 μεγάλες επιχειρήσεις σε σύνολο 450.000 επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Η μάχη μπροστά
Με βάση τα παραπάνω και ολοκληρώνοντας την σημερινή μου παρέμβαση θα πρέπει στην συζήτηση για την υπεράσπιση της Δημοκρατίας να βάλουμε ξανά την ουσία της Δημοκρατίας και κατά πόσο οι δομές της υπερασπίζονται την ουσία αυτή.
Όσο σημαντική είναι η υπεράσπιση του κράτους-δικαίου, μεταξύ άλλων και για την τσέπη μας, από τις επιθέσεις που δέχεται στις μέρες μας, άλλο τόσο σημαντική είναι η σταθερή πυξίδα ότι η Δημοκρατία μας και οι θεσμοί της θα πρέπει να προσφέρουν ισονομία, ισοπολιτεία, ισηγορία, ίσες ευκαιρίες.
* Ο Δημήτρης Οικονόμου είναι μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου και Αν. γραμματέας επικοινωνίας του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής και στις εκλογές του 2019 & του 2023, ήταν υποψήφιος στην Α’ Αθήνας με το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής.
