Λευτέρης Καρχιμάκης*: Η Δημοκρατία κινδυνεύει στον τόπο που γεννήθηκε

Μια είδηση που πέρασε στα πολύ ψιλά είναι η νέα αρνητική επίδοση για την κατάσταση της δημοκρατίας στην χώρα. Η ετήσια έκθεση του V-Dem του πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ για την ποιότητα της δημοκρατίας στον κόσμο το 2023 διαπιστώνεται μια σταθερή πορεία αυταρχικής διολίσθησης της χώρας μας. Η είδηση πέρασε κάτω από τα ραντάρ της κοινωνίας καθώς το ζήτημα δεν αναδείχθηκε από τα ΜΜΕ. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί εξίσου ατάραχη.

Πρόκειται για την δεύτερη έκθεση ράπισμα, μετά την αντίστοιχη της Επιτροπής Libe του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η τελευταία, εγκρίθηκε πρόσφατα με ευρεία πλειοψηφία χάρη στις ψήφους ευρωβουλευτών από τους φιλελεύθερους το Μακρόν μέχρι εκείνων των Σοσιαλιστών, των Πράσινων και της Αριστεράς. Η έκθεση του κοινοβουλίου προκάλεσε «κύματα οργής» από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και προσωπικά του πρωθυπουργού. Αντίστοιχα το δεύτερο καμπανάκι κινδύνου (έρευνα V-DEM) μέσα σε μόλις λίγες εβδομάδες από το πρώτο (έκθεση του κοινοβουλίου) δεν μπορεί παρά να προκαλέσει ανασφάλεια και αγανάκτηση σε εμάς τους πολίτες.

Στη χώρα μας αφιερώνεται εκτενής ανάλυση. Μάλιστα μόνο 2 ακόμη χώρες είχαν το προβληματικό προνόμιο μιας τόσο ενδελεχούς επισκόπησης, η Ρωσία του Πούτιν και την Βραζιλία του Μπολσονάρο. Αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι. H χώρα μας σύμφωνα με την έρευνα περνάει ένα επεισόδιο αλλαγής καθεστώτος και δεν λογίζεται πλέον ως «φιλελεύθερη δημοκρατία.»

Το σκάνδαλο των υποκλοπών, η αργόσυρτη εξέτασή του από την Δικαιοσύνη και οι κυβερνητικές παρεμβάσεις σε πολλές υποθέσεις, έχουν στοιχίσει ιδιαίτερα στην διεθνή εικόνα της χώρας. Επιπλέον, η έκθεση στέκεται ιδιαίτερα στην συγκρότηση του «Επιτελικού Κράτους» που τόσο διαφήμισε η κυβέρνηση, με την οποία συγκεντρώνονται εξουσίες στον πρωθυπουργό και στην εκτελεστική εξουσία, όπως η υπαγωγή κρίσιμων υπηρεσιών όπως η ΕΥΠ, η ΕΡΤ, το Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Η έκθεση σημειώνει ότι η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία ως χώρα στον δείκτη ελευθερίας του Τύπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ακόμα, στηλιτεύεται ο ρόλος της κυβερνητικής πλειοψηφίας της Βουλής σε ότι αφορά την διερεύνηση πολύκροτων υποθέσεων όπως οι υποκλοπές τηλεφώνων πολιτικών, (του υποψηφίου τότε Προέδρου του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη, υπουργών της κυβέρνησης της ΝΔ). Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και την επιχείρηση συγκάλυψης στην εξεταστική για τα Τέμπη ως ένα ακόμα απτό δείγμα γραφής της πορείας αυταρχικοποίησης της χώρας.

Η διολίσθηση αυτή δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Ο έλεγχος και η κριτική στην εξουσία βρίσκονται στον πυρήνα κάθε δημοκρατίας και αποτελούν εγγυήσεις απέναντι στην αυθαιρεσία του κράτους και της πιθανής αδιαφορίας της κυβέρνησης για την μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία, προς όφελος μεγάλων συμφερόντων. Στον αντίποδα η αλαζονεία με την οποία πολιτεύεται η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, και η προσπάθεια συνεχούς υπονόμευσης, των θεσμών και της αντιπολίτευσης αποτελούν άκρως ανησυχητικά στοιχεία μιας έκδηλης κυβερνητικής αυταρχικότητας. Σύμφωνα με την παγκόσμια τράπεζα, οι χώρες που βιώνουν μια τέτοια κατάρρευση του κράτους δικαίου, συνήθως βιώνουν παράλληλα και αύξηση των ανισοτήτων. Αυτό συμβαίνει ήδη στην Ελλάδα ! Σύμφωνα με την Eurostat, την ώρα που τα εταιρικά κέρδη εκτοξεύονται στην χώρα μας, οι μισθοί παραμένουν στάσιμοι.

Απέναντι σε όλα τα παραπάνω, η Νέα Δημοκρατία προσπαθεί τεχνηέντως να καταπνίξει και να υπονομεύσει την κατακραυγή ως «επίθεση» στην χώρα και όχι ως εργαλείο αποτίμησης του τρόπου που πολιτεύεται η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.

Όσοι ανησυχούμε για αυτόν τον δημοκρατικό κατήφορο της χώρας σε μια δυσμενή διεθνή συγκυρία οφείλουμε να βρισκόμαστε σε επαγρύπνηση. Ο «εχθρός» δεν είναι οι άλλοι, οι απέξω που μας κρίνουν, αλλά εμείς οι ίδιοι αν δεν αντέχουμε να κοιτάξουμε κατάματα την πραγματικότητα και δεν αγωνιστούμε να αλλάξει…

ΣΣ: Το Ερευνητικό Ινστιτούτο V-DEM ιδρύθηκε το 2015 από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ. Παρακολουθεί την εξέλιξη της δημοκρατίας όλων των χωρών από το 1789 ως τις μέρες. Έχει πιστοποιηθεί ως ένα έγκυρο βαρόμετρο για την ποιότητα της δημοκρατίας σε κάθε χώρα. Αναγνωρίζοντας ότι κάθε έρευνα υπόκειται στη βάσανο της κριτικής για μεροληψία και ιδεολογικές θεωρήσεις των ευρημάτων, τα σύγχρονα εργαλεία ανάλυσης των δεδομένων και οι 650 μεταβλητές που επιχειρούν να καταστήσουν  αντικειμενικές τις καταγραφές των απόψεων των 2.700 ειδικών επιστημόνων που τροφοδοτούν με στοιχεία από τις χώρες τους την έρευνα, του έχουν προσδώσει ειδικό βάρος.

*Ο Λευτέρης Καρχιμάκης είναι υποψήφιος διδάκτορας και Λέκτορας Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Leiden.