Τα τελευταία χρόνια σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία, προσφυγικές οργανώσεις, σύλλογοι Ποντίων, φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αναλαμβάνουν μορφωτικές δραστηριότητες οι οποίες έχουν ως κύριο προσανατολισμό την παροχή ιστορικών γνώσεων στους πολίτες που αφορούν θέματα του Μικρασιατικού και Ποντιακού Ελληνισμού, του Ελληνισμού της Διασποράς και της Ανατολής.
Οι εκδηλώσεις αυτές ιστορικής αυτογνωσίας έχουν σχέση με τα ήθη- τα έθιμα- τη μουσική- το θέατρο- τη λογοτεχνία- την πολιτιστική παράδοση- αλλά και της μνήμης της γενοκτονίας, οι οποίες κορυφώνονται κάθε Μάιο με επετειακές εκδηλώσεις, ποικίλλου χαραχτήρα.
Αξιοσημείωτες θεωρούνται οι πρωτοβουλίες:
- Θέματα ιστορίας του Ελληνισμού της Ανατολής – Κύκλος Διαλέξεων με την επιστημονική καθοδήγηση του ιστορικού Βλάση Αγτζίδη στο Δήμο Κηφισιάς
- Σεμινάρια – ημερίδες – Συνέδρια που οργάνωσε ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Ποντίων εκπαιδευτικών για θέματα ιστορίας Ποντιακού Ελληνισμού και ιστορίας – κουλτούρας της Ανατολής
- Σεμινάρια – Συνέδρια που οργανώθηκαν από τη νεοσύστατη έδρα Ποντιακών σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ
- Συνέδρια – Ημερίδες που οργανώθηκαν από το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού
- Μορφωτικές δραστηριότητες – συνέδρια – ημερίδες της Επιτροπής Ποντιακών Μελετών
- Πρωτοβουλίες και δράσεις του Κέντρου ποντιακών μελετών, με ποιο αξιοσημείωτη την πολυθεματική έκθεση που οργανώθηκε με πρωτοβουλία του καθηγητή Κώστα Φωτιάδη
- Συνέδρια και ημερίδες που οργανώθηκαν τόσο από την Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος (ΠΟΕ) όσο και από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων (ΠΟΠΣ)
- Ποντιακά Σωματεία, με μεγάλη ιστορική πορεία και δράση, όπως η Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης, η οποία ιδρύθηκε το 1933 στη Θεσσαλονίκη και πρόσφατα, με μεγάλη επιτυχία, αναβίωσε το θεσμό του Λαϊκού Πανεπιστημίου, οργανώνοντας θεματικούς κύκλους σεμιναρίων για θέματα ποντιακού ελληνισμού την τελευταία τριετία, που παρακολούθησαν χιλιάδες πολίτες.
Μια από τις πιο σημαντικές όμως μορφωτικές πρωτοβουλίες, κατά την εκτίμησή μας, η οποία έχει ως φορέα υλοποίησης την ακαδημαϊκή κοινότητα και χώρο (Ανοικτό Πανεπιστήμιο) και για αυτό παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον και σημασία, είναι αυτή που αφορά το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πρόκειται να ξεκινήσει με θέμα: Σπουδές στον Ποντιακό Ελληνισμό στα πλαίσια του Κέντρου Δια Βίου Μάθησης του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Ελλάδας (ΕΑΠ), από τα μέσα Μαρτίου 2024.
Σκοπός του προγράμματος:
- Το πρόγραμμα στοχεύει στη διδασκαλία και ενημέρωση των σπουδαστών της πολιτικής κοινωνικής οικονομικής και πολιτιστικής δραστηριότητας των Ελλήνων στο γεωφραφικό χώρο του Πόντου και των προσφυγικών εγκαταστάσεων στην Ελλάδα, μέσα από τη συστηματική χρήση και κριτική προσέγγιση των γραπτών πηγών, των προφορικών μαρτυριών, της ιστορικής γεωγραφία κλπ
- Στην υπεύθυνη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης σε ζητήματα που επηρεάζουν τη δημόσια ιστορία και συνεπώς την κοινωνία και τις αντιδράσεις της, όπως το ζήτημα της Γενοκτονίας, ο λαϊκισμός που αναπτύσσεται γύρω από το ζήτημα αυτό και οι θεμιτές και αθέμιτες πρακτικές διεκδίκησης της διεθνούς αναγνώρισης. Το πρόγραμμα έχει σκοπό αυτά τα ζητήματα να προσεγγίζονται με νηφαλιότητα, επιστημονική ακρίβεια και εγκυρότητα.
- Την ανάδειξη και τη μελέτη ζητημάτων που σχετίζονται ζητήματα προσφυγικής εγκατάστασης, οικογενειακής ιστορίας και καταγωγής
- Τη διάχυση της ήδη υπάρχουσας γνώσης και την κατάρτιση των νέων επιστημόνων
Τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα για όσους το παρακολουθήσουν συνδέονται με την επιδίωσξη:
Μετά το πέρας του προγράμματος ο / η εκπαιδευόμενος / η να είναι σε θέση να:
- Γνωρίζει τους ιστορικούς και γεωγραφικούς όρους σχετικά με το γνωστικό αντικείμενο.
- Γνωρίζει την κοινωνική, οικονομική και πολιτική οργάνωση των Ελλήνων του Πόντου.
- Τοποθετεί τον ελληνισμό πόντου στον ευρύτερο χώροτου Ευξείνου Πόντου και της καθ ημάς Ανατολής και πως η θέση του επηρέασε τη ζωή και την τύχη του στη διάρκεια του 19ουαιώνα και τις αρχές του 20ου αιώνα.
- Ερμηνεύει τη στάση και την πολιτική των Μ. Δυνάμεων και της σύγχρονης Τουρκίας στο πλαίσιο του ανατολικού ζητήματος, μέχρι τις ημέρες μας.
- Γνωρίζει τη δημογραφική και πολιτισμική εξέλιξη των Ελλήνων του πόντου την ορισμένη ιστορική περίοδο.
- Γνωρίζει την επιστημονική μεθοδολογία προσέγγισης ιστορικών ζητημάτων και περιόδων.
- Εμπλουτίζει στην εκπαίδευση το μάθημα του με επιπλέον στοιχεία (κοινωνικά, πολιτικά, δημογραφικά, ιστορικά) σχετικά με τον ελληνισμό της καθ’ ημάς ανατολής.
- Έχει τη δυνατότητα αξιοποίησης πληροφοριακού υλικού, ψηφιακών βάσεων σχετικών με τις γραπτές, προφορικές πηγέςστις ποικίλες εκδηλώσεις.
- Είναι σε θέση να συνθέσει και να αναπαράξει την επιστημονική γνώση στο πλαίσιο της δημόσιας ιστορίας, εκλαίκευτικής αρθρογραφίας ή να την αξιολογεί κριτικά από την πλευρά του αποδέκτη
Επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος έχει οριστεί ο Κυριάκος Χατζηκυριακίδης, Επίκ. Καθηγητής έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ
Ενώ εκπαιδευτές είναι οι:
- Θεοδόσιος Κυριακίδης, Δρ Νεότερης ιστορία του Πανεπιστημίουθ Δυτ. Μακεδονίας και ο
- Νικόλαος Μισολίδης, πτυχιούχος της Ιστορίας Αρχαιολογίας του ΑΠΘ και κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στην νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Εν κατακλείδι αυτό το πρόγραμμα με την πρωτοτυπία του και τον καινοτόμο χαραχτήρα του αποτελεί ένα θεσμικό βήμα ιδιαίτερα σημαντικό για την ένταξη των ποντιακών σπουδών στην ακαδημαϊκή κοινότητα και για την παροχή και διασφάλιση έγκυρης ιστορικής γνώσης για θέματα ποντιακού ελληνισμού στις νεότερες γενιές.
* Ο Κώστας Ανθόπουλος , είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης και Αντιπρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Ποντίων Εκπαιδευτικών, μέλος του Τομέα Παιδείας του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής και μέλος του Δ.Σ. του Α΄ Συλλόγου Εκπαιδευτικών Α/βάθμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλονίκης – Αναπληρωματικός Αιρετός Α.Π.Υ.Σ.Π.Ε Κεντρικής Μακεδονίας