Ρένια Ζαρκαδούλα*: Η «Οδύσσεια» της στέγασης…

Η Ελλάδα γερνάει και ίσως είναι η μεγαλύτερη εθνική απειλή που αντιμετωπίζουμε ως χώρα, καθώς η δημογραφική παρακμή-κρίση αναπόφευκτα θα επιφέρει αρνητικές συνέπειες στην κοινωνική συνοχή, την εθνική ισχύ και την παραγωγική ικανότητα της χώρας.

Έτσι σε μια χώρα με έντονο δημογραφικό πρόβλημα η υλοποίηση πολιτικών κοινωνικής Κατοικίας που θα στηρίζουν τα νέα ζευγάρια  αποτελεί βασική προτεραιότητα και ευθύνη της πολιτείας . Και επειδή η στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα έχει πέσει στο κενό (αν αναλογιστούμε ότι το 2012 ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ), ο κρατικός φορέας που έτρεχε προγράμματα στέγασης στη χώρα, καταργήθηκε χωρίς να αντικατασταθεί), έχει ανοίξει ξανά η συζήτηση για τη στεγαστική κρίση, καθώς όλοι  αναγνωρίζουν το πρόβλημα και τις ευρύτερες συνέπειές της.  

Η εκτόξευση στις τιμές των κατοικιών και των ενοικίων αποτελεί μια πραγματικότητα, όπως και το ότι η αύξηση αυτή είναι δυσβάσταχτη στην πλειοψηφία των κοινωνικών στρωμάτων, καθώς στην Ελλάδα τα εισοδήματα και ειδικά οι μισθοί δεν δύναται να ακολουθήσουν τους αντίστοιχους ρυθμούς αύξησης. Τα υψηλότερα ποσοστά υπερφόρτωσης κόστους στέγασης στις πόλεις παρατηρήθηκαν στην Ελλάδα (27,3%) και τη Δανία (22,5%) και τα χαμηλότερα στη Σλοβακία (2,3%) και στην Κροατία (2,6%).

1 στα 3 νοικοκυριά που ζει στις πόλεις της χώρας και δεν ιδιοκατοικεί επωμίστηκε κόστος στέγασης που αναλογούσε σε ποσοστό άνω του 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του.  Την περίοδο 2018 – 2022 η σωρευτική αύξηση των ενοικίων για κατοικίες, που είναι κατάλληλες για οικογένειες άγγιξε το 42,1%,ενώ το τέταρτο τρίμηνο του 2023, το μέσο ενοίκιο στις περισσότερες περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης  ήταν αυξημένο κατά τουλάχιστον 10% της σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2022.

Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο όσον αφορά στην φοιτητική στέγη, καθώς σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία, οι ζητούμενες τιμές μίσθωσης φοιτητικής κατοικίας αυξήθηκαν κατά 53% στην Αθήνα  και στην Πάτρα όπου καταγράφεται η δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση το 49,23% για το χρονικό διάστημα 2017-2022.

Όλα τα ανωτέρω δεν είναι απλά μια αριθμητική ή στατιστική ανησυχία αλλά ένα υπαρκτό πρόβλημα, μια πτυχή της κοινωνικής ζωής με καταστροφικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους που ως κοινωνική ομάδα πλήττονται περισσότερο από τις αυξήσεις  στις τιμές των ενοικίων με αποτέλεσμα τη δυσκολία στην αυτονόμησή τους. Παρά τη διαγενεακή αλληλεγγύη ως μέσο κοινωνικής προστασίας των νέων στην χώρα μας, η διαβίωση τους σε όχι καλές στεγαστικές συνθήκες είναι υπαρκτή και οι περιορισμένες  δυνατότητες αυτονόμησης της νέας γενιάς δεδομένες.

Πώς καταφέραμε  να έχουμε την πιο ακριβή, συγκριτικά με το εισόδημα, στέγαση στην Ευρώπη;  Ως εξήγηση  θα μπορούσαμε να αναφέρουμε  την οικονομική κρίση και αντίστοιχα την μεγάλη μείωση των εισοδημάτων των Ελλήνων, τους νέους τρόπους εκμετάλλευσης των ακινήτων, όπως οι βραχυχρόνιες μισθώσεις Airbnb, οι οποίες επηρέασαν τις τιμές των ενοικίων, το πρόγραμμα  “golden visa” στα ακίνητα με αποτέλεσμα ολόκληρες πολυκατοικίες στο κέντρο της Αθήνας να έχουν μετατραπεί σε ξενοδοχεία.

Το  ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής εδώ και καιρό έχει καταθέσει τις προτάσεις του για την αποκλιμάκωση των ενοικίων μέσα από τη δημιουργία μίας δεξαμενής κοινωνικής κατοικίας, που θα αποτελείται από ένα δημόσιο αποθεματικό κοινωνικών κατοικιών, νέων και ανακαινισμένων, καθώς και ιδιωτικών κατοικιών που αυτή τη στιγμή παραμένουν κλειστές,  ώστε στη συνέχεια να διατεθούν προς εκμίσθωση αντί χαμηλού μισθώματος με κοινωνικά κριτήρια, σε νέα ζευγάρια, εργαζόμενους και φοιτητές, καθώς και την άμεση κατάργηση ή έστω αναστολή του προγράμματος παροχής “golden visa” με την αγορά ακινήτων.

Συνεπώς για να μην χρειαζόμαστε να κάνουμε δυο δουλειές για να καταφέρουμε να μισθώσουμε ένα αξιοπρεπές ακίνητο και για να στηρίξουμε τους νέους και τις νέες στο στεγαστικό τους πρόβλημα αλλά και για να μην επιδεινωθεί το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας είναι επιτακτική η ανάγκη  για μια  μακροπρόθεσμη στρατηγική. Η στέγαση οφείλει εκτός από ατομικό και οικογενειακό  μέλημα να γίνει και  δημόσιο.

* Η Ρένια Ζαρκαδούλα είναι δικηγόρος και μέλος ΚΠΕ ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ, Πολιτεύτρια Βορείου Τομέα Αθηνών.