Λευτέρης Καρχιμάκης*: Το Κοινοβούλιο και ο Ευρωπαίος ασθενής

Την Τετάρτη 7/2 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκαaσε την χώρα μας για σωρεία ζητημάτων που αφορούν το κράτος δικαίου, την ελευθερία του τύπου, την αστυνομική βία και άλλα τόσα που μόνον κολακευτικά δεν είναι. Απέναντι σε αυτή την καταδίκη η κυβέρνηση εξέφρασε την άποψη ότι πρόκειται για αποτέλεσμα δυνάμεων που εχθρεύονται την κυβέρνηση και ως εκ τούτου βλάπτουν την Ελλάδα. Σύμφωνα με αυτή την τοποθέτηση η κυβέρνηση είτε υποστηρίζει πως τα όσα αναγράφονται στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι αναληθή είτε πως ακόμα και αν είναι αληθή δεν θα έπρεπε να υποστηριχθούν γιατί βλάπτουν την Ελλάδα.

Σε σχέση με την πρώτη πιθανή θέση, τα πράγματα είναι απλά. Ας πούμε ότι η έκθεση των «Δημοσιογράφων χωρίς σύνορα» που μας κατατάσσει στην 107η θέση παγκοσμίως σε ζητήματα ελευθερίας τύπου ήταν τυχαία. Ας πούμε ακόμα ότι η έκθεση V-DEM του πανεπιστημίου του Gothenburg η οποία σημείωνε ότι είμαστε η χώρα με τον ταχύτερο ρυθμό αυταρχικοποίησης στην Ευρώπη ήταν σύμπτωση. Όταν όμως το κακό τριτώνει και μάλιστα με τέτοιο εκκωφαντικό τρόπο δεν μπορούμε να μιλάμε πλέον για εξωτερικούς εχθρούς και πιθανότητες. Οφείλουμε να μιλάμε για γεγονότα. Ιδιαίτερα αν λάβουμε ως δεδομένο ότι η έκθεση του κοινοβουλίου ψηφίστηκε από ιδεολογικά ετερόκλητες ομάδες που συμπεριλαμβάνουν από τους Φιλελεύθερους του Μακρόν μέχρι τους Πράσινους και από τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές μέχρι την Ευρωπαϊκή Αριστερά. Επομένως το ψήφισμα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εύκολα μια «αριστερή συνωμοσία».  

Πάμε στην δεύτερη πιθανότητα η οποία προστάζει σιωπή όταν η δημοκρατία αιμορραγεί, προς χάριν κάποιου αόριστου εθνικού συμφέροντος. Πέραν του τρομακτικού ηθικού ξεπεσμού που μαρτυρά αυτή η θέση, ενέχει και ορισμένα πολύ πρακτικά προβλήματα. Πρώτον, στις διεθνείς και Ευρωπαϊκές σχέσεις το νόμισμα με το οποίο διαπραγματεύεται η κάθε χώρα είναι το εθνικό πολιτικό κεφάλαιο. Αυτό, όπως άλλωστε και το οικονομικό είναι πεπερασμένο και κάθε κυβέρνηση οφείλει να επιλέξει πως θα το χρησιμοποιήσει. Αν το ξοδεύεις για να διατηρείς την ψευδαίσθηση μιας «μετριοπαθούς, μεταρρυθμιστικής κυβέρνησης» στο εξωτερικό, θα έχεις έλλειμμα όταν διαπραγματεύεσαι αναπτυξιακά μέτρα για την χώρα σου, την οικονομία ή τα Ελληνοτουρκικά. Άλλωστε το «41%» στην Ευρώπη δεν αποτελεί αποστομωτική απάντηση, αλλά μαρτυρία καθεστωτικής λογικής. Δεύτερον, σύμφωνα με σειρά ερευνών και δημοσιεύσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας (Justice and Development Working Paper Series), η υπονόμευση του κράτους δικαίου οδηγεί σε όξυνση των ανισοτήτων και απειλεί την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Ακόμα λοιπόν και κανένας να μην αναφέρεται στο ζήτημα του κράτους δικαίου, οι συνέπειες του για την κοινωνική πλειοψηφία ήταν και είναι απτές.

Με λίγα λόγια η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν η γνώμη από έναν τρίτο γιατρό ο οποίος επιβεβαίωσε ότι νοσούμε. Ακόμα και αν δεν είχαμε την διάγνωση, η αρρώστια εκεί θα ήταν και θα μας έβλαπτε. Το ερώτημα λοιπόν, που μένει να απαντήσουμε είναι αν ως χώρα είμαστε ενήλικες που με βάση την διάγνωση προχωράμε σε θεραπεία ή νήπια που αντί να τα βάλουμε με την ασθένεια τα βάζουμε με το γιατρό. Ίδωμεν.

* Ο Λευτέρης Καρχιμάκης είναι Λέκτορας Πολιτικών επιστημών και Υποψήφιος Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο του Leiden.