Μάνος Κρανίδης*: Κοινωνική κατοικία και κενά δημόσια ακίνητα – H μεγάλη πρόκληση και αναγκαία μεταρρύθμιση

Σήμερα η στέγη είναι ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά ζητήματα, σε παγκόσμιο και ελληνικό επίπεδο. Ειδικά στην Ελλάδα, λόγω των υψηλών τιμών ακινήτων, το κόστος στέγης  έχει ως κύρια λύση την αξιοποίηση των χιλιάδων κενών δημοσίων ακινήτων με τη μορφή της κοινωνικής κατοικίας. Δηλαδή την εξασφάλιση της πρόσβασης σε όλους σε κατάλληλη, οικονομικά προσιτή και αξιοπρεπή κατοικία με συνολικό κόστος στέγης σε ένα ανεκτό λογικό ποσοστό του μηνιαίου εισοδήματος κάθε νοικοκυριού.
Η προσιτή στέγη συνιστά θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και βασική ανάγκη της ζωής του ανθρώπου μετά την τροφή.
Σήμερα, για πολλούς, η στέγη έχει γίνει «είδος πολυτελείας», λόγω της άκρατης ανόδου των τιμών αγοράς και μίσθωσης κατοικίας καλών προδιαγραφών, του κόστους  λειτουργίας τους και της μικρής διαθεσιμότητας τους.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία το κόστος στέγης σε σχέση με το μέσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα είναι το μεγαλύτερο στην Ευρώπη άνω του 60%. Την ίδια στιγμή η ακίνητη περιουσία του δημοσίου, σε όλες τις μορφές και επίπεδο, είναι ένα «κρυμμένος θησαυρός» χιλιάδων ακινήτων που απαιτεί τη δημιουργία επιτέλους ενός αποτελεσματικού έντιμου μηχανισμού μαζικής αξιοποίησης με προμετωπίδα την προσιτή κοινωνική κατοικία. Ας δούμε, συνοπτικά, 3 κύριους τομείς που άμεσα πρέπει να εστιάσει μια ολοκληρωμένη πολιτική στέγης και αξιοποίησης κενών δημοσίων ακινήτων της πολιτείας και της νέας κυβέρνησης.

Α. Η Κοινωνική αντιπαροχή. Το στεγαστικό πρόγραμμα ΣΤΕΓΗ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ μέχρι 39 ετών και νέα ζευγάρια αξιοποιεί δεκάδες ώριμα ακίνητα  των φορέων του Υπουργείου Εργασίας (πχ ΔΥΠΑ) και εισάγει το θεσμό της κοινωνικής αντιπαροχής. Ένας σημαντικός θεσμός, ανύπαρκτος μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, που πρέπει να οργανωθεί ταχύτατα, σωστά και αποτελεσματικά αφού ένα μεγάλο ποσοστό των δημοσίων ακινήτων είναι αναξιοποίητη γη. Άρα ας φανταστεί κάποιος τις δυνατότητες αξιοποίησης των χιλιάδων ακινήτων όλων των δημοσίων φορέων που κάθονται κενά για έτη, για την στήριξη και της κοινωνικής στέγης. Πρέπει να προετοιμαστούν άμεσα και να υλοποιηθούν προγράμματα παρόμοιας λογικής και κυρίως προσφοράς ακινήτων προς μίσθωση με ελάχιστο ενοίκιο ή αγορά με επιδότηση δανείων. Για παράδειγμα λείπει ένα συνεκτικό στεγαστικό πρόγραμμα για τη στήριξη της κύριας κατοικίας ευάλωτων ομάδων οικογενειών, όπως οι τρίτεκνοι ή πολυτεκνοι ή η στήριξη της φοιτητικής στέγης σε συνεργασία με τα δημόσια τριτοβάθμια ιδρύματα.

Β. Η αξιοποίηση των αδήλωτων ακινήτων “ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ” στο Κτηματολόγιο, που οι ιδιοκτήτες τους δεν τα δήλωσαν για 15 έτη στο Κτηματολόγιο είναι ήδη 15.000 στις 35 περιοχές που έχει λήξει  η προθεσμία προσφυγής ή ένστασης, ενώ και στις υπόλοιπες περιοχές με κτηματολόγιο σε λειτουργία ή υπο κτηματογράφηση εκτιμάται ότι αυτά φτάνουν και ξεπερνούν τα 200.000. Η απλή μεταβίβαση τους στο Ελληνικό Δημόσιο ελλοχεύει δυστυχώς τον κίνδυνο της πλήρους απαξίωσης τους. Εδώ εστιάζει μια πρόταση της ΠΟΜΙΔΑ, δηλαδή να παραχωρηθεί η χρήση αυτών των ακινήτων, αφού εξαντληθούν τα μέσα εύρεσης των ιδιοκτητών και αποσαφηνιστούν οι λόγοι μη δήλωσης, απευθείας στους Δήμους – ΟΤΑ για άμεση αξιοποίηση, με δίκαιες αντικειμενικές προδιαγραφές, σφικτά χρονοδιαγράμματα και συγκεκριμένα αποτελεσματικά τοπικά στεγαστικά αναπτυξιακή προγράμματα, αναπτύσσοντας άμεσα την πολύτιμη κοινωνική στέγη για ευάλωτους συμπολίτες, πολύτεκνους, χαμηλών εισοδημάτων, ενεργά πολιτιστικά κοινωνικά σωματεία, με παραχώρηση τους σε εξαιρετικά χαμηλά μισθώματα ή/και δωρεάν παραχώρηση χρήση τους.

Γ. Η αξιοποίηση του μεγάλου ποικίλλου χαρτοφυλάκιού ακινήτων της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Η πολιτεία και η νέα κυβέρνηση οφείλει να λειτουργήσει άμεσα και αποτελεσματικά δημιουργώντας ένα εθνικό ρεαλιστικό πρόγραμμα άμεσης ωρίμανσης και άμεσης αξιοποίησης τους για την κάλυψη μαζικών στεγαστικών, αναπτυξιακών αναγκών και κοινωνικής  κατοικίας. Ο ρόλος της ΕΤΑΔ  είναι ισάξια κοινωνικός και αναπτυξιακός, δηλαδή οι δυνάμεις της πρέπει να στοχεύσουν στη μαζική αξιοποίηση με κοινωνική απόδοση και υπεραξία για το δημόσιο. Για παράδειγμα σκοπός πρέπει να είναι η κάλυψη κοινωνικών αναγκών όπως η οικονομική στέγαση και όχι απλά οι μεγάλες οικονομικές υπεραποδόσεις ή η αξιοποίηση 10 μεγάλων ακινήτων. Σήμερα δεν υπάρχει πολυτέλεια για ΚΕΝΑ ΑΚΙΝΗΤΑ, ειδικά  ιδιοκτησίας δημοσίου, που δηλαδή ανήκουν στην ουσία σε όλους τους πολίτες.

Αναμφίβολα, η στέγη κύριας κατοικίας είναι πρώτιστης σημασίας για την ολοκληρωμένη ευτυχία στη ζωή, και βάση μιας όμορφης καθημερινότητας. Είναι κοινωνικό ζήτημα επιβίωσης και οι λύσεις υπάρχουν, δεν είναι εύκολες, αλλά απαιτούν καινοτόμα και πρακτική σκέψη, ισχυρά κίνητρα και ολοκληρωμένη προσέγγιση. Το Δημόσιο πρέπει επιτέλους να αποτελέσει το παράδειγμα προς μίμηση και να αξιοποιήσει την μεγάλη κενή ακίνητη περιουσία του για κοινωνική κατοικία ευάλωτων ομάδων. Η αναποτελεσματικότητα του παρελθόντος επιτέλους πρέπει να τελειώσει οριστικά. Είναι βασική ευθύνη της πολιτείας και κάθε κυβέρνηση να αξιοποιεί την δημόσια περιουσία και ειδικά για τη στήριξη της κοινωνικής στέγης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, που σήμερα είναι σε αδυναμία εξασφάλισης βιώσιμης κύριας κατοικίας. Είναι αναγκαίο και εφικτό και τα αρχικά βήματα έχουν γίνει. Κανένα δημόσιο ακίνητο κενό, είναι η νέα φιλοσοφία για την νέα κυβέρνηση. Κάθε χαμένη ημέρα αξιοποίησης πρέπει να αποτελεί σοβαρό λόγο αυπνίας για τους κυβερνώντες και για όλους μας ως κατ’ ουσία συνιδιοκτήτες μια μεγάλης σε αριθμό δημόσιας ακίνητης περιουσία που σήμερα κάθεται απαξιωμένη. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα της νέας διακυβέρνησης.

* Ο Μάνος Κρανίδης είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, CEO «KRAMA PROPERTY», Γραμματέας Ενημέρωσης ΠΟΜΙΔΑ, Δημοτικός Σύμβουλος Χαλανδρίου, Επικεφαλής της παράταξης «ΧΑΛΑΝΔΡΙ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ 2023» 

Πατήστε εδώ και δείτε τα 41 προηγούμενα άρθρα του Μάνου Κρανίδη