Τον τελευταίο καιρό οι αντάρτες Χούθι της Υεμένης βρίσκονται διαρκώς στην παγκόσμια επικαιρότητα, λόγω των επιθέσεων τους σε πλοία που πλέουν στην Ερυθρά Θάλασσα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο εξαπέλυσαν στρατιωτικές επιδρομές στην Υεμένη ως απάντηση, τις οποίες οι Χούθι χαρακτήρισαν «βάρβαρες».
Ποιοι είναι οι αντάρτες Χούθι
Οι Χούθι είναι μια ομάδα ανταρτών που έχουν τη στήριξη του Ιράν και αποτελούν δυναμικό μέρος του «άξονα αντίστασης» κατά του Ισραήλ και της Δύσης. Εδρεύουν στην Υεμένη και έχουν δηλώσει ότι οι επιθέσεις τους είναι απάντηση στον βομβαρδισμό της Γάζας από το Ισραήλ και στην αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να βάλει τέλος σε αυτό.
Είναι γνωστοί και ως Ansar Allah – Ανσάρ Αλλάχ (υποστηρικτές του Θεού) και ελέγχουν μεγάλος μέρος της Υεμένης, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας, Σαναά, καθώς και μερικές από τις δυτικές και βόρειες περιοχές κοντά στη Σαουδική Αραβία.
Οι Χούθι εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1990, όταν ο ηγέτης τους, Χουσεΐν αλ Χούθι, ξεκίνησε ένα θρησκευτικό κίνημα υπό τη σκέπη του ζαϊνισμού, ενός σιιτικού ισλαμικού ρεύματος το οποίο οραματίζεται την επιστροφή στην εξουσία, μετά την περιθωριοποίηση την οποία υπέστη από το σουνιτικό καθεστώς που αναδείχθηκε κατά τον εμφύλιο πόλεμο της δεκαετίας του 1960.
Ο πρώτος πρόεδρος της Υεμένης μετά την ενοποίηση του βόρειου και νότιου τμήματος της περιοχής τη δεκαετία του 1990, Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ, αρχικά υποστήριξε το κίνημα. Στη συνέχεια όμως το αντιμετώπισε ως απειλή για την επιρροή του. Η αντιπαράθεση των δύο πλευρών κορυφώθηκε τη δεκαετία του 2000, όταν ο Σαλέχ τάχθηκε υπέρ της εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ. Ο Αλ Χούθι διοργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις, οδηγώντας τον Σαλέχ να ζητήσει τη σύλληψή του. Παρά την εξόντωση του Αλ Χούθι το 2004 από τις δυνάμεις της Υεμένης, το κίνημα που άφησε πίσω του μεγάλωσε. Ωθούμενο από τις κινητοποιήσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011, ανέλαβε τον έλεγχο της βόρειας επαρχίας Σαάντα. Το 2014 πήρε τον έλεγχο τμημάτων της πρωτεύουσας της Υεμένης, Σαναά. Το 2015 οι αντάρτες εισέβαλαν στο προεδρικό μέγαρο.
Το εκδιωκόμενο καθεστώς υπό τον Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί, στον οποίο ο Σαλέχ είχε εκχωρήσει την εξουσία το 2011, κατέφυγε στη Σαουδική Αραβία, από όπου το 2015 ξεκίνησε πόλεμο εις βάρος των Χούθι. Το 2022 υπογράφηκε εκεχειρία, η οποία ωστόσο δεν διήρκεσε. Το Ιράν υποστηρίζει τους Χούθι. Σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών – CSIS, από το 2014 έχει συμβάλει καταλυτικά στην εκστρατεία τους απέναντι στη Σαουδική Αραβία, παρέχοντας οπλισμό, θαλάσσιες νάρκες, βαλλιστικούς πυραύλους και drones. Οι Χούθι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του λεγόμενου «άξονα αντίστασης» του Ιράν, μιας συμμαχίας περιφερειακών πολιτοφυλακών κατά του Ισραήλ και της Δύσης, μαζί με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και τη Χαμάς στη Γάζα.
Τι ξέρουμε για τον εμφύλιο πόλεμο στην Υεμένη;
Η Υεμένη βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο εδώ και μια δεκαετία , καθώς οι Χούθι διατηρούν τον έλεγχο τμημάτων της χώρας. Η ομάδα βρίσκεται σε συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός με τη Σαουδική Αραβία, ενώ η επίσημη κυβέρνηση της Υεμένης εδρεύει στο Άντεν και διευθύνεται από τον Πρόεδρο Ρασάντ αλ-Αλίμι.
Ο Αλ-Αλίμι ανέλαβε την εξουσία το 2022 αφού ο εξόριστος πρόεδρος της χώρας Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί του παραχώρησε την εξουσία. Οι σχέσεις μεταξύ του Χάντι και των Χούθι ήταν ιδιαίτερα σκληρές.
Ο εμφύλιος πόλεμος της Υεμένης βύθισε τη χώρα σε αυτό που τα Ηνωμένα Έθνη αποκαλούσαν «τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο», τον Μάρτιο του 2023.
Υπολογίζεται ότι 21,6 εκατομμύρια άνθρωποι ή τα δύο τρίτα του πληθυσμού της Υεμένης «έχουν άμεση ανάγκη από ανθρωπιστική βοήθεια και υπηρεσίες προστασίας», σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Ωστόσο, οι μάχες μεταξύ των Χούθι και του στρατιωτικού συνασπισμού υποχώρησαν σε μεγάλο βαθμό πέρυσι. Το 2023, οι αντάρτες της Υεμένης και οι κυβερνητικές δυνάμεις αντάλλαξαν επίσης περίπου 800 αιχμαλώτους σε διάστημα τριών ημερών.
Οι Χούθι έχουν συμμετάσχει σε συνομιλίες με τη μεσολάβηση του Ομάν με αξιωματούχους της Σαουδικής Αραβίας για να διαπραγματευτούν μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός. Η Σαουδική Αραβία αποκατέστησε επίσης τις σχέσεις με το Ιράν το 2023, αυξάνοντας τις ελπίδες για την ειρηνευτική διαδικασία στην Υεμένη.
Γιατί οι Χούθι επιτίθενται σε πλοία της Ερυθράς Θάλασσας;
Οι Χούθι λένε ότι οι επιθέσεις τους σε εμπορικά και στρατιωτικά πλοία με πιθανούς ισραηλινούς δεσμούς έχουν κατά κύριο λόγο στόχο να πιέσουν το Τελ Αβίβ να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα. Στις 18 Νοεμβρίου, οι αντάρτες έκαναν ρεσάλτο και κατέλαβαν ένα φορτηγό πλοίο Galaxy Leader, το οποίο έκτοτε έχουν μετατρέψει σε τουριστικό αξιοθέατο για τους πολίτες της Υεμένης.
«Έχουμε τονίσει σε όλους ότι οι επιχειρήσεις [των Χούθι] είναι για να υποστηρίξουν τον παλαιστινιακό λαό στη Λωρίδα της Γάζας και ότι δεν μπορούμε να μείνουμε αδρανείς μπροστά στην επίθεση και την πολιορκία», δήλωσε στο Al Jazeera ο επικεφαλής διαπραγματευτής και εκπρόσωπος των Χούθι, Μοχάμεντ Αμπντουλσαλάμ τον Δεκεμβριο.
Οι Χούθι δήλωσαν επίσης ότι θα συνεχίσουν να επιτίθενται σε πλοία που συνδέονται με το Ισραήλ ακόμη και μετά τα πλήγματα στην Υεμένη από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο την Πέμπτη.
«Έκαναν λάθος αν νόμιζαν ότι θα απέτρεπαν την Υεμένη από το να υποστηρίξει την Παλαιστίνη και τη Γάζα», έγραψε ο Αμπντουλσαλάμ στο Διαδίκτυο . «Η στόχευση της ομάδας θα συνεχίσει να επηρεάζει τα ισραηλινά πλοία ή εκείνα που κατευθύνονται προς τα λιμάνια της κατεχόμενης Παλαιστίνης», έγραψε.
Οι αντάρτες απαιτούν επίσης από το Ισραήλ να επιτρέψει την αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Αναλυτές υποστηρίζουν επίσης ότι οι επιθέσεις βοηθούν τους Χούθι με άλλους τρόπους. Στο εσωτερικό της Υεμένης, οι αντάρτες διαπιστώνουν μια απότομη άνοδο στις στρατολογήσεις, που οφείλεται στη λαϊκή υποστήριξη για τον λαό της Γάζας. Οι επιθέσεις, και η απάντηση από μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ, αναγκάζουν επίσης άλλες χώρες και κυβερνήσεις να διαπραγματευτούν μαζί τους, δίνοντάς τους de facto νομιμοποίηση σε μια εποχή που δεν αναγνωρίζονται επίσημα διεθνώς ως κυβέρνηση της Υεμένης.
Η Ερυθρά Θάλασσα και η Διώρυγα του Σουέζ αντιπροσωπεύουν το 30% τοις εκατό της παγκόσμιας κυκλοφορίας πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και από την έναρξη των επιθέσεων, αρκετές ναυτιλιακές εταιρείες έχουν δηλώσει ότι θα εκτρέψουν τα πλοία προς την Αφρική.
Θα επηρεάσει η τελευταία κλιμάκωση την εύθραυστη ειρήνη της Υεμένης;
Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι επιθέσεις των Χούθι σε πλοία της Ερυθράς Θάλασσας θα μπορούσαν να απειλήσουν την ειρήνη εντός της Υεμένης, ιδίως καθώς οι συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός μετά από έναν πόλεμο δεκαετίας φαίνεται να συγκεντρώνουν δυναμική.
Ο ΟΗΕ ανακοίνωσε στα τέλη Δεκεμβρίου ότι σημειώθηκε σοβαρή πρόοδος στις διαπραγματεύσεις, αλλά οι ειδικοί προειδοποίησαν ότι η δραστηριότητα των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα θα μπορούσε να εκτροχιάσει μια τελική συμφωνία. Εξήγησαν ότι οι επιθέσεις θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια στρατιωτική απάντηση των ΗΠΑ που θα μπορούσε με τη σειρά του να «ξεδιπλώσει τις εύθραυστες συνθήκες κατάπαυσης του πυρός».
Άλλοι αναλυτές φοβούνται επίσης ότι οι Χούθι θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό να χρησιμοποιήσουν τον ενισχυμένο αριθμό στρατιωτών τους –λόγω της αυξημένης στρατολόγησης– για να διευρύνουν τις φιλοδοξίες τους. Τις τελευταίες εβδομάδες οι Χούθι έχουν αναπτύξει 50.000 στρατιώτες γύρω από το Μαρίμπ, το διεθνώς αναγνωρισμένο προπύργιο της κυβέρνησης της Υεμένης.
Τέλος κάποιοι άλλοι αναλυτές επισημαίνουν ότι οι Χούθι μπορεί επίσης να επιδιώξουν στενότερες σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία, παράγοντας που θα μπορούσε να τους εμποδίσει από ενέργειες που θα μπορούσαν να κλιμακώσουν την ένταση στην Υεμένη.
