Νίκος Τσούλιας*: Θα σώσουμε τα Κάλαντα!

Βαθιές οι ρίζες τους στην ιστορία, πανίσχυρος ο κορμός τους στη λαϊκή παράδοση, πάμπολλα τα κλαδιά τους με τις πολλαπλές εκφράσεις τους σε αλλοτινούς καιρούς και σε διάφορους τόπους, πλούσια η ανθοφορία τους με τις μελωδικές παιδικές φωνές μέσα στα μαύρα καταχείμωνα.

Κάλαντα παντού και πάντα! Γέμιζαν οι δρόμοι στις πόλεις από παιδιά με τα τρίγωνά τους και με τα αγιοβασιλιάτικα σκουφιά τους. Μα και οι παραλλαγές τους πάντα με ιδιαιτερότητες και με αισθητική.

Ποιος μπορεί να φανταστεί κάτι άλλο, κάτι τόσο συμβολικό; Η Γέννηση, η Φάτνη, το Χριστουγεννιάτικο δέντρο, ο Άγιος Βασίλης, τα Φώτα, τα Δώρα… Και τα Κάλαντα! Χωρίς την προαναγγελία των τόσο ξεχωριστών γιορτών, πώς να βιώσεις την ξεχωριστή χαρά τους;

Και ήλθε η πανδημία… Και δεν λέει να τελειώσει. Και φέτος, άλλη μια χρονιά. Πάλι φορείς και ασθενείς, μάσκες και προφυλάξεις. Και οι πόρτες των σπιτιών δύσκολα ανοίγουν! Και τα παιδιά δεν τολμούν.

Μα μπορεί να κοπεί ένα τόσο όμορφο έθιμο; Είναι δυνατόν να λέγεται κάποτε το «ήταν μια φορά και ένα καιρό, που τα παιδιά έβγαιναν τις παραμονές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς και τραγουδούσαν τα Κάλαντα»;

Δεν ξέραμε από πανδημίες. Είχαμε ακούσει ότι κάποτε, πολύ παλιά, συνέβαιναν. Είχαμε ακούσει για την πανούκλα, για την Ισπανική γρίπη…Έχουμε διαβάσει την «Πανούκλα» του Καμύ και κάπως προσεγγίσαμε ένα ζοφερό, ένα δυστοπικό σκηνικό. Αλλά άλλο η γνώση και άλλο το βίωμα.

Και όλα αυτά τα θεωρούσαμε μακρινά, πολύ μακρινά, ως υποθέσεις του παλιού παρελθόντος, ως ιστορίες ξέπνοες για τις ζωηρές εποχές της διαρκούς προόδου και της συνεχούς τεχνολογικής θαυματοποιίας, κάτι σαν ζωντανά παραμύθια…

Και αναρωτιόμαστε. Μπορεί ένας ιός, ο κορωνοϊός, να ανατρέψει ισχυρά έθιμα; Μπορεί να προκαλέσει κάποιο χαοτικό πολιτιστικό ρήγμα, κάποια απόλυτη συνέχεια και να κόψει ισχυρά νήματα παραδόσεων;

Ναι, είναι ο φόβος. Ο φόβος μήπως κολλήσουμε. Υπαρκτός και δικαιολογημένος. Αλλά λύσεις υπάρχουν. Γιατί, για παράδειγμα, πόσο δύσκολο είναι να βγαίνουμε έξω στην πόρτα των πολυκατοικιών και να ακούμε και να θαυμάζουμε και να γευόμαστε μια από τις πιο όμορφες εκδηλώσεις των παιδικών χρόνων; Γιατί να αφήσουμε να κοπεί ένα όμορφο νήμα της παράδοσής μας;

Θεωρώ ότι όλοι και όλες έχουμε πει τα Κάλαντα. Είχαμε κανονίσει τις παρέες μας από καιρό πριν τον ερχομό των Γιορτών του Χειμώνα. Είχαμε καλοσχεδιάσει από τις προηγούμενες ημέρες σε ποιες πόρτες θα κτυπούσαμε. (Όχι, τα κουδούνια στα χωριά δεν τα ξέραμε).

Είχαμε κάνει υπολογισμούς – συνήθως προς τα πάνω -, των χρημάτων που θα μαζεύαμε. Είχαμε και έχουμε κρατήσει στη μνήμη μας σε ποια σπιτικά είχαμε ξεχωριστή, γενναιόδωρη αντιμετώπιση, αλλά και σε ποια μας έδωσαν μόνο γλυκίσματα και καρύδια, και μάλλον τα θυμόμαστε ακόμα.

Όχι, τα Κάλαντα δεν πρόκειται να γίνουν (μόνο) μια γλυκιά νοσταλγία. Θα επανέλθουν. Θα τα επαναφέρουμε με μεγαλύτερη επιθυμία. Ήδη μας λείπουν. (Γι’ αυτό καλέσαμε παιδιά από το δρόμο να μας τα πούνε). Γιατί τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά δεν μπορούν να νοηθούν χωρίς τις γλυκιές παιδικές μελωδίες, τις μοναδικές μελωδίες, που είναι και ένα προνόμιο της παιδικής ηλικίας.

Γιατί είναι πολύ ωραίο, πολύ γοητευτικό να βλέπεις να ενώνονται τα βιώματα των γενεών διαχρονικά, να ταξιδεύουν αενάως στο μέλλον παρόμοιες αφηγήσεις για τις τόσο σημαντικές Γιορτές μας, των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς…Γιατί τα Κάλαντα είναι πνοή αισιοδοξίας για περισσότερο Φως!

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 304 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια