Φίλιππος Σαχινίδης*: Ο αποθανών δεδικαίωται; Εκείνος σίγουρα όχι

Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι ένα από τα πρόσωπα που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κρίσης όταν εκδηλώθηκε. Τα άλλα είναι η Καγκελάριος Μέρκελ και ο Διοικητής της ΕΚΤ κ. Τρισέ. Όταν τα spreads των ελληνικών ομολόγων άρχισαν να κινούνται ανοδικά στις αρχές του 2010 ο Σόιμπλε σε αντίθεση με τον προκάτοχο του, Σοσιαλδημοκράτη κ. Στάινμπρουκ τον οποίο διαδέχτηκε τον Οκτώβριο του 2009, δεν πήρε καμία πρωτοβουλία. Αντίθετα, ο Στάινμπρουκ όταν ξέσπασε η διεθνής κρίση και άρχισαν να ανεβαίνουν τα spreads της Ιταλίας και της Ελλάδας με δήλωση του στις 18 Φεβρουαρίου 2009 ότι θα στηριχτούν οι χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα στις αγορές οδήγησε σε άμεση αποκλιμάκωση των spreads.

Ο Σόιμπλε απέφυγε να επαναλάβει την κίνηση του Στάινμπρουκ γιατί ήθελε να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα σε Ιταλία και Ελλάδα ότι είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για τη διαχείριση των δημοσιονομικών τους προβλημάτων. Στην ΕΕ γνώριζαν ότι αν η κρίση έφτανε στην Ιταλία, η ΟΝΕ δεν διέθετε τα κατάλληλα εργαλεία για να διασφαλίσει την ομαλή συνέχεια της.

Εξίσου κρίσιμη ήταν η θέση του Σόιμπλε ότι είναι προτιμότερο για την Ελλάδα να αποχωρήσει προσωρινά από την ευρωζώνη. Η ιστορία των νομισματικών ενώσεων του παρελθόντος είχε δείξει ότι όταν μια χώρα αποχωρήσει τότε διακυβεύεται η συνέχεια της ένωσης. Αναπάντητο είναι αν πίστευε στα οφέλη από την προσωρινή αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη ή ασκούσε πιέσεις στους Έλληνες συνομιλητές του για να δεχτούν τις θέσεις του. Εκτιμώ, το δεύτερο.

Σε ότι αφορά το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους, ο Γ. Παπακωνσταντίνου στο βιβλίο του λέει ότι από τις αρχές του 2011, είχε προηγηθεί η συμφωνία της Ντοβίλ, ήταν έτοιμος να το συζητήσει. Η καγκελάριος εκείνη την περίοδο είχε υιοθετήσει την πρόταση του επικεφαλής της Ντόιτσε Μπανκ Γιόσεφ Άκερμαν ο οποίος πρότεινε την παράταση των ελληνικών ομολόγων που λήγουν, όχι το «κούρεμα». Θέση η οποία επικράτησε στη συμφωνία του Συμβουλίου Κορυφής τον Ιούλιο του 2011. Μόλις δυο μήνες αργότερα έγινε κατανοητό ότι η πρόταση αυτή οδηγούσε σε αδιέξοδο. Απαιτούσε νέα χρηματοδότηση, πολύ μεγαλύτερη από αυτή που ήταν διατεθειμένες να προσφέρουν οι χώρες της ΕΕ.

Όταν συναντήθηκα μαζί του σε δείπνο στην Καγκελαρία στις 27 Σεπτεμβρίου 2011, ζήτησε να καθίσουμε σε μία άκρη και να μιλήσουμε. Εκεί μου είπε ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε «κούρεμα» του χρέους κατά 50%. Η έκπληξη μου ήταν προφανής καθώς όλο το προηγούμενο διάστημα η λέξη «κούρεμα» ήταν απαγορευμένη. Είχε προηγηθεί η απειλητική επιστολή του Διοικητή της ΕΚΤ της 9ης Απριλίου 2011 προς τον Πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, όπου τόνιζε ότι αν η Ελλάδα προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του χρέους οι ελληνικές τράπεζες θα αποκοπούν από την χρηματοδότηση της ΕΚΤ. Στο ερώτημα μου πως θα ξεπεραστεί το πρόβλημα Τρισέ, η απάντηση του Σόιμπλε ήταν ότι η αναδιάρθρωση θα προχωρήσει μόλις αναλάβει ο Ντράγκι, ο οποίος ήταν σύμφωνος. Τον συνάντησα ξανά στα Eurοgroup Απριλίου και Μάϊου του 2012. Στο ερώτημα μου προς τα μέλη του Eurogroup αν η Ελλάδα πρέπει να αποπληρώσει τα ομόλογα που δεν συμμετείχαν στο «κούρεμα» αρνήθηκε, όπως όλοι, να πάρει θέση.

Τα επόμενα χρόνια θα γραφούν πολλά για τον Σόιμπλε και τη στάση του στη κρίση χρέους. Όπως προανέφερα, είχε πολλά αρνητικά αλλά και κάποια θετικά σημεία. Αυτά που θα κυριαρχήσουν στην τελική αποτίμηση θα είναι τα αρνητικά. Η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού, των αντισυστημικών κομμάτων και της ακροδεξιάς στην ΕΕ, που θα αποτυπωθεί όπως όλα δείχνουν στις ευρωεκλογές το 2024, έχει τις ρίζες της και στην ιδεοληπτική προσέγγιση της κρίσης από τον Σόιμπλε.

Πηγή: Το άρθρο του Φίλιππου Σαχινίδη πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

* Ο Φίλιππος Σαχινίδης είναι πρώην Υπουργός Οικονομικών του ΠΑΣΟΚ