BBC: Ποιος είναι ο Γιαχία Σινουάρ, o ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα;

Ο Γιαχία Σινουάρ (Yahya Σινουάρ) έχει εξαφανιστεί. Δεν προκαλεί έκπληξη όταν χιλιάδες ισραηλινοί στρατιώτες υποστηριζόμενοι από drones, ηλεκτρονικές συσκευές υποκλοπής και ανθρώπινους πληροφοριοδότες, προσπαθούν όλοι να ανακαλύψουν πού βρίσκεται.
Ο Σινουάρ, ο οποίος έχει εντυπωσιακά κατάλευκα μαλλιά και μαύρα φρύδια, είναι ο ηγέτης της πολιτικής πτέρυγας της Χαμάς στη Γάζα και ένας από τους πιο καταζητούμενους άνδρες από το Ισραήλ.
Θεωρείτι υπεύθυνος μαζί με άλλους για την επιδρομή της 7ης Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ, κατά την οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 άνθρωποι και περισσότεροι από 200 άλλοι απήχθησαν.
«Ο Γιαχία Σινουάρ είναι ο διοικητής… και είναι ένας νεκρός», δήλωσε ο εκπρόσωπος των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) αντιναύαρχος Ντανιέλ Χαγκάρι (Daniel Hagari) στις αρχές Οκτωβρίου.
«Αυτή η αποτρόπαια επίθεση αποφασίστηκε από τον Yahya Σινουάρ», δήλωσε ο αρχηγός του επιτελείου του IDF Ερζί Χαλέβι (Herzi Halevi), «επομένως, αυτός και όλοι αυτοί που βρίσκονται κάτω από αυτόν είναι νεκροί που περπατούν».
Αυτό περιλαμβάνει τον Μοχάμεντ Ντέιφ (Mohammed Deif), τον άπιαστο ηγέτη της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, των Ταξιαρχιών Izzedine al-Qassam.
Ο Hugh Lovatt, ανώτερος συνεργάτης πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), πιστεύει ότι ο Deif ήταν ο εγκέφαλος πίσω από τον σχεδιασμό της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου, επειδή ήταν μια στρατιωτική επιχείρηση, αλλά ο Σινουάρ «θα ήταν πιθανότατα μέρος της ομάδας που σχεδίαζε και το επηρέασε».
Το Ισραήλ πιστεύει ότι ο Σινουάρ, ο οποίος είναι ουσιαστικά δεύτερος στην εξουσία μετά τον ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια (Ismail Haniyeh), είναι κρυμμμένος κάτω από το έδαφος, κρύβεται σε σήραγγες κάπου κάτω από τη Γάζα με τους σωματοφύλακές του, επικοινωνώντας με κανέναν από φόβο ότι το σήμα του θα εντοπιστεί και θα εντοπιστεί.

Ανατροφή και συλλήψεις
Ο Σινουάρ, ο οποίος είναι 61 ετών και είναι ευρέως γνωστός ως Abu Ibrahim, γεννήθηκε στον προσφυγικό καταυλισμό Χαν Γιουνίς (Khan Younis) στο νότιο άκρο της Λωρίδας της Γάζας. Οι γονείς του ήταν από την Ασκελόν, αλλά έγιναν πρόσφυγες μετά από αυτό που οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν «αλ-Νάκμπα» (η Καταστροφή) – τη μαζική εκτόπιση Παλαιστινίων από τα πατρογονικά τους σπίτια στην Παλαιστίνη στον πόλεμο που ακολούθησε την ίδρυση του Ισραήλ το 1948.
Σπούδασε στο Δευτεροβάθμιο Σχολείο Αρρένων Χαν Γιουνίς και στη συνέχεια αποφοίτησε με πτυχίο στην αραβική γλώσσα από το Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Γάζας.
Εκείνη την εποχή, η Χαν Γιουνίς ήταν «προπύργιο» υποστήριξης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, λέει ο Εχούντ Γιαάρι (Ehud Yaari), συνεργάτης του Ινστιτούτου της Ουάσιγκτον για την Πολιτική της Εγγύς Ανατολής (Washington Institute for Near East Policy), ο οποίος πήρε συνέντευξη από τον Σινουάρ στη φυλακή τέσσερις φορές.
Η ισλαμιστική ομάδα «ήταν ένα τεράστιο κίνημα για τους νέους που πήγαιναν στα τζαμιά στη φτώχεια του προσφυγικού καταυλισμού», λέει ο Γιαάρι, και αργότερα θα έπαιρνε παρόμοια σημασία για τη Χαμάς.
Ο Σινουάρ συνελήφθη για πρώτη φορά από το Ισραήλ το 1982, σε ηλικία 19 ετών, για «ισλαμικές δραστηριότητες» και στη συνέχεια συνελήφθη ξανά το 1985. Ήταν περίπου εκείνη τη στιγμή που κέρδισε την εμπιστοσύνη του ιδρυτή της Χαμάς, Σεΐχη Αχμέντ Γιασίν (Sheikh Ahmed Yassin).
Οι δυο τους έγιναν «πολύ, πολύ κοντά», λέει ο Κόμπι Μάικλ (Kobi Michael), ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Τελ Αβίβ (Institute for National Security Studies in Tel Aviv). Αυτή η σχέση με τον πνευματικό ηγέτη της οργάνωσης θα έδινε αργότερα στον Σινουάρ ένα «φωτοστέφανο» μέσα στο κίνημα, προσθέτει ο Κόμπι Μάικλ.
Δύο χρόνια μετά την ίδρυση της Χαμάς το 1987, ίδρυσε τη φοβερή οργάνωση εσωτερικής ασφάλειας της ομάδας, την al-Majd. Ήταν ακόμα μόλις 25 ετών.
Η Al-Majd έγινε διαβόητη για την τιμωρία όσων κατηγορούνταν για τα λεγόμενα ηθικά αδικήματα – ο Κόμπι Μάικλ ισχυρίζεται ότι στόχευε καταστήματα που έβαζαν «βίντεο σεξ» – καθώς και για το κυνήγι και τη δολοφονία οποιουδήποτε υποπτευόταν ότι συνεργάστηκε με το Ισραήλ.
Ο Εχούντ Γιαάρι ισχυρίζεται ότι ήταν υπεύθυνος για πολυάριθμες «βίαιες δολοφονίες» ανθρώπων που είναι ύποπτοι για συνεργασία με το Ισραήλ. «Μερικές από αυτά με τα ίδια του τα χέρια και ήταν περήφανος γι’ αυτό, σύμφωνα με όσα είχε πει σε μένα και σε άλλους».
Σύμφωνα με Ισραηλινούς αξιωματούχους, αργότερα ομολόγησε ότι τιμώρησε έναν ύποπτο πληροφοριοδότη βάζοντας τον αδερφό του να τον θάψει ζωντανό, ολοκληρώνοντας τη δουλειά χρησιμοποιώντας ένα κουτάλι αντί για φτυάρι.
«Είναι το είδος του ανθρώπου που μπορεί να συγκεντρώσει γύρω του οπαδούς, θαυμαστές – μαζί με πολλούς που απλά τον φοβούνται και δεν θέλουν να τσακωθούν μαζί του», λέει ο Γιαάρι.
Το 1988, ο Σινουάρ φέρεται να σχεδίασε την απαγωγή και τη δολοφονία δύο Ισραηλινών στρατιωτών. Συνελήφθη την ίδια χρονιά, καταδικάστηκε από το Ισραήλ για τη δολοφονία 12 Παλαιστινίων και καταδικάστηκε σε τέσσερις ισόβια.

Τα χρόνια της φυλακής
Ο Σινουάρ έχει περάσει ένα μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής του -πάνω από 22 χρόνια– σε ισραηλινές φυλακές, από το 1988 έως το 2011. Ο χρόνος του εκεί, μέρος του στην απομόνωση, φαίνεται να τον έχει ριζοσπαστικοποιήσει ακόμη περισσότερο.
«Κατάφερε να επιβάλει την εξουσία του αδίστακτα, χρησιμοποιώντας βία», υποστηρίζει ο Γιαάρι. Τοποθέτησε τον εαυτό του ως ηγέτη μεταξύ των κρατουμένων, διαπραγματευόμενος για λογαριασμό τους με τις αρχές των φυλακών και επιβάλλοντας πειθαρχία μεταξύ των κρατουμένων.
Μια αξιολόγηση της ισραηλινής κυβέρνησης για τον Σινουάρ κατά τη διάρκεια της φυλακής του περιέγραψε τον χαρακτήρα του ως «σκληρό, έγκυρο, επιδραστικό και με ασυνήθιστες ικανότητες αντοχής, πονηρός και χειριστικός, ικανοποιημένος με λίγα… Κρατάει μυστικά ακόμα και μέσα στη φυλακή μεταξύ άλλων κρατουμένων… Έχει την ικανότητα να κουβαλούν πλήθη».
Η εκτίμηση του Εχούντ Γιαάρι για τον Σινουάρ, που χτίστηκε με τις φορές που συναντήθηκαν, ήταν ότι είναι ψυχοπαθής. «[Αλλά] το να πεις για τον Σινουάρ, “Ο Σινουάρ είναι ψυχοπαθής, τελεία”, θα ήταν λάθος», λέει, «γιατί τότε θα σου λείψει αυτή η περίεργη, περίπλοκη φιγούρα».
Είναι, λέει ο Γιαάρι, «εξαιρετικά πονηρός, οξυδερκής – ένας τύπος που ξέρει να ανάβει και να απενεργοποιεί έναν τύπο προσωπικής γοητείας».
Όταν ο Σινουάρ του έλεγε ότι το Ισραήλ πρέπει να καταστραφεί και επέμενε ότι δεν υπάρχει χώρος για τους Εβραίους στην Παλαιστίνη, «αστειεύτηκε: Ίσως θα κάνουμε μια εξαίρεση για εσάς».
Ενώ ο φυλακισμένος Σινουάρ είχε μάθει άπταιστα τα εβραϊκά, διαβάζοντας ισραηλινές εφημερίδες. Ο Γιαάρι λέει ότι ο Σινουάρ πάντα προτιμούσε να μιλά εβραϊκά μαζί του, παρόλο που και ο Γιαάρι μιλούσε άπταιστα αραβικά.
«Προσπάθησε να βελτιώσει τα εβραϊκά του», υποστηρίζει «Νομίζω ότι ήθελε να επωφεληθεί από κάποιον που μιλούσε πιο εβραϊκά από τους δεσμοφύλακες».
Ο Σινουάρ αφέθηκε ελεύθερος το 2011 ως μέρος μιας συμφωνίας που απελευθέρωσε από τη φυλακή 1.027 Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς Άραβες κρατούμενους με αντάλλαγμα έναν μόνο Ισραηλινό όμηρο, τον στρατιώτη των IDF Χίλαντ Σαλίτ (Gilad Shalit).
Ο Σαλίτ κρατούνταν αιχμάλωτος για πέντε χρόνια αφού τον απήγαγε – μεταξύ άλλων – ο αδελφός του Σινγουάρ, ο οποίος είναι ανώτερος στρατιωτικός διοικητής της Χαμάς. Ο Σινουάρ έκτοτε ζήτησε περισσότερες απαγωγές Ισραηλινών στρατιωτών.
Μέχρι τώρα, το Ισραήλ είχε τερματίσει την κατοχή του στη Λωρίδα της Γάζας και η Χαμάς ήταν επικεφαλής, έχοντας κερδίσει τις εκλογές και στη συνέχεια εξάλειψε τους αντιπάλους του, το κόμμα Φάταχ του Γιασέρ Αραφάτ, πετώντας πολλά από τα μέλη του από τις κορυφές των ψηλών κτιρίων.

Βάναυση πειθαρχία
Όταν ο Σινουάρ επέστρεψε στη Γάζα, έγινε αμέσως δεκτός ως ηγέτης, λέει ο Κόμπι Μάικλ. Πολλά από αυτά είχαν να κάνουν με το κύρος του ως ιδρυτικού μέλους της Χαμάς που είχε θυσιάσει τόσα χρόνια από τη ζωή του στις ισραηλινές φυλακές.
Αλλά επίσης, «οι άνθρωποι απλώς τον φοβόντουσαν – αυτό είναι ένα άτομο που δολοφόνησε ανθρώπους με τα χέρια του», ισχυρίζεται ο Μάικλ. «Ήταν πολύ βάναυσος, επιθετικός και χαρισματικός ταυτόχρονα».
«Δεν είναι ρήτορας», λέει ο Εχούντ Γιαάρι. «Όταν μιλάει στο κοινό, είναι σαν κάποιος από τον όχλο».
Επίσης προσθέτει ότι αμέσως μετά την αποχώρησή του από τη φυλακή, ο Σινουάρ συνήψε επίσης συμμαχία με τις Ταξιαρχίες Izzedine al-Qassam και τον αρχηγό του επιτελείου Marwan Issa.
Το 2013 εξελέγη μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας, πριν γίνει επικεφαλής της το 2017.
Ο μικρότερος αδελφός του Σινγουάρ, Μοχάμεντ, συνέχισε επίσης να παίζει ενεργό ρόλο στη Χαμάς. Ισχυρίστηκε ότι επέζησε από πολλές ισραηλινές απόπειρες δολοφονίας προτού ανακηρυχθεί νεκρός από τη Χαμάς το 2014. Έκτοτε δημοσιεύθηκαν αναφορές των μέσων ενημέρωσης που υποστηρίζουν ότι μπορεί να είναι ακόμη ζωντανός, ενεργός στη στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς κρυμμένος σε σήραγγες κάτω από τη Γάζα και μπορεί ακόμη και να έπαιξε ρόλο στις 7 Επιθέσεις Οκτωβρίου.
Η φήμη του Σινουάρ για την σκληρότητα και τη βία του χάρισε το παρατσούκλι του χασάπη του Khan Younis.
«Είναι ένας τύπος που επιβάλλει βάναυση πειθαρχία», λέει ο Γιαάρι, «Οι άνθρωποι γνώριζαν στη Χαμάς και εξακολουθούν να το γνωρίζουν – αν δεν υπακούσεις τον Σινουάρ, βάζεις τη ζωή σου στο τέρμα».
Λέγεται ότι ήταν υπεύθυνος για την κράτηση, τα βασανιστήρια και τη δολοφονία του διοικητή της Χαμάς, ονόματι Μαχμούντ Ίστιουϊ (Mahmoud Ishtiwi), ο οποίος κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση και ομοφυλοφιλία το 2015.
Το 2018, σε μια ενημέρωση στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, σηματοδότησε την υποστήριξή του σε χιλιάδες Παλαιστίνιους να σπάσουν τον συνοριακό φράχτη που χωρίζει τη Λωρίδα της Γάζας από το Ισραήλ ως μέρος των διαδηλώσεων για τη μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ.
Αργότερα το ίδιο έτος ισχυρίστηκε ότι επέζησε μιας απόπειρας δολοφονίας από Παλαιστίνιους πιστούς στην αντίπαλη Παλαιστινιακή Αρχή (PA) στη Δυτική Όχθη.
Ωστόσο, έχει δείξει επίσης περιόδους πραγματισμού, υποστηρίζοντας προσωρινές εκεχειρίες με το Ισραήλ, ανταλλαγές κρατουμένων και συμφιλίωση με την Παλαιστινιακή Αρχή. Επικρίθηκε ακόμη και από ορισμένους αντιπάλους ως πολύ μετριοπαθής, λέει ο Κόμπι Μάικλ.

Εγγύτητα με το Ιράν
Πολλοί στο κατεστημένο άμυνας και ασφάλειας του Ισραήλ πιστεύουν ότι ήταν μοιραίο λάθος να άφησαν τον Σινουάρ να βγει από τη φυλακή ως μέρος της ανταλλαγής κρατουμένων.
Οι Ισραηλινοί αισθάνονται ότι παρασύρθηκαν σε μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας με την εσφαλμένη πεποίθηση ότι προσφέροντας οικονομικά κίνητρα στη Χαμάς και περισσότερες άδειες εργασίας, το κίνημα θα είχε χάσει την όρεξη του για πόλεμο. Αυτό, φυσικά, αποδείχθηκε ότι ήταν ένας καταστροφικός λάθος υπολογισμός.
«Βλέπει τον εαυτό του ως τον τύπο που προορίζεται να απελευθερώσει την Παλαιστίνη – δεν έχει να κάνει με τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης, τις κοινωνικές υπηρεσίες για τη Γάζα», λέει ο Γιαάρι. «Δεν είναι αυτός».
Το 2015, το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ κατέταξε επίσημα τον Σινουάρ ως «Ειδικά χαρακτηρισμένο παγκόσμιο τρομοκράτη». Τον Μάιο του 2021 ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στόχευσαν το σπίτι και το γραφείο του στη Λωρίδα της Γάζας. Τον Απρίλιο του 2022, σε μια τηλεοπτική ομιλία, ενθάρρυνε τους ανθρώπους να επιτεθούν στο Ισραήλ με κάθε διαθέσιμο μέσο.
Οι αναλυτές τον Θεωρούν ως βασικό πρόσωπο που συνδέει το πολιτικό γραφείο της Χαμάς με την ένοπλη πτέρυγά της, τις Ταξιαρχίες Izzedine al-Qassam, που ηγήθηκαν των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου στο νότιο Ισραήλ.

Στις 14 Οκτωβρίου, ένας ισραηλινός στρατιωτικός εκπρόσωπος, ο αντισυνταγματάρχης Richard Hecht, αποκάλεσε τον Σινουάρ «το πρόσωπο του κακού». Και πρόσθεσε: «Αυτός ο άνθρωπος και όλη η ομάδα του είναι στο στόχαστρο μας. Θα φτάσουμε σε αυτόν τον άνθρωπο».
Η Σινουάρ είναι επίσης κοντά στο Ιράν. Μια συνεργασία μεταξύ μιας σιιτικής χώρας και μιας σουνιτικής αραβικής οργάνωσης δεν είναι προφανής, αλλά και οι δύο μοιράζονται έναν στόχο να τερματιστεί το κράτος του Ισραήλ και να «ελευθερωθεί» η Ιερουσαλήμ από την ισραηλινή κατοχή.
Έχουν έρθει να δουλέψουν χέρι-χέρι. Το Ιράν χρηματοδοτεί, εκπαιδεύει και εξοπλίζει τη Χαμάς, βοηθώντας την να αναπτύξει τις στρατιωτικές του δυνατότητες και να συγκεντρώσει ένα οπλοστάσιο χιλιάδων ρουκετών, τους οποίους χρησιμοποιεί για να στοχεύσει ισραηλινές πόλεις.
Ο Σινουάρ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για την υποστήριξη σε μια ομιλία του το 2021. «Αν δεν ήταν το Ιράν, η αντίσταση στην Παλαιστίνη δεν θα είχε τις σημερινές δυνατότητές της».
Ωστόσο, η δολοφονία του Σινουάρ θα ήταν περισσότερο μια «νίκη δημοσίων σχέσεων» για το Ισραήλ παρά θα επηρεάσει πραγματικά το κίνημα, λέει ο Lovatt.
Οι μη κρατικοί οργανισμοί τείνουν να λειτουργούν σαν το κεφάλι της Ύδρας – ένας επιχειρησιακός διοικητής ή αρχηγός κεφαλής απομακρύνεται και αντικαθίστανται γρήγορα από έναν άλλο. Ο διάδοχός τους μερικές φορές στερείται της ίδιας εμπειρίας ή αξιοπιστίας, αλλά ο οργανισμός εξακολουθεί να καταφέρνει να αναγεννηθεί με κάποια μορφή.
«Σαφώς, θα ήταν μια απώλεια», λέει ο Χιου Λόβατ (Hugh Lovatt) «αλλά θα αντικατασταθεί και υπάρχουν δομές για να γίνει αυτό. Δεν είναι σαν να σκοτώνεις τον Μπιν Λάντεν. Υπάρχουν άλλοι ανώτεροι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες στη Χαμάς».
Ίσως το μεγαλύτερο ερώτημα παραμένει αυτό – τι θα συμβαίνει στη Γάζα όταν το Ισραήλ τερματίσει τη στρατιωτική του εκστρατεία για την εξάλειψη της Χαμάς, και ποιος θα είναι τελικά ο επικεφαλής;
Μπορούν άραγε να αποτρέψουν στο μέλλον να είναι αυτός ο χώρο σημείο εκτόξευσης επιθέσεων στο Ισραήλ, προκαλώντας σε αντάλλαγμα το είδος της μαζικής τιμωρίας και καταστροφής που βλέπουμε τώρα.

• Διαβάστε από το πρωτότυπο, το άρθρο του δημοσιογράφου Frank Gardner του δημόσιου βρετανικό  ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού BBC με τίτλο «Yahya Sinwar: Who is the Hamas leader in Gaza?», στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ