Νίκος Τσούλιας*: Του μπουζουκιού η σαγήνη

Με τις πρώτες νότες του, με την εισαγωγή του σε ένα παλιό ρεμπέτικο, σε ένα καλό λαϊκό τραγούδι, νιώθεις ένα περίεργο σκίρτημα. Ο ήχος του σε συνεπαίρνει σε έναν άλλο κόσμοˑ εκεί που πλεονάζουν οι ονειροπολήσεις σου και οι φαντασιώσεις σου, ο έρωτας σου και ο πόθος σου, η ψυχή σου και το συναίσθημά σου.

Ακόμα και οι σκόρπιοι καημοί σου και οι χαοτικές περιπλανήσεις της σκέψης σου ταλαντώνονται στα παιχνιδίσματα των χορδών του.

Εκφραστικό το μπουζούκι «έγινε ένα» με το ρεμπέτικο τραγούδι. Πορεύτηκαν και πορεύονται μαζί. Κρατούν σταθερό το νήμα όμορφου πολιτιστικού τοπίου του λαού μας. Γλυκαίνουν τη ζωή μας. Εκφράζουν συλλογικά πάθη μας. Όταν αρχίζει η εισαγωγή του τραγουδιού στου μπουζουκιού τις νότες, είναι μια μυσταγωγία. Μόνο του μιλάει και για τη σιωπή των άλλων μουσικών οργάνων.

Μαντεύεις αμέσως ποιο τραγούδι θα ακολουθήσει – κι αν είναι κάποιο από τα αγαπημένα σου ζεϊμπέκικα, αμέσως ποθείς να το χορέψεις, να το χορέψεις μόνο σου. Σκέφτεσαι και διακαώς επιθυμείς. Να σηκωθείς πρώτος.

Οι γνώστες του ζεϊμπέκικου θα σεβαστούν τη μοναχικότητα σου. Δεν θα σηκωθούν. Όπως θα το κάνεις και εσύ στα επόμενα τραγούδια. Είναι κανόνας για αυτούς που σέβονται το ρεμπέτικο, που αγαπάνε τη μουσική. Και είσαι πάντα υποχωρητικός. Το ζεϊμπέκικο θέλει ταπεινότητα και σεβασμό.

Τότε, στου μπουζουκιού τα καλέσματα, είσαι αλλού. Δεν είσαι στην πίστα. Παλεύεις με τους δαίμονές σου, με ό,τι ανεκπλήρωτο έχει φωλιάσει για τα καλά στου στοχασμού σου τις καθημερινές εμμονές. Και θέλεις να απελευθερωθείς από τη διαπάλη, για το διάστημα του χορού σου. Είναι ένα γιατρικό δικό σου και του τραγουδιού, μια θεραπεία της ψυχής σου, μια μικρή λύτρωση. Μια αυτοκριτική στα λάθη σου, ένας ανασχεδιασμός των πόθων σου, μια παρηγοριά στον εαυτό σου.

Βαρύ το φορτίο του μπουζουκιού. Και ο στίχος εξ αρχής οφείλει να υπηρετήσει αυτό το φορτίο. Ο στίχος όταν γράφεται, δεν μπορεί παρά να ακούει τα ακούσματά του, να συντονίζεται με τα βαθύτερα μηνύματά του, να φτερουγίζει στις νότες του. Μα και ο κατασκευαστής του μπουζουκιού γνωρίζει την πολιτισμική του διαδρομή.

Βλέπει μπροστά του μορφές εμβληματικές: Βαμβακάρη, Τσιτσάνη, Χιώτη, Τσαουσάκη, Πολυκανδριώτη, Ζαμπέτα, Λεμονόπουλο, Παλαιολόγου, Σπόρο, Μωραϊτη, Καραμπεσίνη, Μακρυδάκη, Τσιμπίδη, Καρνέζη, Παπαδόπουλο, Ζαφειρίου, Τατασόπουλος, Τζουανάκο… Νιώθει το δέος τους.

Αλλά και ο τραγουδιστής και η τραγουδίστρια δεν μπορεί παρά να ανασαίνουν στους ρυθμούς του μπουζουκιού. Το μπουζούκι τους βάζει δύσκολα. Οι εναλλακτικές τους μελωδίες θα ανταποκριθούν στη μεγάλη πρόκληση; Και ακόμα, έχουν στη σκέψη τους και τον χορευτή. Η πίστα έχει το δικό της σκηνικό και ο χορός κερδίζει βλέμματα και συναισθήματα, ομορφιές και μαγκιές…

Όλα τα μουσικά όργανα έχουν, το καθένα, τον δικό τους στερέωμα, τον δικό τους ουράνιο θόλο. Το βιολί θα έχει τις πιο λεπτές μουσικές αποχρώσεις, τις πιο θεϊκές. Θα εκφράσει προνομιακά την κλασική μουσική. Το πιάνο θα απλωθεί σε όλο τον κόσμο της μουσικής. Θα σε συναρπάσει με τον πλούτο του. Μα το μπουζούκι θα διεγείρει την καρδιά της καρδιάς σου. Δεν είναι ουράνιο. Είναι βαθιά γήινο.

Άλλες στιγμές σε βυθίζει στη δίνη των βασάνων σου και των κρίσιμων λαθών σου και άλλοτε σε εξυψώνει πάνω από της ζωής τις δεσμεύσεις και τους περιορισμούς. Το μπουζούκι έχει φωνή. Μαζί με τους στίχους του τραγουδιού έχει τη δική του λαλιά.

Και πρέπει να έχεις ασκηθεί στου μπουζουκιού τα κελαϊδίσματα, να ψυχανεμίζεσαι στον κόσμο των ευαισθησιών. Να είσαι ανήσυχος και δημιουργικός. Να είσαι ερευνητής της ζωής σου και του εαυτού σου.

* Ο Νίκος Τσούλιας, πρώην πρόεδρος της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) και νυν Γραμματέας του Τομέα Παιδείας του ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής

Πατήστε εδώ και δείτε τα 299 προηγούμενα άρθρα του Νίκου Τσούλια