Καθώς η βία ξέσπασε στο Ισραήλ το Σαββατοκύριακο, μαχητές της Χαμάς διείσδυσαν σε αρκετούς κοινοτικούς οικισμούς γνωστούς ως κιμπούτς κοντά στα σύνορα με τη Γάζα. Τα κιμπούτς (Kibbutzim – πληθυντικός) ήταν θεμελιώδη για την ίδρυση του Ισραήλ και εξακολουθούν να κατέχουν μια βαθιά συμβολική θέση στην ιστορία της χώρας. Το Be’eri Kibbutz, μια παραδοσιακή κοινότητα στο νότιο Ισραήλ, επλήγη ιδιαίτερα σκληρά, με περισσότερα από 100 πτώματα να ανασύρονται.
Οργανωμένες κοινότητες μοναδικές στο Ισραήλ, τα κιμπούτς ήταν κάποτε γνωστά για την κολεκτιβιστική κουλτούρα και τον αγροτικό τρόπο ζωής τους, αν και τα περισσότερα έχουν έκτοτε ιδιωτικοποιηθεί. Και παρόλο που πολλές τέτοιες κοινότητες γίνονται συνώνυμες με την τραγωδία, τα κιμπούτς διατηρούν μια κληρονομιά ως ένα από τα πιο επιτυχημένα σοσιαλιστικά πειράματα στην ιστορία, με 270 στο αποκορύφωμά τους.
«Κανένα άλλο κίνημα δεν είχε 270 κοινότητες που ακολουθούν μια τέτοια παρόμοια φιλοσοφία» για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, δήλωσε ο David Leach, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βικτώριας στον Καναδά και συγγραφέας του «Κυνηγώντας την Ουτοπία: Το μέλλον του κιμπούτς σε ένα διαιρεμένο Ισραήλ». «Μέρος της μακροζωίας τους είναι η προθυμία τους να εξελιχθούν».
Ο Ran Abramitzky, καθηγητής στο Στάνφορντ και συγγραφέας του βιβλίου «The Mystery of the Kibbutz: Egalitarian Principles in a Capitalist World», παρομοιάζει ένα τυπικό κιμπούτς με ένα «γραφικό χωριό στην ύπαιθρο», με μικρά διαμερίσματα, καταπράσινα μονοπάτια πεζοπορίας και ανέσεις, το είδος ενός τόπου όπου τα παιδιά περιφέρονται ελεύθερα. Βασίζονται στις αρχές της «κοινοτικής και συνεργατικής διαβίωσης, της ίσης κατανομής και της αμοιβαίας βοήθειας», τονίζει.
Πήρε το όνομά του από την εβραϊκή λέξη για τη «συλλογή – “gathering,”», το κιμπούτς εμφανίστηκε για πρώτη φορά στις αρχές του 1900, με την ανάπτυξη της αγροτικής κοινότητας Degania γύρω στο 1910. Οι Εβραίοι έποικοι πίσω από το κίνημα οραματίστηκαν το κιμπούτς ως ένα μέρος όπου ο σιωνισμός συνάντησε τον μαρξισμό.
Τα κιμπούτς και ο πολιτισμός των κιμπούτς κυριαρχούνταν αρχικά από Εβραίους Ασκενάζι ή Εβραίους με καταγωγής από την Ανατολική Ευρώπη και θεωρούνταν λιγότερο περιεκτικοί από εκείνους με καταγωγή από τη Μέση Ανατολή.
Αυτές οι κοινότητες κυμαίνονταν από 50 έως 2.000 κατοίκους και εμφανίστηκαν σε μέρη όπως τα σύνορα με τον Λίβανο, τον ποταμό Ιορδάνη, γύρω από τη Λωρίδα της Γάζας, και πολλά από αυτά χτίστηκαν αρχικά σε αυτό που ήταν τότε παλαιστινιακή γη.
Τα πρωτα κιμπούτς βασίστηκαν σε ένα σοσιαλιστικό όραμα και βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στη γεωργία. Οι Kibbutzniks, όπως αποκαλούσαν τους εαυτούς τους, μοιράζονταν τη γη, είχαν ίσους μισθούς και δεν κατείχαν ιδιοκτησία. Σε ορισμένες από αυτού του είδους κοινότητες, τα παιδιά ανατράφηκαν από τη συλλογικότητα και ζούσαν σε ένα σπίτι όπου τα επισκέπτονταν οι γονείς τους. Ο Λιτς (Leach) δήλωσε ότι είχαν ξεσπάσει φιλοσοφικές συζητήσεις για θέματα όπως το αν όλοι θα πρέπει να έχουν μια τσαγιέρα στο δωμάτιό τους ή να χρησιμοποιούν μια κοινή για να διευκολύνουν περισσότερη κοινωνική αλληλεπίδραση.
«Συχνά περιγράφεται ως η πιο αγνή μορφή κομμουνισμού στον δυτικό κόσμο», δήλωσε ο Λιτς. «Δεν είναι κρατικός σοσιαλισμός. Ήταν σαν μια ριζοσπαστική δημοκρατία στην οποία όλοι, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, είχαν δικαίωμα ψήφου».
Πολλά κιμπούτς τελικά βιομηχανοποιήθηκαν για να βρουν νέους τρόπους για να βγάλουν χρήματα. Το HaGoshrim Kibbutz στο βόρειο Ισραήλ αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα μέχρι που η κοινότητα επένδυσε στην παραγωγή ενός εργαλείου για την αποτρίχωση των γυναικών τη δεκαετία του 1980. Το Be’eri, ένα από τα κιμπούτς που δέχθηκε επίθεση το Σαββατοκύριακο, βασίζεται στην επιτυχημένη εκτυπωτική εταιρεία του, η οποία ιδρύθηκε το 1950 και σε αυτήν οφείλει μεγάλο μέρος των εσόδων του.
Ενώ τα κιμπούτς άνθισαν κατά τα μέσα του αιώνα, η δύναμη και η επικράτησή τους εξασθένισαν στη δεκαετία του 1970, ιδιαίτερα μετά την εκλογή μιας δεξιάς κυβέρνησης στο Ισραήλ το 1977 και με την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1980.
Παρόλα αυτά, κατάφεραν να παραμείνουν και τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν εμφανιστεί νέες ανατροπές στο κιμπούτς. Ορισμένες έχουν ιδιωτικοποιηθεί και μετατραπεί σε ως επί το πλείστον κανονικές κοινότητες με κάποια κοινωνικά οφέλη. Οι νεαροί ιδεαλιστές έχουν επίσης ξεκινήσει αστικά κιμπούτς για να προωθήσουν κοινωνικούς σκοπούς. Και μερικοί, όπως ο Be’eri, έχουν διατηρήσει την παραδοσιακή, κολεκτιβιστική προσέγγιση που χρονολογείται από τις αρχές του 1900.
Το κιμπούτς είχε «βαθύ» αντίκτυπο στην ισραηλινή κοινωνία, δήλωσε ο Λιτς, τόσο στην ίδρυση της χώρας όσο και στη διαμόρφωση της πρώιμης ζωής επιφανών πολιτικών, αξιωματικών του στρατού, καλλιτεχνών και συγγραφέων. Υπήρχε «ένα είδος προθυμίας να πάρουμε ρίσκα και να πειραματιστούμε», είπε.
«Ο ιδεαλισμός, το ομαδικό πνεύμα και η κουλτούρα βοήθησαν τα κιμπούτς να επιβιώσουν», δήλωσε ο Abramitzky. «Το κιμπούτς ήταν ένας τρόπος ζωής, μια κοινωνική μονάδα που δημιουργήθηκε για να εκπληρώσει ένα ευρύ φάσμα ιδανικών».
- Διαβάστε το πρωτότυπο του άρθρου της δημοσιογράφου Kelsey Ables της αμερικάνικης εφημερίδας Washingtonpost με τίτλο «What is a kibbutz? The communes bore the brunt of the Hamas assault.», στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
