Thomas L. Friedman – New York Times: Η χειρότερη μέρα του Ισραήλ στον πόλεμο

Όταν χρειάζομαι την πιο ακριβή ανάλυση για το Ισραήλ, το πρώτο τηλεφώνημα που κάνω πάντα είναι στον μακροχρόνιο φίλο μου και συνεργάτη ρεπόρτερ εκεί, Nahum Barnea, βετεράνο αρθρογράφο εφημερίδας Yediot. Όταν του τηλεφώνησα το απόγευμα του Σαββάτου για να σχολιάσει την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, έμεινα έκπληκτος από την πρώτη του απάντηση: «Αυτή είναι η χειρότερη μέρα που μπορώ να θυμηθώ με στρατιωτικούς όρους στην ιστορία του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένης της γκάφας του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, η οποία ήταν τρομερή».
Ο Nahum είναι ένας προσεκτικός δημοσιογράφος που έχει καλύψει κάθε σημαντικό γεγονός στο Ισραήλ τον τελευταίο μισό αιώνα, και όταν εξήγησε το σκεπτικό του, συνειδητοποίησα ότι ήταν μια υποτίμηση.
Αυτό δεν είναι το συνηθισμένο ξεσκόνισμα Χαμάς-Ισραήλ. Τα σύνορα Γάζας-Ισραήλ έχουν μήκος μόλις 37 μίλια, αλλά τα ωστικά κύματα που θα εξαπολύσει αυτός ο πόλεμος όχι μόνο θα ωθήσουν το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους της Γάζας σε αναταραχή, αλλά θα χτυπήσουν επίσης την Ουκρανία και τη Σαουδική Αραβία και πιθανότατα το Ιράν. Γιατί? Οποιοσδήποτε παρατεταμένος πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς θα μπορούσε να εκτρέψει περισσότερο στρατιωτικό εξοπλισμό των ΗΠΑ που χρειάζεται το Κίεβο στο Τελ Αβίβ και θα καταστήσει αδύνατη την προτεινόμενη συμφωνία εξομάλυνσης Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ – προς το παρόν. Και αν αποδειχθεί ότι το Ιράν ενθάρρυνε την επίθεση της Χαμάς για να ναυαγήσει αυτή η συμφωνία Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας, θα μπορούσε να αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν και του Λιβανέζου συμμαχου της Τεχεράνης, της Χεζμπολάχ, καθώς και μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Αυτή είναι μια απίστευτα επικίνδυνη στιγμή σε πολλαπλά μέτωπα.
Αλλά επιστρέφοντας στο σημείο του Nahum: Γιατί αυτός ο πόλεμος είναι μια τέτοια καταστροφή για το Ισραήλ, χειρότερη από την αιφνιδιαστική επίθεση του Yom Kippur από την Αίγυπτο και τη Συρία, η οποία συνέβη πριν από 50 χρόνια και μία ημέρα; Για αρχή, είπε ο Nahum, υπάρχει η απόλυτη ταπείνωση για τον ισραηλινό στρατό: «Το 1973 δεχτήκαμε επίθεση από τον μεγαλύτερο αραβικό στρατό, την Αίγυπτο».
Αυτή τη φορά το Ισραήλ δέχθηκε εισβολή σε 22 τοποθεσίες έξω από τη Λωρίδα της Γάζας, συμπεριλαμβανομένων κοινοτήτων μέχρι και 15 μίλια μέσα στο Ισραήλ, από μια στρατιωτική δύναμη που ανήκει στο «ισοδύναμο του Λουξεμβούργου». Και όμως, αυτή η μικρή δύναμη όχι μόνο εισέβαλε στο Ισραήλ, συντρίβοντας τα ισραηλινά συνοριακά στρατεύματα. Πήρε τους Ισραηλινούς ομήρους πίσω στη Γάζα πέρα από τα ίδια σύνορα – ένα σύνορο όπου το Ισραήλ είχε δαπανήσει περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια για την ανέγερση ενός φράγματος που υποτίθεται ότι ήταν σχεδόν αδιαπέραστο. Αυτό είναι ένα συγκλονιστικό πλήγμα στις αποτρεπτικές δυνατότητες του Ισραήλ.
Δεύτερον, σημείωσε, το Ισραήλ πάντα υπερηφανευόταν για την ικανότητα των υπηρεσιών πληροφοριών του να διεισδύσουν στη Χαμάς και τους Παλαιστίνιους μαχητές στη Δυτική Όχθη και να λάβουν έγκαιρες προειδοποιήσεις. Τις τελευταίες εβδομάδες, όπως γνωρίζει όποιος παρακολουθεί τις ειδήσεις από το Ισραήλ, η Χαμάς διεξήγαγε αυτό που φαινόταν να είναι πρακτικοί ελιγμοί για ακριβώς αυτό το είδος επίθεσης σε όλο το μήκος των συνόρων της Γάζας – ακριβώς μπροστά στα μάτια του ισραηλινού στρατού.
Αλλά φαίνεται ότι οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες ερμήνευσαν τις κινήσεις ως ότι η Χαμάς προσπαθεί απλώς να μπλέξει με τους επικεφαλής του ισραηλινού στρατού και να κάνει τους διοικητές λίγο νευρικούς, όχι ως προοίμιο για μια επίθεση. Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες προφανώς πίστευαν ότι η Χαμάς χρειαζόταν απεγνωσμένα περισσότερη οικονομική βοήθεια από το Κατάρ, το οποίο έχει δώσει στη Χαμάς πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε βοήθεια από το 2012, και άδειες εργασίας για τους κατοίκους της Γάζας να εργαστούν στο Ισραήλ – και τόσο το Ισραήλ όσο και το Κατάρ απαιτούσαν πάντα ήσυχα σύνορα σε αντάλλαγμα.
«Η ερμηνεία των μυστικών υπηρεσιών είναι ότι εκπαιδεύονταν για κάτι που δεν θα τολμούσαν ποτέ να κάνουν», δήλωσε ο Nahum. «Ήταν κακή κρίση και αλαζονεία». Αντίθετα, η Χαμάς ξεκίνησε μια απίστευτα περίπλοκη και εξελιγμένη εισβολή από ξηρά και θάλασσα.
Αλλά τώρα φτάνουμε στο πραγματικά τρομερό κομμάτι για το Ισραήλ. Η Χαμάς δεν ήταν μόνο σε θέση να περάσει στο Ισραήλ και να επιτεθεί σε ισραηλινές κοινότητες και στρατιωτικές βάσεις, αλλά ήταν επίσης σε θέση να απαγάγει έναν αριθμό Ισραηλινών – σύμφωνα με πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ηλικιωμένων, παιδιών και τουλάχιστον ενός στρατιώτη – και να τους πάρει πίσω στη Γάζα. Φωτογραφίες του Associated Press «έδειχνε μια ηλικιωμένη ηλικιωμένη Ισραηλινή γυναίκα να μεταφέρεται πίσω στη Γάζα πάνω σε ένα αμαξίδιο του γκολφ από ένοπλους της Χαμάς και μια άλλη γυναίκα στριμωγμένη ανάμεσα σε δύο μαχητές σε μια μοτοσικλέτα», ανέφερε το AP. Εικόνες ισραηλινών πτωμάτων που μεταφέρθηκαν στη Γάζα και σύρθηκαν στους δρόμους κυκλοφορούσαν στο διαδίκτυο.
Την ίδια στιγμή, Παλαιστίνιοι μαχητές πήραν ομήρους ομάδες Ισραηλινών στις συνοριακές κοινότητες Be’eri και Ofakim, αλλά τελικά απελευθερώθηκαν από τις ισραηλινές ειδικές δυνάμεις.
Αυτό θα είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για το Ισραήλ. Σε μια προηγούμενη θητεία, το 2011, ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου αντάλλαξε 1.027 Παλαιστίνιους κρατούμενους, συμπεριλαμβανομένων 280 που εκτίουν ποινές ισόβιας κάθειρξης, για να πάρει πίσω έναν ισραηλινό στρατιώτη, τον Gilad Shalit, από τη Χαμάς στη Γάζα. Ο Μπίμπι μπορεί να κληθεί να αδειάσει κάθε ισραηλινή φυλακή από Παλαιστίνιους εάν η Χαμάς κρατά ηλικιωμένους και παιδιά στη Γάζα, σημείωσε ο Ναούμ.
Ο Νετανιάχου υποσχέθηκε το Σάββατο να καταφέρει ένα συντριπτικό πλήγμα στη Χαμάς στη Γάζα, αλλά τι γίνεται αν η Χαμάς κρατά ισραηλινούς πολίτες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως ανθρώπινες ασπίδες; Αυτό θα περιορίσει το περιθώριο αντιποίνων του Ισραήλ.
«Οτιδήποτε κάνει ο στρατός στη Γάζα θα απαιτήσει από αυτούς να λάβουν υπόψη τον αντίκτυπο που θα μπορούσε να έχει στις ζωές των αμάχων ομήρων», δήλωσε ο Ναούμ.
Τέλος, σημείωσε ο Nahum, οι ανώτατες βαθμίδες του στρατού και ο πρωθυπουργός, ο οποίος προεδρεύει του υπουργικού συμβουλίου ασφαλείας, γνωρίζουν αυτή τη στιγμή ότι στο μέλλον θα υπάρξει πιθανώς κάποιο είδος επιτροπής έρευνας για το πώς επετράπη να συμβεί η εισβολή της Χαμάς.
Επομένως, πρέπει τώρα να διεξάγουν αυτόν τον πόλεμο, να λάβουν βασανιστικές αποφάσεις σχετικά με τους συμβιβασμούς μεταξύ αποτροπής, αντιποίνων, επιστροφής ομήρων από τη Χαμάς και ίσως ακόμη και εισβολής στη Γάζα, γνωρίζοντας συνεχώς ότι ακόμη και αν τα διαχειριστούν όλα αυτά τέλεια, κάποιο είδος έρευνας τους περιμένει στο τέλος του δρόμου. Δεν είναι εύκολο να σκεφτούμε σωστά υπό αυτές τις συνθήκες.
Όπως επισημαίνει αυτή η στήλη από τότε που επέστρεψε στην εξουσία, η πολιτική διαίρεσης του Νετανιάχου έχει κάνει τρομερή ζημιά στο Ισραήλ. Ο Bibi έδωσε προτεραιότητα σε ένα δικαστικό πραξικόπημα για να αφαιρέσει από το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ την εξουσία του να επιβλέπει την κυβέρνησή του – πάνω από όλες τις άλλες προτεραιότητες. Στην πορεία διέλυσε την ισραηλινή κοινωνία και τον στρατό της. Και οι άνθρωποι προειδοποιούν εδώ και μήνες πόσο επικίνδυνο θα μπορούσε να είναι αυτό. Μόλις αυτή την εβδομάδα ανέφερα ότι ένας πρώην γενικός διευθυντής του ισραηλινού υπουργείου Άμυνας, ο Dan Harel, είπε σε μια συγκέντρωση για τη δημοκρατία στο Τελ Αβίβ ότι «δεν έχω δει ποτέ την εθνική μας ασφάλεια σε χειρότερη κατάσταση» και ότι έχει ήδη υπάρξει ζημιά στις εφεδρικές μονάδες των βασικών σχηματισμών των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, «γεγονός που έχει μειώσει την ετοιμότητα και την επιχειρησιακή ικανότητα».
Αλλά όσο κακός κι αν ήταν ο Νετανιάχου για το Ισραήλ, η Χαμάς ήταν μια θανατηφόρα κατάρα για τον παλαιστινιακό λαό από τότε που κατέλαβε τη Γάζα το 2007. Τα δισεκατομμύρια δολάρια βοήθειας που έλαβε μόνο από το Κατάρ όλα αυτά τα χρόνια θα μπορούσαν να είχαν διατεθεί για την οικοδόμηση της Γάζας σε μια παραγωγική κοινωνία, με αξιοπρεπή σχολεία, πανεπιστήμια και υποδομές, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρότυπο για ένα μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος με τη Δυτική Όχθη. Αντ ‘αυτού, η Χαμάς έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας και των πόρων της στο σκάψιμο σηράγγων στο Ισραήλ και την κατασκευή ρουκετών για να προσπαθήσει να καταστρέψει έναν πολύ πιο ισχυρό εχθρό – στερώντας έτσι από τους κατοίκους της Γάζας κάθε ευκαιρία να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους, μέσω μιας κυβέρνησης που είναι αξιοπρεπής, δημοκρατική και παραγωγική.
Γιατί η Χαμάς ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο τώρα, χωρίς καμία άμεση πρόκληση; Κάποιος πρέπει να αναρωτηθεί αν δεν ήταν εξ ονόματος του παλαιστινιακού λαού, αλλά μάλλον κατ’ εντολή του Ιράν, ενός σημαντικού προμηθευτή χρημάτων και όπλων στη Χαμάς, για να βοηθήσει στην αποτροπή της εκκολαπτόμενης εξομάλυνσης των σχέσεων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας, αντιπάλου του Ιράν, και του Ισραήλ. Μια τέτοια συμφωνία, όπως συντάσσεται, θα ωφελήσει επίσης την πιο μετριοπαθή Παλαιστινιακή Αρχή της Δυτικής Όχθης – παραδίδοντάς της μια τεράστια έγχυση μετρητών από τη Σαουδική Αραβία, καθώς και περιορισμούς στους ισραηλινούς εποικισμούς στη Δυτική Όχθη και άλλες προόδους για τη διατήρηση μιας λύσης δύο κρατών. Ως αποτέλεσμα, οι ηγέτες της Δυτικής Όχθης μπορεί να έχουν κερδίσει μια απεγνωσμένα αναγκαία ώθηση νομιμότητας από τις παλαιστινιακές μάζες, απειλώντας τη νομιμότητα της Χαμάς.
Αυτή η συμφωνία ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ θα ήταν επίσης ένας διπλωματικός σεισμός που πιθανότατα θα απαιτούσε από τον Νετανιάχου να εγκαταλείψει τα πιο ακραία μέλη του υπουργικού συμβουλίου του σε αντάλλαγμα για τη σφυρηλάτηση μιας συμμαχίας μεταξύ του εβραϊκού κράτους και των σουνιτικών κρατών του Περσικού Κόλπου εναντίον του Ιράν. Συνολικά, θα ήταν μια από τις μεγαλύτερες μετατοπίσεις στις τεκτονικές πλάκες της περιοχής εδώ και 75 χρόνια. Στον απόηχο αυτής της επίθεσης της Χαμάς, αυτή η συμφωνία βρίσκεται τώρα σε βαθύ πάγωμα, καθώς οι Σαουδάραβες έπρεπε να συνδεθούν πιο στενά από ποτέ με τα παλαιστινιακά συμφέροντα, όχι μόνο με τα δικά τους.
Πράγματι, μέσα σε λίγες ώρες από την εισβολή της Χαμάς, η Σαουδική Αραβία εξέδωσε δήλωση λέγοντας, σύμφωνα με το δίκτυο Al Arabiya: «Το βασίλειο παρακολουθεί στενά τις άνευ προηγουμένου εξελίξεις μεταξύ ορισμένων παλαιστινιακών παρατάξεων και των ισραηλινών δυνάμεων κατοχής», προσθέτοντας ότι έχει «επανειλημμένα προειδοποιήσει για τις συνέπειες [της επιδείνωσης] της κατάστασης ως αποτέλεσμα της κατοχής, καθώς και της στέρησης του παλαιστινιακού λαού από τα νόμιμα δικαιώματά του και σταματώντας] τις συστηματικές προκλήσεις εναντίον των ιερών [τόπων] τους».
Παρακολουθώ πώς ο σεισμός Χαμάς-Ισραήλ θα ταρακουνήσει έναν ακόμη σεισμό.
Η Ουκρανία αντιμετώπιζε ήδη τους σεισμούς στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. Η ανατροπή του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων, σε συνδυασμό με μια ολοένα και πιο ηχηρή μειοψηφία Ρεπουμπλικάνων βουλευτών – συγκλονιστικά για μένα – που τάσσονται κατά οποιασδήποτε περαιτέρω οικονομικής και στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, έχει δημιουργήσει ένα πολιτικό χάος που έχει οδηγήσει, προς το παρόν, στο να μην εγκριθεί άλλη βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία. Εάν το Ισραήλ πρόκειται να εισβάλει στη Γάζα και να ξεκινήσει έναν μακρύ πόλεμο, η Ουκρανία θα πρέπει να ανησυχεί για τον ανταγωνισμό από το Τελ Αβίβ για πυραύλους Patriot, καθώς και βλήματα πυροβολικού 155 χιλιοστών και άλλα βασικά όπλα που η Ουκρανία χρειάζεται απεγνωσμένα περισσότερο και σίγουρα θα το κάνει και το Ισραήλ.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν το έχει παρατηρήσει. Την περασμένη Πέμπτη στο θέρετρο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας, είπε ότι η Ουκρανία υποστηρίζεται «χάρη σε δωρεές πολλών δισεκατομμυρίων που έρχονται κάθε μήνα». Και πρόσθεσε: «Φανταστείτε ότι η βοήθεια σταματά αύριο». Η Ουκρανία «θα ζήσει μόνο για μια εβδομάδα όταν ξεμείνουν από πυρομαχικά».
Μπορεί να προκύψει κάτι καλό από αυτόν τον τρομερό νέο πόλεμο Χαμάς-Ισραήλ; Είναι πολύ νωρίς για να πούμε, αλλά ένας άλλος παλιός Ισραηλινός φίλος και αναλυτής που εμπιστεύομαι, ο καθηγητής Victor Friedman (καμία σχέση), ο οποίος διδάσκει συμπεριφορική επιστήμη στο Jezreel Valley College στο κεντρικό Ισραήλ και γνωρίζει πολύ καλά την ισραηλινή αραβική κοινότητα, μου έγραψε αργά σήμερα, λέγοντας: «Αυτή η φρικτή κατάσταση εξακολουθεί να είναι μια ευκαιρία, ακριβώς όπως ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ αποδείχθηκε μια ευκαιρία που έληξε με μια ειρηνευτική συμφωνία με την Αίγυπτο. Η μόνη πραγματική νίκη θα είναι αν αυτό που θα συμβεί στη συνέχεια – πιθανώς η είσοδος του Ισραήλ στη Γάζα – δημιουργήσει συνθήκες για μια πραγματική, σταθερή διευθέτηση με τους Παλαιστινίους». Υπό το φως αυτού που έκαναν οι Παλαιστίνιοι σήμερα, είπε, μπορούν να «διεκδικήσουν κάποια ‘νίκη’, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί στη συνέχεια». Το θέμα είναι, πρόσθεσε, «ότι κάποιος πρέπει να σκεφτεί πέρα από περισσότερη δύναμη και περισσότερη δύναμη».
Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι η Χαμάς μπορεί ποτέ να είναι εταίρος για μια ασφαλή ειρήνη με το Ισραήλ. Η Χαμάς είχε πάρα πολλές ευκαιρίες για πάρα πολλά χρόνια να αποδείξει ότι οι ευθύνες της διακυβέρνησης στη Γάζα θα μετριάσουν τον στόχο της καταστροφής του εβραϊκού κράτους. Αποδεικνύεται ότι δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια παλαιστινιακή ισλαμιστική μαφία, που ενδιαφέρεται μόνο να διατηρήσει τον έλεγχό της στη Γάζα και έτοιμη να χρησιμεύσει ως πόδι γάτας για το Ιράν αντί να κάνει τον κύριο στόχο της ένα νέο μέλλον για τους Παλαιστίνιους εκεί και στη Δυτική Όχθη. Η ιστορία της κυριαρχίας της στη Γάζα είναι επαίσχυντη.
Αλλά η Παλαιστινιακή Αρχή μπορεί να είναι εταίρος. Έτσι, εάν πρόκειται να υπάρξει μια ισραηλινή εισβολή στη Γάζα για να προσπαθήσει να καταστρέψει τη Χαμάς, πρέπει να συνδυαστεί με μια πολιτική πρωτοβουλία που ενδυναμώνει και βοηθά στην ενίσχυση αυτής της Παλαιστινιακής Αρχής, ώστε να μπορέσουμε να σφυρηλατήσουμε, όπως το έθεσε ο Victor, «μια διευθέτηση που παρέχει σε όλες τις πλευρές κάτι με το οποίο μπορούν να ζήσουν. Διαφορετικά, αργά ή γρήγορα, θα επιστρέψουμε στην ίδια κατάσταση – μόνο χειρότερα. Αυτό ήταν το αληθινό μάθημα του πολέμου του Γιομ Κιπούρ».

• Διαβάστε από το πρωτότυπο την ανάλυση του αρθρογράφος του Foreign Affairs Opinion και βραβευμένου με τρία βραβεία Πούλιτζερ, Thomas L. Friedman, στην αμερικάνικη εφημερίδα New York Times, με τίτλο «Israel’s Worst Day at War», στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ