Το Ισραήλ και η ένοπλη παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς έχουν εμπλακεί σε μια κλιμακούμενη σύγκρουση που έχει αφήσει σχεδόν 1.000 νεκρούς σε λίγο περισσότερο από μία ημέρα.
Το Σάββατο, η Χαμάς εξαπέλυσε μια άνευ προηγουμένου επίθεση στο Ισραήλ, ανατινάζοντας τμήματα του εξαιρετικά οχυρωμένου διαχωριστικού φράχτη της χώρας και στέλνοντας μαχητές σε ισραηλινές κοινότητες κατά μήκος των συνόρων της Γάζας.
Η κίνηση ώθησε την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου (Benjamin Netanyahu) να προειδοποιήσει για «έναν μακρύ και δύσκολο πόλεμο». Ισραηλινά αεροσκάφη βομβαρδίζουν τη Λωρίδα της Γάζας, ισοπεδώνοντας ψηλά κτίρια και γειτονιές αμάχων.
Τι είναι η ομάδα Χαμάς;
Η Χαμάς αντιπροσωπεύει το Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης (Islamic Resistance Movement) και στα αραβικά σημαίνει «ζήλος».
Η ομάδα ελέγχει πολιτικά τη Λωρίδα της Γάζας, μια περιοχή περίπου 365 τετραγωνικών χιλιομέτρων (141 τετραγωνικά μίλια) που φιλοξενεί περισσότερους από δύο εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά είναι αποκλεισμένη από το Ισραήλ.
Η Χαμάς βρίσκεται στην εξουσία στη Λωρίδα της Γάζας από το 2007 μετά από έναν σύντομο πόλεμο εναντίον των δυνάμεων της Φατάχ πιστών στον πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς (Mahmoud Abbas), επικεφαλής της Παλαιστινιακής Αρχής και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (Palestine Liberation Organization – PLO)).
Πότε ιδρύθηκε η Χαμάς και ποιος είναι ο στόχος της;
Το κίνημα της Χαμάς ιδρύθηκε στη Γάζα το 1987 από έναν ιμάμη, τον σεΐχη Αχμέντ Γιασίν (Ahmed Yasin), και τον βοηθό του Αμπντούλ Αζίζ αλ-Ραντίσι (Abdul Aziz al-Rantissi) λίγο μετά την έναρξη της πρώτης Ιντιφάντα, μιας εξέγερσης ενάντια στην ισραηλινή κατοχή των παλαιστινιακών εδαφών.
Το κίνημα ξεκίνησε ως παρακλάδι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο και δημιούργησε μια στρατιωτική πτέρυγα, τις Ταξιαρχίες Ιζ αλ-Ντιν αλ-Κασάμ (Izz al-Din al-Qassam Brigades), για να συνεχίσει έναν ένοπλο αγώνα εναντίον του Ισραήλ με στόχο την απελευθέρωση της ιστορικής Παλαιστίνης.
Προσέφερε επίσης προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας στα παλαιστινιακά θύματα της ισραηλινής κατοχής.
Ποιες είναι οι αρχές της παλαιστινιακής ομάδας;
Σε αντίθεση με την PLO, η Χαμάς δεν αναγνωρίζει την κρατική υπόσταση του Ισραήλ, αλλά αποδέχεται ένα παλαιστινιακό κράτος στα σύνορα του 1967.
«Δεν θα παραιτηθούμε ούτε εκατοστό από την παλαιστινιακή πατρίδα, ανεξάρτητα από τις πρόσφατες πιέσεις και ανεξάρτητα από το πόσο μακρά είναι η κατοχή», δήλωσε ο Khaled Meshaal, ο εξόριστος ηγέτης της παλαιστινιακής ομάδας το 2017.
Η Χαμάς αντιτίθεται βίαια στις ειρηνευτικές συμφωνίες του Όσλο που διαπραγματεύτηκε το Ισραήλ και η PLO στα μέσα της δεκαετίας του 1990.
Έχει δεσμευτεί επισήμως να ιδρύσει ένα παλαιστινιακό κράτος εντός των συνόρων της. Έχει επιδιώξει αυτόν τον στόχο μέσω επιθέσεων εναντίον ισραηλινών στρατιωτών, εποίκων και αμάχων τόσο στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη όσο και στο Ισραήλ.
Η ομάδα στο σύνολό της ή σε ορισμένες περιπτώσεις η στρατιωτική της πτέρυγα χαρακτηρίζεται ως «τρομοκρατική» οργάνωση από το Ισραήλ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Καναδά, την Αίγυπτο και την Ιαπωνία.
Ποιοι είναι οι σύμμαχοι και οι υποστηρικτές της;
Η Χαμάς είναι μέρος μιας περιφερειακής συμμαχίας που περιλαμβάνει επίσης το Ιράν, τη Συρία και την ομάδα Χεζμπολάχ στο Λίβανο, η οποία αντιτίθεται στις πολιτικές των ΗΠΑ προς τη Μέση Ανατολή και το Ισραήλ.
Η Χαμάς και η Ισλαμική Τζιχάντ, η δεύτερη μεγαλύτερη ένοπλη ομάδα στην περιοχή, είναι συχνά ενωμένες εναντίον του Ισραήλ και είναι τα πιο σημαντικά μέλη της κοινής αίθουσας επιχειρήσεων που συντονίζει τη στρατιωτική δραστηριότητα μεταξύ των διαφόρων ένοπλων ομάδων στη Γάζα.
Η σχέση μεταξύ των δύο ομάδων ήταν τεταμένη όταν η Χαμάς άσκησε πίεση στην Ισλαμική Τζιχάντ να σταματήσει τις επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ.
Τι προκάλεσε την επίθεση του Σαββάτου στο Ισραήλ;
Ο εκπρόσωπος της Χαμάς Khaled Qadomi δήλωσε στο Al Jazeera ότι η ομάδα πραγματοποίησε τη στρατιωτική της επιχείρηση ως απάντηση στις φρικαλεότητες που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι εδώ και δεκαετίες.
«Θέλουμε η διεθνής κοινότητα να σταματήσει τις φρικαλεότητες στη Γάζα εναντίον του παλαιστινιακού λαού, των ιερών τόπων μας όπως το Αλ-Άκσα [Τζαμί]. Όλα αυτά τα πράγματα είναι ο λόγος πίσω από την έναρξη αυτής της μάχης», είπε.
Η Χαμάς κάλεσε επίσης και άλλες ομάδες να συμμετάσχουν στον αγώνα, λέγοντας ότι οι επιθέσεις του Σαββάτου ήταν μόνο η αρχή.
Στοχεύει η Χαμάς αμάχους;
Ο Οσάμα Χαμντάν (Osama Hamdan), ανώτερος εκπρόσωπος της Χαμάς, δήλωσε στο Al Jazeera ότι η ομάδα δεν επιτίθεται σε αμάχους, παρόλο που τα βίντεο της ίδιας της ομάδας δείχνουν τους μαχητές της να παίρνουν ηλικιωμένους Ισραηλινούς ομήρους κατά τη διάρκεια των μαχών το Σάββατο.
Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως η Διεθνής Αμνηστία (Amnesty International) έχουν επίσης επισημάνει ότι ισραηλινοί άμαχοι είχαν σκοτωθεί από τη Χαμάς.
Αλλά ο Hamdan επέμεινε ότι η ομάδα επιτίθεται μόνο σε εποίκους που ζουν σε παράνομους εποικισμούς, τους οποίους περιέγραψε ως νόμιμους στόχους.
«Πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ εποίκων και αμάχων. Έποικοι επιτέθηκαν σε Παλαιστίνιους», δήλωσε ο Χαμντάν.
Ερωτηθείς εάν οι άμαχοι στο νότιο Ισραήλ θεωρούνται επίσης έποικοι, ο Χαμντάν είπε: «Όλοι γνωρίζουν ότι υπάρχουν οικισμοί εκεί».
«Δεν στοχεύουμε αμάχους επίτηδες. Έχουμε δηλώσει ότι οι έποικοι είναι μέρος της κατοχής και μέρος της ένοπλης ισραηλινής δύναμης. Δεν είναι άμαχοι», πρόσθεσε.
Πώς μπόρεσε η ομάδα να πραγματοποιήσει την επίθεση;
Η Χαμάς δήλωσε ότι οι μαχητές της πήραν αρκετούς Ισραηλινούς αιχμαλώτους στον θύλακα, δημοσιεύοντας βίντεο με μαχητές να σέρνουν αιμόφυρτους στρατιώτες. Ανέφερε ότι ανώτεροι αξιωματικοί του ισραηλινού στρατού ήταν μεταξύ των αιχμαλώτων.
Τα βίντεο δεν ήταν δυνατό να επαληθευτούν αμέσως, αλλά ταίριαζαν με γεωγραφικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Οι φόβοι ότι οι Ισραηλινοί έχουν απαχθεί ξύπνησαν μνήμες από τη σύλληψη το 2006 του στρατιώτη Gilad Shalit, τον οποίο μαχητές που συνδέονται με τη Χαμάς συνέλαβαν σε διασυνοριακή επιδρομή. Η Χαμάς κράτησε τον Shalit για πέντε χρόνια μέχρι που ανταλλάχθηκε με περισσότερους από 1.000 Παλαιστίνιους κρατούμενους που κρατούνταν από το Ισραήλ.
Η Χαμάς έστειλε επίσης αλεξίπτωτα πλαγιάς στο Ισραήλ, δήλωσε ο ισραηλινός στρατός. Η επίθεση θύμισε μια διάσημη επίθεση στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν Παλαιστίνιοι μαχητές πέρασαν από το Λίβανο στο βόρειο Ισραήλ με αιωρόπτερα και σκότωσαν έξι ισραηλινούς στρατιώτες.
- Δείτε αναλυτικά στο πρωτότυπο το άρθρο του αραβικού δικτύου Al Jazeera με τίτλο «What is Hamas? A simple guide to the armed Palestinian group» στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
