Οι εκλογές στην Τουρκία θεωρούνται οι πιο κρίσιμες των τελευταίων ετών αφού μπορεί ο Ερντογάν να μην είναι ο νικητής.
Στις 14 Μαΐου είναι προγραμματισμένες οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία, δηλαδή μια εβδομάδα πριν από τις εκλογές στην Ελλάδα. Όπως είναι γνωστό, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Recep Tayyip Erdogan) μπορεί αυτή τη φορά, μετά από πάνω από δύο δεκαετίες στο τιμόνι της γειτονικής χώρας, να βρεθεί στο στρατόπεδο των ηττημένων.
Το CNN έχει συγκεντρώσει όλα τα τελευταία νέα και απαντάει σε βασικά ερωτήματα γύρω από τις εκλογικές διαδικασίες στην Τουρκία.
Το αμερικανικό Μέσο θυμίζει ότι οι εκλογές θα γίνουν περίπου τρεις μήνες μετά τους φονικούς σεισμούς στις 6 Φεβρουαρίου που κόστισαν τη ζωή σε πάνω από 50.000 ανθρώπους και οδήγησαν στην «εξορία» πάνω από 5,9 εκατομμύρια κατοίκους της νότιας Τουρκίας και της βόρειας Συρίας.
Οι εκλογές θα γίνουν εν μέσω σοβαρής οικονομικής κρίσης και, όπως σημειώνουν μια σειρά αναλυτές, υπάρχει «δημοκρατική διάβρωση» υπό την κυβέρνηση Ερντογάν.
Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ρεκόρ προσέλευσης των ψηφοφόρων φέτος και μια αμφίρροπη κούρσα μεταξύ του Ερντογάν και του κύριου υποψηφίου της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου (Kemal Kilicdaroglu), ηγέτη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (Republican People’s Party – CHP) και προεδρικού υποψηφίου του εξακομματικού μπλοκ Συμμαχία του Έθνους (Nation Alliance).
Τα δημογραφικά στοιχεία της Τουρκίας αναμένεται επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο στις εκλογές. Οι περισσότερες από τις επαρχίες που επλήγησαν από τον σεισμό του Φεβρουαρίου ήταν προπύργια του Ερντογάν και του κόμματός του ΑΚP. Ωστόσο, ο επικεφαλής του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (Supreme Election Council – YSK) Αχμέτ Γενέρ (Ahmet Yener) δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι τουλάχιστον ένα εκατομμύριο ψηφοφόροι στις σεισμόπληκτες ζώνες αναμένεται να μην ψηφίσουν φέτος εν μέσω εκτοπισμού.
Στη συνέχεια το CNN απαντάει σε πέντε βασικά ερωτήματα σε σχέση με τις εκλογές.
Πώς είναι η εκλογική διαδικασία στην Τουρκία
Στην Τουρκία διεξάγονται εκλογές κάθε πέντε χρόνια. Υποψήφιοι πρόεδροι μπορούν να προταθούν από κόμματα που έχουν υπερβεί το όριο του 5% των ψηφοφόρων στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές ή από κόμματα που έχουν συγκεντρώσει τουλάχιστον 100.000 υπογραφές υπέρ της υποψηφιότητάς τους.
Ο υποψήφιος που λαμβάνει πάνω από το 50% των ψήφων στον πρώτο γύρο εκλέγεται πρόεδρος, αλλά αν κανένας υποψήφιος δεν συγκεντρώσει την πλειονότητα των ψήφων, οι εκλογές οδηγούνται σε δεύτερο γύρο μεταξύ των δύο υποψηφίων που έλαβαν τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στον πρώτο γύρο.
Οι βουλευτικές εκλογές διεξάγονται ταυτόχρονα με τις προεδρικές εκλογές. Η Τουρκία ακολουθεί ένα σύστημα αναλογικής εκπροσώπησης στο κοινοβούλιο, όπου ο αριθμός των εδρών που λαμβάνει ένα κόμμα στο νομοθετικό σώμα των 600 εδρών είναι ευθέως ανάλογος με τις ψήφους που κερδίζει.
Τα κόμματα πρέπει να συγκεντρώσουν τουλάχιστον το 7% των ψήφων – είτε μόνα τους είτε σε συμμαχία με άλλα κόμματα – για να εισέλθουν στο κοινοβούλιο.
Η ψηφοφορία θα διεξαχθεί στις 14 Μαΐου, όταν θα γίνουν ταυτόχρονα και οι δύο εκλογές. Η δεύτερη ψηφοφορία για τον πρόεδρο, εάν πραγματοποιηθεί, θα διεξαχθεί στις 28 Μαΐου.
Οι κάλπες ανοίγουν στις 14 Μαΐου στις 8:00 π.μ. τοπική ώρα (και ώρα Ελλάδας) και κλείνουν στις 5 μ.μ.. Τα αποτελέσματα αναμένονται μετά τις 9 μ.μ.
Ποιοι είναι οι αντίπαλοι
Στις φετινές προεδρικές εκλογές συμμετέχουν τέσσερις υποψήφιοι. Εκτός από τον Ερντογάν και τον Κιλιτσντάρογλου, ο κεντρώος ηγέτης του Κόμματος της Πατρίδας Μουχαρέμ Ιντζέ (Muharrem Ince ) και ο ακροδεξιός υποψήφιος της Συμμαχίας των Προγόνων, Σινάν Ογκάν (Sinan Ogan) είναι επίσης υποψήφιοι.
Ο Ιντζέ, δεύτερη φορά υποψήφιος πρόεδρος που έχασε από τον Ερντογάν το 2018, αποχώρησε από το CHP τον Μάρτιο και εξασφάλισε αρκετές υπογραφές για να συμμετάσχει στην προεδρική κούρσα παρά το γεγονός ότι το κόμμα του ζήτησε να αποσυρθεί.
Ο Μουράτ Σομέρ (Murat Somer), καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κοτζ (Koc University) της Κωνσταντινούπολης, δήλωσε στο CNN ότι ο Ιντζέ, ο οποίος είχε έρθει σε ρήξη με τον Κιλιτσντάρογλου, μπορεί να θέτει υποψηφιότητα για να ενισχύσει τη δημοτικότητά του, παρά το γεγονός ότι γνωρίζει ότι είναι απίθανο να κερδίσει τις εκλογές.
Μπορεί, ωστόσο, να επηρεάσει τις ισορροπίες αρκετά ώστε να οδηγήσει τις εκλογές σε δεύτερη ψηφοφορία, πρόσθεσε ο Σομέρ. Το ποσοστό του Ιντζέ βρίσκεται γύρω στο 5%, σύμφωνα με έρευνα της MetroPoll.
Ο Σινάν Ουλγκέν (Sinan Ulgen), πρώην Τούρκος διπλωμάτης και πρόεδρος της δεξαμενής σκέψης EDAM με έδρα την Κωνσταντινούπολη, δήλωσε στο CNN ότι οι προεδρικές εκλογές είναι πιθανό να πάνε σε δεύτερη ψηφοφορία, κυρίως εάν ο Ιντζέ διατηρήσει το μέτριο αλλά σημαντικό εκλογικό του ποσοστό.
Οι βασικές ανησυχίες των ψηφοφόρων
Ψηλά στις ανησυχίες των ψηφοφόρων είναι η κατάσταση της οικονομίας και οι ζημιές που προκάλεσε ο σεισμός. Ακόμη και πριν από την καταστροφή του Φεβρουαρίου, η Τουρκία πάλευε με την άνοδο των τιμών και μια νομισματική κρίση αφού τον περασμένο Οκτώβριο είδε τον πληθωρισμό να αγγίζει το 85%.
Αυτό επηρέασε την αγοραστική δύναμη του κοινού και είναι «βασικά ο λόγος για τον οποίο η δημοτικότητα του Ερντογάν έχει υποχωρήσει», δήλωσε ο Ουλγκέν. «Αυτό θα είναι το μεγαλύτερο μειονέκτημα για τον Ερντογάν», ανέφερε.
Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν επίσης με βάση το ποιον θεωρούν πιο ικανό να διαχειριστεί τις επιπτώσεις του σεισμού, καθώς και να θωρακίσει τη χώρα από μελλοντικές καταστροφές, λένε οι αναλυτές, προσθέτοντας ότι η δημοτικότητα του Ερντογάν δεν είχε τον αναμενόμενο πολιτικό αντίκτυπο.
Η έρευνα της Metropoll τον Απρίλιο έδειξε ότι περισσότεροι ψηφοφόροι πιστεύουν ότι ο Ερντογάν και η Λαϊκή Συμμαχία του μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των συνεπειών του σεισμού, σε σύγκριση με τον Κιλιτσντάρογλου και τη Συμμαχία του Έθνους του.
«Υπάρχει μια συζήτηση σχετικά με το ποια εκλογική πλατφόρμα παρέχει τη σωστή λύση για την αντιμετώπιση αυτών των τρωτών σημείων και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Τουρκίας σε αυτές τις εθνικές καταστροφές», δήλωσε ο Ουλγκεν.
Εκτός από την οικονομία και τη διαχείριση από την κυβέρνηση των συχνών φυσικών καταστροφών στην Τουρκία, οι ψηφοφόροι είναι πιθανό να ανησυχούν για τη στροφή του Ερντογάν μακριά από τη δημοκρατία – κάτι για το οποίο η αντιπολίτευση έχει κάνει εκστρατεία για να το ανατρέψει, όπως αναφέρει το CNN.
Τι δείχνουν οι δημοσκοπήσεις
Αριθμός ρεκόρ ψηφοφόρων αναμένεται να προσέλθει στις εκλογές του Μαΐου, σύμφωνα με την έρευνα της Metropoll.
Σχεδόν πέντε εκατομμύρια ψηφοφόροι που ψηφίζουν για πρώτη φορά, οι περισσότεροι από τους οποίους γνωρίζουν τον Ερντογάν μόνο ως ηγέτη, αναμένεται να λάβουν μέρος φέτος, δήλωσε τον περασμένο μήνα ο επικεφαλής του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου, Γενέρ, σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης.
Η έρευνα της Metropoll έδειξε ότι στον πρώτο γύρο των εκλογών, οι ψηφοφόροι είναι πιθανότερο να υποστηρίξουν τον Κιλιτσντάρογλου, με τον Ερντογάν να έρχεται δεύτερος, ακολουθούμενος από τον Ιντζέ και τον Ογκάν. Το ποσοστό του Κιλιτσντάρογλου ανέρχεται στο 42,6% και του Ερντογάν στο 41,1%.
Εάν ο Ιντζέ αποσυρθεί από την προεδρική κούρσα, περισσότεροι από τους ψηφοφόρους του είναι πιθανό να στραφούν προς τον Κιλιτσντάρογλου παρά προς τον Ερντογάν.
Στις βουλευτικές εκλογές, ωστόσο, το κόμμα AKP (AK Party) του Ερντογάν προηγείται στις δημοσκοπήσεις.
Με την πάροδο των ετών, η κυβέρνηση του Ερντογάν έχει φιμώσει τους διαφωνούντες και έχει θέσει υπό κράτηση επικριτές, ιδίως εκείνους που προέρχονται από το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) λόγω υποτιθέμενης σχέσης με το μαχητικό Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο η Τουρκία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρούν τρομοκρατική οργάνωση.
Το HDP δεν έχει κατεβάσει προεδρικό υποψήφιο, αλλά την Παρασκευή υποστήριξε επίσημα τον Κιλιτσντάρογλου, λέγοντας ότι το κόμμα εκπληρώνει το «ιστορικό του καθήκον τόσο απέναντι στην παράδοσή μας όσο και απέναντι στη μελλοντική γενιά».
Το HDP, το οποίο τον Μάρτιο ανακοίνωσε ότι οι υποψήφιοί του θα κατέβαιναν υπό την σκέπη του Κόμματος Πράσινη Αριστερά, υπό τον φόβο του κλεισίματος, πρόσθεσε ότι συμμετέχει στις βουλευτικές εκλογές με τη Συμμαχία Εργασίας και Ελευθερίας. Το μπλοκ αυτό ιδρύθηκε το 2022 και είναι μια αριστερή εξακομματική συμμαχία υπό την ηγεσία του HDP.
Τι θα γίνει αν χάσει ο Ερντογάν
Ορισμένοι αναλυτές λένε ότι αν ο Ερντογάν χάσει την ψηφοφορία με μικρή διαφορά, ανοίγει η δυνατότητα να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα, σύμφωνα και με την εμπειρία που υπάρχει από το παρελθόν.
Κατά τη διάρκεια των εκλογών για δημάρχους του 2019 στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα, το AKP έχασε τον έλεγχο του οικονομικού κέντρου και της πρωτεύουσας της χώρας, με αποτέλεσμα οι κομματικοί αξιωματούχοι και των δύο πόλεων να καταγγείλουν το αποτέλεσμα, επικαλούμενοι παρατυπίες των ψηφοφόρων.
Το προβάδισμα του CHP στην Κωνσταντινούπολη ήταν ιδιαίτερα μικρό και οδήγησε τελικά στην απόφαση του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου (YSK) υπέρ μιας επαναληπτικής ψηφοφορίας στην οποία η αντιπολίτευση διαφώνησε έντονα.
Στη συνέχεια, ο υποψήφιος δήμαρχος Κωνσταντινούπολης του CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου (Ekrem Imamoglu) κέρδισε τον επαναληπτικό γύρο των εκλογών, επιφέροντας πλήγμα στον Ερντογάν.
Ο Ουλγκέν αμφισβήτησε την ανεξαρτησία του YSK, λέγοντας ότι μπορεί να υποκύψει σε πιθανά αιτήματα για επανακαταμέτρηση. Το σώμα θα είναι ο τελικός κριτής του αγώνα, είπε.
Μια έκθεση του Freedom House του 2023 ανέφερε ότι οι δικαστές του YSK, οι οποίοι επιβλέπουν όλες τις διαδικασίες ψηφοφορίας, «διορίζονται από δικαστικά όργανα στα οποία κυριαρχεί το ΑΚΡ και συχνά υποχωρούν στις αποφάσεις τους έναντι του ΑΚΡ».
Η «θεσμική κυριαρχία» του ΑΚP στα MME και σε άλλους κλάδους της κοινωνίας «γέρνει επίσης το εκλογικό πεδίο» υπέρ του Ερντογάν, ανέφερε το Freedom House με έδρα την Ουάσινγκτον.
- Διαβάστε αναλυτικά το άρθρο της δημοσιογράφου Nadeen Ebrahim, του αμερικάνικου τηλεοπτικού δικτύου CNN με τίτλο «Turkey’s upcoming elections could unseat Erdogan. Here’s everything you need to know», στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
