O ειδησεογραφικός ιστότοπος του Λονδίνου, που καλύπτει γεγονότα στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, Middle East Eye επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει την εξωτερική πολιτική που θα ακολουθήσει ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου (Kemal Kilicdaroglu) αν επικρατήσει του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Recep Tayyip Erdogan) στις επερχόμενες εκλογές της Τουρκία.
Για πρώτη φορά μετά από 22 χρόνια ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να μην είναι στην πλευρά των νικητών και τούτο γιατί οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν ως το φαβορί να επικρατήσει στον δεύτερο γύρο των εκλογών ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, εάν κανείς δεν συγκεντρώσει ποσοστό άνω του 50% στον πρώτο γύρο.
Όπως αναφέρει το Middle East Eye, αυτή η προοπτική φέρνει στο προσκήνιο την εξωτερική πολιτική που θα ακολουθήσει ο Κιλιτσντάρογλου, με το γνωστό Μέσο να επιχειρεί να την «αποκρυπτογραφήσει».
Τα ερωτήματα είναι πολλά, ενώ στην ανάλυσή του το Middle East Eye αναφέρεται τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο.
Στην ανάλυσή του, το γνωστό Μέσο γράφει αρχικά για τη στάση των ΗΠΑ σε σχέση με τους δύο αντιπάλους στις τουρκικές εκλογές. Οι ΗΠΑ δεν έχουν κρύψει την αντιπάθειά τους για τον Ερντογάν. Ο Τζο Μπάιντεν είπε ότι θα του άρεσε μια κυβέρνηση της αντιπολίτευσης και ο Κιλιτσντάρογλου πήρε πόντους, επισκεπτόμενος τη χώρα στο ξεκίνημα της καμπάνιας του.
Αυτή η επίσκεψη έχει οδηγήσει σε εικασίες ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική, η οποία έχει συμβάλει στη διαμόρφωση μεγάλου μέρους του κόσμου τα τελευταία χρόνια, θα μπορούσε να πάρει μια απότομη στροφή – ίσως απομόνωσης, γράφει το Middle East Eye.
Από την άλλη μεριά, ο Κιλιτσντάρογλου έδωσε υποσχέσεις που έγιναν πρωτοσέλιδα στην Τουρκία, όπως η υπόσχεση για ταξίδια χωρίς βίζα στην Ευρωπαϊκή Ένωση εντός τριών μηνών από την ανάληψη των καθηκόντων του, ενώ απείλησε την Ελλάδα με ένοπλη επέμβαση.
Τι λένε οι άνθρωποι του Κιλιτσντάρογλου
Ωστόσο, οι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά του επιθυμούν να κρατήσουν επιφυλάξεις για αυτές τις δηλώσεις και να μιλήσουν για πιθανές προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής με ευρύτερους όρους, ζητώντας να υπάρχει προσοχή όταν πρόκειται για προβλέψεις για το μέλλον.
Ο Ουνάλ Τζεβικόζ (Unal Cevikoz), συνταξιούχος πρέσβης και επικεφαλής σύμβουλος του Κιλιτσντάρογλου σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, δήλωσε ότι μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία του θα είναι αποφασισμένη να εξομαλύνει τις σχέσεις της με τη διεθνή κοινότητα, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
Ο Τζεβικόζ δήλωσε στο Middle East Eye ότι η εξωτερική πολιτική του Κιλιτσντάρογλου θα βασίζεται στη «μη παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των γειτόνων, στην αμερόληπτη εξωτερική πολιτική και στην τήρηση των διεθνών κανόνων».
Αυτοί οι πυλώνες δεν είναι ιδιαίτερα καινοτόμοι, παρατηρεί το Middle East Eye. Μια σειρά από κυβερνήσεις της δεκαετίας του 1980 και του 1990 που προηγήθηκαν του Ερντογάν διακήρυξαν τα ίδια ιδανικά.
• Ειρήνη στην πατρίδα, ειρήνη στον κόσμο
Δεν είναι τυχαίο ότι η αντιπολιτευόμενη Εθνική Συμμαχία, με επικεφαλής το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Κιλιτσντάρογλου, δήλωσε ότι η Τουρκία θα υιοθετήσει εκ νέου το σύνθημα του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (Mustafa Kemal Ataturk) «ειρήνη στην πατρίδα, ειρήνη στον κόσμο» ως ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής της πολιτικής.
Ο Τζεβικόζ δήλωσε ότι υπό τον Ερντογάν η Τουρκία έχει διατηρήσει μια παρεμβατική και ιδεολογική εξωτερική πολιτική που βασίζεται στη χρήση βίας σε χώρες όπως η Λιβύη, όπου οι τουρκικές δυνάμεις υποστήριξαν την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση στον εμφύλιο πόλεμο το 2019-2020.
Αυτό πρέπει να αλλάξει, επέμεινε. «Η διπλωματία και ο διάλογος έχουν μείνει πίσω», δήλωσε ο συνεργάτης του Κιλιτσντάρογλου. «Θα δώσουμε προτεραιότητα στον διάλογο και στη μη παρεμβατική προσέγγιση. Θα είμαστε ένας ειλικρινής διαμεσολαβητής σε μέρη όπως η Λιβύη, μιλώντας με όλες τις πλευρές», πρόσθεσε.
Ο Τζεβικόζ δήλωσε ότι η Άγκυρα διαχειρίζεται τις εξωτερικές της υποθέσεις με βάση αδιαφανείς και προσωπικές σχέσεις μεταξύ των ηγετών, μια πρακτική που θα διορθωθεί με την οικοδόμηση θεσμών.
Πρόσθεσε ότι κάθε διαφορά πρέπει να συζητείται μεταξύ των χωρών, ξεκινώντας από τις επαφές χαμηλότερου επιπέδου, ανεβαίνοντας σε ανώτερα επίπεδα ιεραρχίας μέχρι την ίδια την ηγεσία, εάν δεν υπάρξει λύση.
• Για τις σχέσεις με την Ευρώπη
Αξιωματούχοι της αντιπολίτευσης στην Άγκυρα επαναλαμβάνουν ότι ο Κιλιτσντάρογλου δεν έχει ακόμη αποφασίσει για κανένα άλλο θέμα εκτός από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με το Middle East Eye.
Ο Τζεβικόζ, για παράδειγμα, δήλωσε ότι μια κυβέρνηση Κιλιτσντάρογλου θα υποστηρίξει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), απελευθερώνοντας από τη φυλακή τον εξέχοντα Κούρδο πολιτικό Σελαχατίν Ντεμιρτάς (Selahattin Demirtas) και τον Τούρκο φιλάνθρωπο Οσμάν Καβαλά (Osman Kavala).
Δύο Ευρωπαίοι πρεσβευτές, μιλώντας ανώνυμα, δήλωσαν στο Middle East Eye ότι ο Κιλιτσντάρογλου υποσχέθηκε στους διπλωμάτες της ΕΕ σε εκδήλωση στην Άγκυρα στις αρχές του μήνα ότι η κυβέρνησή του θα εκπληρώσει όλα τα κριτήρια και τις μεταρρυθμίσεις που απαιτεί η Ένωση, ακόμη κι αν δεν δεχτεί την Τουρκία ως μέλος της.
Στον αντίποδα, ανώτερος αξιωματούχος της τουρκικής αντιπολίτευσης, ο οποίος μίλησε ανώνυμα προκειμένου να μιλήσει ελεύθερα, αναγνώρισε ότι η υπόσχεση του Κιλιτσντάρογλου να επιτρέψει στους Τούρκους πολίτες να επισκέπτονται ελεύθερα τις χώρες της ζώνης Σένγκεν είναι πολύ αισιόδοξη.
«Πρόκειται για προεκλογικές υποσχέσεις που θα μετατραπούν σε πολιτικές. Αλλά, φυσικά, μπορεί κάλλιστα να χρειαστούν περισσότεροι από τρεις μήνες για να επιτευχθεί μια συμφωνία για την απελευθέρωση της βίζας», δήλωσε ο συγκεκριμένος αξιωματούχος. «Αλλά είμαστε βέβαιοι ότι μπορούμε να την υλοποιήσουμε εγκαίρως», τόνισε και ο ίδιος.
Ένας δεύτερος ανώτερος αξιωματούχος της τουρκικής αντιπολίτευσης, ο οποίος επίσης μίλησε ανώνυμα, δήλωσε ότι υπό τον Κιλιτσντάρογλου η Τουρκία δεν θα επιδιώκει πλέον «περιπέτειες εξωτερικής πολιτικής».
• Θα τα επανεξετάσουμε όλα
«Η βασική μας προτεραιότητα θα είναι τα θεμελιώδη ζητήματα εθνικής ασφάλειας, όπως η τρομοκρατική απειλή που προέρχεται από τη Συρία και το Ιράκ», δήλωσε ο αξιωματούχος.
«Γιατί βρισκόμαστε στη Σομαλία; Δεν υπάρχει κανένας λόγος. Γιατί έχουμε χιλιάδες στρατιώτες στο Κατάρ; Γιατί βρισκόμαστε στη Λιβύη, όπου έχουμε πάρει θέση σε έναν εμφύλιο πόλεμο; Θα τα επανεξετάσουμε όλα αυτά».
• Για τη Συρία
Ο δεύτερος αξιωματούχος της αντιπολίτευσης δήλωσε ότι η πολιτική της Τουρκίας για τη Συρία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον διάλογο με τον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ (Bashar al-Assad), ο οποίος για μια δεκαετία ήταν πολιτικός παρίας αλλά γίνεται όλο και πιο ευπρόσδεκτος μεταξύ των χωρών της Μέσης Ανατολής.
Η αντιπολίτευση ζητά εδώ και καιρό την αναθέρμανση των σχέσεων με τον Άσαντ με σκοπό την επιστροφή των Σύρων προσφύγων, πολιτικές που γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς και τις οποίες μιμείται κατά κάποιο τρόπο ο Ερντογάν, η κυβέρνηση του οποίου έχει αρχίσει να προσεγγίζει τη Δαμασκό.
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει το Middle East Eye, τα τουρκικά στρατεύματα παραμένουν στη βόρεια Συρία, υποστηρίζουν ομάδες ανταρτών και περιστασιακά έρχονται αντιμέτωπα με συριακές κουρδικές οργανώσεις.
«Η Τουρκία έχει πάρει θέση στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας και θα διορθωθεί», δήλωσε ο αξιωματούχος. «Δεν θα αποσυρθούμε αμέσως από τη Συρία, δεν μπορώ να δώσω χρονοδιάγραμμα, αλλά θα συζητήσουμε τους όρους μας και θα δούμε τι θα συμβεί».
Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι το σημερινό διοικητικό έργο και το έργο βοήθειας της Τουρκίας στη βόρεια Συρία θα συνεχιστεί, αλλά η στρατιωτική παρουσία θα εξαρτηθεί από μια τελική συμφωνία που θα διασφαλίζει την ασφάλεια των συνόρων έναντι τρομοκρατικών απειλών.
• Η συμφωνία των Αδάνων του 1998
Η συμφωνία αυτή, είπε ο αξιωματούχος, θα βασίζεται στη συμφωνία των Αδάνων του 1998, όπου η Συρία υποσχέθηκε στην Τουρκία ότι δεν θα παρέχει καταφύγιο σε τρομοκρατικές ομάδες και θα επιτρέψει στην Άγκυρα να επεμβαίνει στρατιωτικά 5 χιλιόμετρα πέρα από τα σύνορα για την προστασία της.
«Η συμφωνία των Αδάνων θα έχει μεγάλη σημασία για την επίλυση του ζητήματος», δήλωσε χαρακτηριστικά ο αξιωματούχος.
Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να κερδηθεί η εμπιστοσύνη της Δαμασκού και να ξεμπλοκαριστεί η κατάσταση στον βορρά, ιδίως στην επαρχία Ιντλίμπ (Idlib), όπου υπάρχουν ένοπλες ομάδες όπως η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (Hay’at Tahrir al-Sham), το πρώην συριακό παρακλάδι της Αλ Κάιντα (Al-Qaeda).
Ο Κιλιτσντάρογλου τον Μάρτιο υποσχέθηκε να στείλει τους Σύρους πρόσφυγες πίσω στην πατρίδα τους εντός δύο ετών.
Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η επιστροφή 3,7 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων από την Τουρκία είναι ένα σημαντικό έργο που θα απαιτήσει τεράστιες προσπάθειες και πιθανότατα ένα χρονοδιάγραμμα μεγαλύτερο των δύο ετών.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα γίνει σε εθελοντική βάση», δήλωσε ο αξιωματούχος. «Θα απαιτήσει κίνητρα, ευκαιρίες απασχόλησης και αποκατάσταση. Και σίγουρα θα θελήσουμε να μοιραστούμε το βάρος με την ΕΕ, τις ΗΠΑ και τον ΟΗΕ», σημείωσε.
• Για τη Ρωσία
Οι δυτικές πρωτεύουσες είναι επίσης ανήσυχες για το πώς η Άγκυρα θα αντιμετωπίσει τη Ρωσία στο μέλλον.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Ερντογάν έχει καταφέρει να διατηρήσει μια ισορροπία μεταξύ Μόσχας και Κιέβου – ακόμη και να εξοπλίσει την Ουκρανία χωρίς αντιδράσεις από τη Ρωσία.
Και οι δύο αξιωματούχοι της αντιπολίτευσης συμφωνούν ότι η Άγκυρα θα πρέπει να συνεχίσει αυτή την ισορροπημένη προσέγγιση επιδιώκοντας μια θέση διαμεσολαβητή. Λένε, επίσης, ότι η Άγκυρα δεν θα πρέπει να ενταχθεί στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, τις οποίες ο Ερντογάν έχει επίσης αποφύγει.
• Αλλαγή γραμμής για τις ΗΠΑ;
Όσον αφορά την Ουάσινγκτον, η αντιπολίτευση έχει υιοθετήσει πιο «σκληρή» γραμμή από ό,τι πολλοί θα περίμεναν.
Ο Κιλιτσντάρογλου δήλωσε πέρυσι ότι οι ΗΠΑ έχουν γεμίσει την Ελλάδα με στρατιωτικές βάσεις και ότι το κόμμα του ήταν έτοιμο να υποστηρίξει την κυβέρνηση Ερντογάν αν ήθελε να κλείσει όλες τις αμερικανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην Τουρκία.
«Είμαστε ενάντια στους ξένους στρατιώτες στη γη μας, όπως είμαστε ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ό,τι είναι απαραίτητο», δήλωσε.
Ωστόσο, τον περασμένο μήνα, ο Κιλιτσντάρογλου συναντήθηκε με τον Αμερικανό πρέσβη Τζεφ Φλέικ (Jeff Flake ) στην Άγκυρα, προκαλώντας την οργή του Ερντογάν, ο οποίος είναι καχύποπτος με την Ουάσινγκτον λόγω των δηλώσεων του προέδρου Τζο Μπάιντεν (Joe Biden) κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις αμερικανικές εκλογές του 2020, όπου είπε ότι θα υποστηρίξει την αντιπολίτευση και ότι ο Τούρκος πρόεδρος πρέπει «να πληρώσει ένα τίμημα».
• Για την Ελλάδα και την Κύπρο
Όπως είναι φυσικό, η ανάλυση του Middle East Eye αναφέρεται και στις μελλοντικές σχέσεις με την Ελλάδα, την Κύπρο, αλλά και το Ισραήλ, αν κερδίσει ο Κιλιτσντάρογλου στις εκλογές.
Όσον αφορά τις Ελλάδα και Κύπρο, και οι δύο αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Τουρκία θα επανεκκινήσει τον διάλογο με την Αθήνα με γνώμονα τα αποτελέσματα.
«Εάν δεν μπορέσουμε να καταλήξουμε σε λύση μαζί τους, είμαστε έτοιμοι να πάμε τα πάντα στο δικαστήριο, συμπεριλαμβανομένης της θαλάσσιας οριοθέτησης, των χωρικών υδάτων και του εναέριου χώρου», δήλωσε ο πρώτος αξιωματούχος της αντιπολίτευσης.
Και οι δύο αξιωματούχοι πρόσθεσαν ότι η επόμενη κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει πρώτα τα ζητήματα με την Κύπρο, ενοποιώντας τον ελεγχόμενο από την Τουρκία βορρά, ο οποίος έχει μια τοπική κυβέρνηση που υποστηρίζει την ανεξαρτησία και μια αντιπολίτευση που επιθυμεί μια ομοσπονδιακή λύση.
Στη συνέχεια θα ξεκινήσει συνεχείς συνομιλίες με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ με την Κυπριακή Δημοκρατία στον νότο, όπως συνέβη στον αποτυχημένο διάλογο του 2017 στο Κραν Μοντάνα (Crans Montana).
• Για το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Κόλπο
Τι θα γίνει με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τον Κόλπο; Ο Κιλιτσντάρογλου δήλωσε πέρσι ότι θα θέσει το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία προ των ευθυνών τους για τα μέτρα που έλαβαν κατά της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια, υποσχόμενος να υπαναχωρήσει από τις πρόσφατες πολιτικές της Άγκυρας που επιδίωκαν την εκτόνωση με τους περιφερειακούς γείτονές της.
«Υπάρχει ένα τίμημα για το μαρτύριο των πολιτών μας στα διεθνή ύδατα», είπε, αναφερόμενος στο περιστατικό του στολίσκου Μαβί Μαρμαρά (Mavi Marmara) το 2010, όπου εννέα Τούρκοι ακτιβιστές σκοτώθηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις σε ένα πολιτικό πλοίο με βοήθεια που κατευθυνόταν προς τη Λωρίδα της Γάζας (Gaza Strip).
«Το μήνυμά μου προς το Ισραήλ είναι ότι αυτό το θέμα δεν είναι κλειστό για εμάς», τόνισε.
Ο δεύτερος κορυφαίος πολιτικός της αντιπολίτευσης δήλωσε ότι η Άγκυρα δεν θα ακολουθήσει σκληρή εξωτερική πολιτική στη Μέση Ανατολή και θα προσπαθήσει να συνομιλήσει τόσο με το Ισραήλ όσο και με την Παλαιστίνη.
«Η αίσθησή μας για το Μαβί Μαρμαρά είναι ότι οι χρηματικές αποζημιώσεις του Ισραήλ δεν έφτασαν στις οικογένειες των θυμάτων», δήλωσε ο αξιωματούχος για την αποζημίωση που υποσχέθηκαν οι Ισραηλινοί. «Θα εξετάζαμε αυτό το θέμα, αλλά δεν θα διαταράξει τις σχέσεις μας με το Ισραήλ», σημείωσε.
Το Ισραήλ πραγματοποίησε τις πληρωμές, αλλά οι οικογένειες των θυμάτων του Μαβί Μαρμαρά αρνήθηκαν να τις παραλάβουν, σημειώνει το Middle East Eye στο ρεπορτάζ του.
• Ισότιμες σχέσεις
Όσον αφορά τα αραβικά κράτη του Κόλπου, πολλά από τα οποία ήταν επί χρόνια απέναντι στην Άγκυρα μέχρι την πρόσφατη αποκλιμάκωση, ο δεύτερος αξιωματούχος δήλωσε ότι η Τουρκία θα επανεξετάσει τις σχέσεις της, αλλά θα διατηρήσει τους δεσμούς. «Θα θέλαμε να έχουμε ισότιμες σχέσεις με όλους στην περιοχή», δήλωσε ο αξιωματούχος.
Και οι δύο αξιωματούχοι δήλωσαν ότι η Άγκυρα έχει συνάψει ανεπίσημες συμφωνίες με χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ τα τελευταία χρόνια.
«Δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποιες υποσχέσεις δόθηκαν και τι πήραν ως αντάλλαγμα», πρόσθεσε ο πρώτος αξιωματούχος. «Θα πρέπει να τις δούμε όλες για να αποφασίσουμε τι θα ακολουθήσει».
Ο δεύτερος αξιωματούχος δήλωσε ότι μια κυβέρνηση Κιλιτσντάρογλου, για παράδειγμα, θα ήθελε να εμβαθύνει τους δεσμούς της αμυντικής βιομηχανίας με το Ισραήλ και την Ευρώπη, καθώς και με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι όλα είναι πολύ ρευστά και ότι δεν έχει ληφθεί οριστική απόφαση για κανένα θέμα, πέραν των σημείων που συμφωνήθηκαν μεταξύ των έξι κομμάτων της αντιπολίτευσης που απαρτίζουν την υπό τον Κιλιτσντάρογλου Εθνική Συμμαχία.
«Αλλά είμαστε έτοιμοι να διαπραγματευτούμε τα πάντα για να εξομαλύνουμε τις σχέσεις μας με τους γείτονές μας, όπως το Ισραήλ και η Αίγυπτος», πρόσθεσε ο δεύτερος αξιωματούχος. «Ίσως χρειαστεί να συζητήσουμε μαζί τους την παρουσία της Χαμάς και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Τουρκία», κατέληξε.
- Διαβάστε την πλήρη ανάλυση του δημοσιογράφου Ragip Soylu (Προϊστάμενος του Γραφείου της Τουρκίας), του ειδησεογραφικού ιστότοπου του Λονδίνου, που καλύπτει γεγονότα στηΜέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, Middle East Eye, με τίτλο «Turkey elections: All you need to know about the opposition’s foreign policy», στα αγγλικά, πατώντας ΕΔΩ
