Γιάννης Σομαλακίδης: “Η πόλη που ονειρεύομαι” – Μαθητές και ρομποτική

«Η Δανάη μιλούσε συνέχεια για όσα σχεδίαζαν και κατασκεύαζαν στο σχολείο, το θέμα μονοπωλούσε πολλές κουβέντες μας και γρήγορα όλοι οι φίλοι μας είχαν μάθει λεπτομέρειες για όσα έφτιαχνε και για τα σημαντικά προβλήματα που μπορούσε να λύσει η ρομποτική» επισημαίνει μιλώντας η Έρη Τόκα, μητέρα ενός από τα παιδιά της πρώτης δημοτικού που συμμετείχαν στον διαγωνισμό του WRO Hellas.
Κυριακή 26 Μαρτίου 2023. Η μεγάλη συνάντηση 300 ομάδων μαθητών από όλη την Ελλάδα και κυριολεκτώ από τη Θράκη, τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία, την Στερεά Ελλάδα, τη Δυτική Ελλάδα, την Πελοπόννησο, την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα – με ειδική αναφορά στην ομάδα μαθητών από τη Σύμη – τις Κυκλάδες, το Βόρειο Αιγαίο και το Ιόνιο, συνάντησαν συμμαθητές και συμμαθήτριες τους από την Αττική με σκοπό να λάβουν μέρος στο Πανελλήνιο Διαγωνισμό STEM & Εκπαιδευτικής Ρομποτικής. Η φιλοξενία στο γήπεδο μπάσκετ του Κολεγίου Αθηνών ήταν υποδειγματική όπως αρμόζει στο κύρος αυτού του οργανισμού.
Πρωί πρωί ανήμερα της εθνικής επετείου και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, ξεκινήσαμε τις ετοιμασίες με σκοπό η υποδοχή των μαθητών μας να είναι όσο το δυνατόν καλύτερη. Καλώδια, πρίζες, μοκέτες, τραπέζια και καρέκλες, πίστες ατάκτως ειρημένα περίμεναν υπομονετικά το νεύμα του επικεφαλής να τοποθετηθούν στη σωστή θέση. Οι ερωτήσεις που κυριαρχούσαν ήταν εάν είναι όλα εντάξει, εάν ο ήχος ήταν εντάξει, εάν θα χωρούσαν πλέον των 1000 μαθητών, εάν οι κερκίδες μπορούσαν να φιλοξενήσουν 2500 και πλέον γονείς και προπονητές!
Με αυτά και με αυτά η ώρα έφτασε επτά το απόγευμα! Κάναμε τον τελικό έλεγχο, μείναμε ικανοποιημένοι, αλλά η αγωνία καλά κρατούσε. Παράλληλα τα τηλέφωνα χτυπούσαν συνεχώς, πρώτα ο αρχικριτής, όλα καλά καμία ανησυχία, κριτές στην Τρίλιζα ΟΚ. Κατόπιν ο υπεύθυνος για την κατηγορία OPEN Γ’ – Στ’ Δημοτικού, απόλυτα καλυμμένοι και στη συνέχεια ο υπεύθυνος για την κατηγορία OPEN Α’ – Δ’ Δημοτικού. Αποκαμωμένοι πήραμε το δρόμο της επιστροφής για τα σπίτια μας, γνωρίζοντας ότι την επομένη θα ξημέρωνε μία πολύ μεγάλη ημέρα! Από το 2007 και για είκοσι σχεδόν χρόνια διοργανώνουμε διαγωνισμούς, όμως το άγχος μας, όπως όλους τους μεγάλους καλλιτέχνες άλλωστε, κάθε φορά που έχουν πρεμιέρα.

Στοιχεία του διαγωνισμού
Από το Νηπιαγωγείο έως και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το θέμα του διαγωνισμού για τη σχολική χρονιά 2022-2023 ήταν κοινό: Smart Cities «Οι Πόλεις που ονειρεύομαι να ζήσω». Η αναγγελία του διαγωνισμού έγινε την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου, όπως κάθε νέο σχολικό έτος. Το τετράμηνο από το Νοέμβριο 2022, ως και τον Φεβρουάριο 2023 διοργανώσαμε πολλαπλά webinar, εντελώς δωρεάν για κάθε βαθμίδα και για όσους εκπαιδευτικούς θέλουν να αποκτήσουν την απαιτούμενη γνώση. Κάθε χρόνο, από το 2007 ανελλιπώς, 1000 και πλέον εκπαιδευτικοί εκπαιδεύονται ετησίως εντελώς δωρεάν!
Σε ότι αφορά τη δομή του ο διαγωνισμός εισάγει με μοναδικό τρόπου τη μεθοδολογία του STEM στην εκπαιδευτική διαδικασία. Οι πυλώνες του είναι το Open hardware και το δωρεάν software. Πιο συγκεκριμένα Microbit & Arduino για το hardware χαμηλού κόστους, Scratch, make code, mindplus για το software μηδενικού κόστους.
Η θεματολογία και οι κανόνες διεξαγωγής αναπτύσσονται από τον Οργανισμό WRO Hellas ο οποίος δεν ανήκει σε καμία μεγάλη εταιρεία, ούτε προωθεί το marketing μεγάλων εταιρειών, όπως συμβαίνει με άλλους διαγωνισμούς που διεξάγονται στη χώρα μας. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν έχει κόστος συμμετοχής! Τέλος διεξάγεται το Φεβρουάριο ή αρχές Μαρτίου στη έδρα της κάθε γεωγραφικής περιφέρειας της χώρας μας και στη συνέχεια αυτοί που αξιολογούνται λαμβάνουν μέρος στο Πανελλήνιο διαγωνισμό. Από 1000 και πλέον μαθητικές ομάδες από όλη τη χώρα στην επικράτεια της χώρας, στον Τελικό Πανελλήνιο Διαγωνισμό έλαβαν μέρος περίπου 300 ομάδες.
Είναι όλοι και όλες νικητές και δεν το λέμε τυπικά αλλά ουσιαστικά! Το μεγαλύτερο δώρο στη ζωή μας για τον εαυτό μας είναι η γνώση. Εάν συνδυαστεί με ορισμένες ακόμη δεξιότητες όπως επιμονή, εμβάθυνση, κατανόηση, ομαδική εργασία, αυτοπεποίθηση είναι το μεγάλο βραβείο που αποκτούν οι μαθητές και οι μαθήτριες. Αναφέρει λοιπόν η κα Κουτλή από το Πειραματικό Θεσσαλονίκης: «Μπορεί να είναι μόλις επτά ετών, αλλά μπορούν να σχεδιάσουν ευφάνταστες λύσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα “διόρθωναν” ό,τι δεν τους αρέσει στην πόλη τους, χρησιμοποιώντας τη ρομποτική».

Η πορεία προς τον διαγωνισμό
Ο λόγος για τους 18 μαθητές και μαθήτριες της πρώτης τάξης του 1ου Πειραματικού Δημοτικού Θεσσαλονίκης (ενταγμένου στο ΑΠΘ), του μοναδικού που συμμετείχε με δύο ομάδες (της Α’ και της ΣΤ’ τάξης) στην τελική φάση του διαγωνισμού ρομποτικής του WRO HELLAS, με θέμα “η πόλη που ονειρεύομαι”. Τα επτάχρονα βγήκαν μια βόλτα στη Θεσσαλονίκη με τους γονείς τους, με τα πόδια, με πατίνι ή με ποδήλατο και κατέγραψαν τα θέματα που πιστεύουν ότι τα χωρίζουν από “την πόλη που ονειρεύονται”: διπλοπαρκαρισμένα οχήματα, καυσαέριο και απορρίμματα.
Στη συνέχεια, σχεδίασαν ως ομάδα, με τη βοήθεια της ρομποτικής, μια σειρά από μηχανισμούς: υπόγειους κάδους με μοχλούς, υπόγειο παρκινγκ με ράμπα που ανεβοκατεβαίνει ελεγχόμενα, φορτωμένη με οχήματα, χάρη στις τροχαλίες και το φρένο της, ηλεκτρικό ΙΧ και λεωφορείο με τον ηλεκτροκινητήρα, τους τροχούς και τα γρανάζια τους. Φυσικά, όλα σε μέγεθος …τσέπης, αλλά λειτουργικά. Μάλιστα, η αρχική σκέψη για τους κάδους περιλάμβανε και σωλήνες-αγωγούς που θα επέτρεπαν την ελεγχόμενη διοχέτευση των απορριμμάτων ακόμα και απευθείας από το μπαλκόνι.
Ο WRO Hellas έχει υιοθετήσει τους 17 στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Αντλούμε λοιπόν το θέμα του διαγωνισμού κάθε χρόνο από αυτή τη θεματολογία. Το 2022 είχαμε ως θέμα τη Γεωργική Παραγωγή και Ανάπτυξη, τη φετινή χρόνια Smart Cities, όσο δε για την επόμενη σχολική χρονιά η συνάντηση μας είναι η καθιερωμένη πρώτη εβδομάδα του ερχόμενου Οκτωβρίου!
Ενεργούς λοιπόν πολίτες δεν δημιουργείς με νουθεσίες και θεωρητικές συζητήσεις αλλά με πολίτες που περιδιαβαίνουν την πόλη, μαθαίνουν να παρατηρούν, να συζητούν, να μοιράζονται, να αποδέχονται το μέντορα τους, να φαντάζονται ως σύγχρονοι μηχανικοί και τέλος να λάβουν συνεργατικά την απόφαση τους (λήψη αποφάσεων) αναφορικά με το τι επιλέγουν για να εργαστούν για τρεις και πλέον μήνες εκτός σχολικού ωραρίου με σκοπό να το παρουσιάσουν στον περιφερειακό διαγωνισμό.
Η Δανάη λοιπόν, η οποία μιλούσε συνέχεια, έδωσε τη δυνατότητα σε γονείς και μαθητές να εισάγουν καινούρια θέματα στη καθημερινότητά τους όπως επίσης ότι με τη δύναμη της τεχνολογίας μπορείς να τα λύσεις, προς την υπηρεσία του ανθρώπου. Για τρεις μήνες 1000 και πλέον ομάδες, δηλαδή περίπου 6000 μαθητές εργάζονται εκτός σχολικού ωραρίου με μοναδικό συμπαραστάτη τους γονείς τους και τον προπονητή ή την προπονήτριά τους!

Ο πανελλήνιος διαγωνισμός
07:30 π.μ. 26/3/2023: άπαντες παρόντες περιμένουμε τις ομάδες από κάθε σημείο της χώρας μας με το πρώτο λεωφορεία από τη Θράκη και το το δεύτερο από τη Δυτική Μακεδονία να προβάλουν, καθώς και το τρίτο από τη Θεσσαλία Οι υπεύθυνοι υποδοχής και ασφάλειας, τους οποίους ευχαριστούμε, κάνουν απεγνωσμένες προσπάθειες να υποδεχθούν υποδειγματικά μαθητές γονείς προπονητές. Με μεγάλη προσοχή μεταφέρουν την κατασκευή των παιδιών τους στο χώρο.
Σηκώθηκαν αχάραγα, μπήκαν στο λεωφορείο για διανύσουν μια απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων με σκοπό τα παιδιά τους να παρουσιάσουν τη εργασία τους και με το ίδιο τρόπο να επιστρέψουν πίσω στα σπίτια τους. Τους αξίζουν συγχαρητήρια, μα πάνω από όλα έχουν κερδίσει την ευγνωμοσύνη των παιδιών τους. Αναγνωρίζουν και το εκφράζουν δημόσια σε κάθε συνάντηση που έχουμε με ευχαριστίες και μόνο ευχαριστίες από τους γονείς για τη δυνατότητα που έχουν τα παιδιά τους να συμμετάσχουν στη προσπάθεια που καταβάλλουμε από το 2007 και είμαστε ιδιαίτερα υπερήφανοι γι αυτό.
Και επιτέλους ήλθε η στιγμή της παρουσίασης στους κριτές! Καμία κούραση από το πολύωρο ταξίδι, έτοιμες χαμογελαστές φατσούλες να περιγράφουν με μοναδικό τρόπο και σωστό χειρισμό της ελληνικής γλώσσας, ως αληθινοί μηχανικοί το έργο τους. Αυτό που παρουσιάζουν για όσους διαβάσουν αυτό το κείμενο για πρώτη φορά δεν είναι μακέτα αλλά ένα πλήρες λειτουργικό project που ενσωματώνει τεχνολογία και στηρίζεται στην επίλυση συγκεκριμένου υπαρκτού προβλήματος.

Υπάρχει νικητής;
Υπάρχει τελικά νικητής; Με τη στενή έννοια του όρου κάποια ομάδα θα είναι η νικήτρια, τα στοιχεία όμως του διαγωνισμού παραμένουν αναλλοίωτα ανεξάρτητα από την κατάταξη των ομάδων στο διαγωνισμό. Οι μαθητές εργάστηκαν ως ομάδα με συντονιστή το προπονητή τους, μοναδικό γεγονός στο δασκαλοκεντρικό μας σύστημα. Κατανόησαν το θέμα του διαγωνισμού και στη συνέχεια βγήκαν στην πόλη τους για να παρατηρήσουν, να σκεφτούν και να πάρουν απόφαση. Χρησιμοποίησαν δομικά στοιχεία για να κατασκευάσουν το Project τους και εισήγαγαν αυτοματισμούς με σκοπό η επίλυση του προβλήματος να γίνεται με την χρήση της τεχνολογίας.
Οι μικρότεροι μαθητές Δημοτικού στο ίδιο μοντέλο σύστασης ομάδας, αφομοιώνουν το κεφάλαιο των Απλών Ηλεκτρικών Μηχανών το οποίο δεν διδάσκεται στο αναλυτικό πρόβλημα της χώρας όπως επίσης και περισσοτέρων χωρών της ΕΕ. Όπως αντιλαμβάνεστε αυτό δημιουργεί ιδιαίτερα ανασταλτικό παράγονται για τη οικονομική εξέλιξη της χώρας μας. Κοινώς εάν δεν μάθεις από μικρός πως θα γίνεις ένα καλός μηχανικός αύριο;
Τέλος, οι μαθητές του Γυμνασίου συμμετείχαν σε μία απαιτητική κατηγορία. Η συλλογή δεδομένων σε τεχνολογία cloud και η αξιολόγηση τους αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για τους μαθητές μας. Ζούμε πλέον σε μια εποχή που όλα γύρω μας μπορούν να μετρηθούν. Ο αέρας που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε, η σύσταση του εδάφους που καλλιεργούμε, η ασφάλεια των μεταφορών κ.ά.
Μια έξυπνη πόλη που θα είναι φιλική, ασφαλής, υγιεινή με χαμηλού κόστους διαβίωση πρέπει να κατοικείται από ενεργούς πολίτες που χρησιμοποιούν τη τεχνολογία για το γενικό καλό. Έτσι λοιπόν οι μαθητές κατασκευάζουν ρομπότ τα οποία συλλέγουν αυτά τα δεδομένα και μαθαίνουν να τα αποθηκεύουν στο cloud. Στη συνέχεια ομάδες μαθητών μελετητών, βασιζόμενοι σε αυτά τα δεδομένα ενημερώνουν, προειδοποιούν και βελτιώνουν την πόλη στη κατεύθυνση της έξυπνης πόλης
Από όλα τα ανωτέρω πουθενά δεν προκύπτει η έννοια του νικητή! Μια αναφορά του World Economy Forum σχετικά με τα επαγγέλματα που θα κυριαρχήσουν στα επόμενα χρόνια αναφέρει ότι το 65% των σημερινών μαθητών δεν γνωρίζει τι επάγγελμα θα ακολουθήσει καθότι δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Νικητής λοιπόν είναι η πρόσβαση στη γνώση και απόκτηση δεξιοτήτων απαραίτητων για την επιτυχή ένταξη των σημερινών μαθητών στη ρεαλιστική αγορά εργασίας.

Επίλογος
Κανένας, ούτε καν ο συντάκτης του άρθρου, δεν μπορεί να περιγράψει την ποιότητα των μαθητικών κατασκευών των μαθητών. Για να περιγράψεις κάτι τόσο ολοκληρωμένο πρέπει να υπάρχουν κάποια standards κοινά αποδεκτά από την κοινωνία μας Κοινώς αποδεκτό είναι ότι τα παιδιά πηγαίνουν φροντιστήριο. Εάν είναι καλό η μέτριο, οι γονείς το παρατηρούν στους βαθμούς. Κοινώς αποδεκτό είναι ότι οι μαθητές μαθαίνουν μουσική, χορό ή σπορ εκτός σχολικής διαδικασίας.
Ο WRO Hellas στηριζόμενος σε εκπαιδευτικούς εθελοντές και με την υποστήριξη του στρατηγικού μας συνεργάτη COSMOTE κατάφερε να δημιουργήσει τόσο σε Ελληνικό αλλά και πανευρωπαϊκό επίπεδο τη μοναδική πλατφόρμα απόκτησης γνώσης και δεξιοτήτων. Ο βασικός λόγος επιτυχίας αυτής της προσπάθειας είναι το ένστικτο των γονέων. Μια παγκόσμια οικονομία που δημιουργείται στηριγμένη σε αυτό που λέμε τεχνολογική επανάσταση δημιουργεί ειδήσεις. Οι ειδήσεις διαχέονται, οι γονείς συνειδητοποιούν αυτό που έρχεται και στη συνέχεια με υπομονή και επιμονή στρέφουν τα παιδιά τους στη απόκτηση αυτών των δεξιοτήτων.
Εύγε λοιπόν σε όλους αυτούς τους γονείς που στηρίζουν τα παιδιά τους, τα σχολεία των παιδιών τους καθώς και τους εκπαιδευτικούς των παιδιών τους. Είναι δεδομένο ότι θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι. Στη ερώτηση δε εάν θα πρέπει όλοι οι μαθητές να ασχοληθούν με τη ρομποτική η απάντηση είναι ότι η εκπαιδευτική ρομποτική και το SΤΕΜ είναι τρόπος ζωής. Στο νέο περιβάλλον που αναπτύσσεται, ομάδες ανθρώπων θα ανακαλύπτουν, ομάδες ανθρώπων θα μελετούν και θα προειδοποιούν, ομάδες ανθρώπων θα βελτιώνουν τη ζωή των ανθρώπων. Θα κάνουν όλοι χρήση της τεχνολογίας. Γνώση και δεξιότητες διδάσκονται εν τοις πράγμασι και όχι θεωρητικά.

Χριστός Ανέστη – Χρόνια Πολλά και να δημιουργήσουμε μια χώρα ανταγωνιστική στηριζόμενοι σε αυτή τη μοναδική γενιά μαθητών που έχουμε!