Ζέφη Δημαδάμα*: Γυναίκες, ισότητα και … 3 αιώνες στην αναμονή

Το δικαίωμα των γυναικών και των κοριτσιών να έχουν εξίσου πρόσβαση στον ψηφιακό κόσμο και να επωφελούνται όπως και οι άνδρες και τα αγόρια, ήταν το μεγάλο στοίχημα που τέθηκε στην Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών τον Μάρτιο 2023 για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας.

Ένας κόσμος που αξιοποιεί τις δυνατότητες της τεχνολογίας και της καινοτομίας ισότιμα και δίκαια, είναι η προσδοκία όλων όσων συμμετείχαμε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.

Αρκούν όμως οι προσδοκίες; Η κατάσταση που περιγράφεται για την ψηφιακή πρόσβαση των γυναικών είναι προβληματική. Οι έρευνες δείχνουν ότι  οι άνδρες έχουν 21% περισσότερες πιθανότητες να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο από τις γυναίκες, ενώ στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες το αντίστοιχο ποσοστό εκτινάσσεται στο 52% σε σχέση με τις γυναίκες.

Επίσης, οι γυναίκες είναι μόλις το 22% των εργαζόμενων παγκοσμίως στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.

Τα έμφυλα στερεότυπα διατηρούνται καθώς διαιωνίζεται η αντίληψη ότι οι άνδρες είναι παραδοσιακά ικανότεροι στη χρήση της τεχνολογίας, αποθαρρύνοντας ταυτόχρονα   τα κορίτσια και τις γυναίκες από την εκπαιδευση-ενασχόληση σε αυτούς τους τομείς.

Η συνάντηση στα Ηνωμένα Έθνη επιβεβαίωσε για μια ακόμη φορά  τη σημασία της πλήρους, ισότιμης και ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών και των κοριτσιών στην επιστήμη, στην τεχνολογία και στην καινοτομία σε όλα τα επίπεδα καθώς και στο επίπεδο υψηλών θέσεων-ηγεσίας.

Για μια ακόμη φορά υπογραμμίστηκε η σοβαρή ανησυχία για την περιορισμένη πρόοδο στην κάλυψη του χάσματος των φύλων στην πρόσβαση και χρήση των τεχνολογιών, της συνδεσιμότητας και της  ψηφιακής εκπαίδευσης.

Το κλείσιμο του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των φύλων είναι το κλειδί για τη δημιουργία ισότιμων κοινωνιών. Αλλά με ποιους τρόπους;

Στα συμπεράσματα της Επιτροπής κατά την 67η σύνοδό της CSW67 τεθήκαν οι προτεραιότητες και ανακοινωθήκαν οι αναγκαίες πολιτικές για την εξάλειψη  του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των φύλων.

• Τα κράτη και οι κυβερνήσεις τους θα πρέπει να ξεκινήσουν συλλέγοντας και αναλύοντας δεδομένα διαχωρισμένα με βάση το φύλο κάτι το οποίο δυστυχώς δεν πραγματοποιείται στις μέρες μας. Αυτό θα βοηθούσε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κατανοήσουν πώς “διαφορετικοί άνθρωποι” χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, άρα να αναπτύξουν αναλόγως τεχνολογικές πολιτικές. Απολύτως απαραίτητη είναι η εξειδίκευση των αναγκών των γυναικών και των κοριτσιών σε σχέση με των ανδρών και αγοριών. Χρειάζεται συγχρόνως να αναγνωρίσουμε ότι οι «γυναίκες» δεν είναι μια ομοιογενής ομάδα με τις ίδιες ανάγκες και συμπεριφορές. Άρα, η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις ψηφιακές πολιτικές για την άρση των εμποδίων στην ίση πρόσβαση θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και όλες εκείνες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, σε αγροτικές, θαλάσσιες ή απομακρυσμένες περιοχές, γυναίκες με αναπηρίες, αυτόχθονες γυναίκες,  γυναίκες και κορίτσια μετανάστριες και γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας.
• Αύξηση των χρηματοδοτήσεων και των επενδύσεων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος μεταξύ των φύλων,  χωρίς αποκλεισμούς και την προώθηση ασφαλούς τεχνολογίας και καινοτομίας που να ανταποκρίνεται στο φύλο.
• Προώθηση πολιτικών και προγραμμάτων για την επίτευξη της ισότητας των φύλων σε αναδυόμενους επιστημονικούς και τεχνολογικούς τομείς και δημιουργία υποστηρικτικών χώρων εργασίας που ανταποκρίνονται στις εξειδικευμένες ανάγκες και διαμορφώνουν τις ίδιες ευκαιρίες σε άνδρες και γυναίκες.
• Η εκπαίδευση κοριτσιών σχολικής ηλικίας – αλλά και ενήλικων γυναικών δίνοντας προτεραιότητα στα θέματα STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά), ωστε εξοπλίσει από νωρίς τα κορίτσια με τις ικανότητες και την αυτοπεποίθηση που χρειάζονται για να περιηγηθούν στον ψηφιακό χώρο και να εξαλείψουν τα στερεότυπα για τις τεχνολογικές τους δυνατότητες.
• Ανάπτυξη καινοτομιών που  αμφισβητούν τα έμφυλα στερεότυπα και τα αρνητικά κοινωνικά πρότυπα μέσω εκστρατειών ευαισθητοποίησης για πρόσβαση όλων στις ψηφιακές τεχνολογίες που εμπλέκουν, εκπαιδεύουν, ενθαρρύνουν και ενδυναμώνουν τους νέους, συμπεριλαμβανομένων νέων ανδρών και αγοριών ώστε να γίνονται φορείς αλλαγής για την ισότητα των φύλων.

Ένα άλλο θεμελιώδες ξεχωριστό ζήτημα που σχετίζεται με την τεχνολογία είναι η αντιμετώπιση της διαδικτυακής βίας με βάση το φύλο. Οι κυβερνήσεις  θα πρέπει να εφαρμόσουν καλές πρακτικές προστασίας των κοριτσιών και γυναικών για την αντιμετώπιση της διαδικτυακής  παρενόχλησης στην οποία εκτίθενται κατά μεγάλη πλειοψηφία οι γυναίκες. Αυτό είναι απαραίτητο για να κάνουν τις γυναίκες να αισθάνονται άνετα στον διαδικτυακό  χώρο και να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή τους.

Η συμμετοχή όλων είναι παραπάνω από απαραίτητος και αναγκαίος στόχος. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και ο Συνασπισμός Δράσης για την Τεχνολογία και την Καινοτομία για την Ισότητα των Φύλων που ιδρύθηκε πρόσφατα, ώστε να διασυνδέσει διαφορετικούς δρώντες. Μια σημαντική  πρωτοβουλία, η οποία ξεκίνησε να λειτουργεί στο Φόρουμ για την Ισότητα των Γενεών ΟΗΕ και αναλαμβάνει την εδραίωση συμμαχιών μεταξύ των κυβερνήσεων, του ιδιωτικού τομέα, της κοινωνίας των πολιτών και  των Ηνωμένων Εθνών στην προώθηση  δεσμεύσεων για την επίτευξη της ισότητας των φύλων μέσω της τεχνολογίας και της καινοτομίας.

Όπως ανέφερε ο Αντόνιο Γκουτέρες Γενικός Γραμματέας ΟΗΕ, «η ισότητα των φύλων φαίνεται να ξεγλιστρά μέσα από τα χέρια μας» υπονοώντας ότι υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο μια στασιμότητα και μια υποχώρηση στα επιτεύγματά μας για τις ίσες ευκαιρίες και εμφυλη ισότητα.

Η αναφορά του ότι χρειάζονται περίπου 300 χρόνια, 3 αιώνες (!) για την επίτευξη σε όλους τους τομείς της ισότητας φύλων θα πρέπει να μας αφυπνίσει και να γίνει η κινητήριος δύναμή μας.

Και σε αυτόν τον στόχο η τεχνολογία και η καινοτομία δύναται να είναι ο ισχυρός επιταχυντής για τη δίκαιη ανάπτυξη, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για τα δικαιώματα των γυναικών που δεν μπορεί πλέον να μην είναι προτεραιότητά μας.

* Η Ζέφη Δημαδάμα είναι διδάσκουσα στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών,  αντιπρόεδρος γυναικών του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού κόμματος, μέλος της ΚΕ του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, πρόεδρος της ΕΓΕ Αθήνας. 

Δείτε τα 86 προηγούμενα άρθρα και συνεντεύξεις της Ζέφης Δημαδάμα